Λευκάδα! καλώς ήρθατε!! Νέα σύνδεση του νησιού της Λευκάδας, με την έναντι ακτή

Της Χαράς Παπαδάτου-Γιαννοπούλου*,
Αρχιτέκτων

(Άρθρο που στάλθηκε στο Σύλλογο Λευκαδίων Πάτρας «Η Φανερωμένη», από την κα Χαρά Παπαδάτου-Γιαννοπούλου, μέλος του Συλλόγου, σχετικά με την νέα σύνδεση του νησιού της Λευκάδας, με την έναντι ακτή.)

Ἐκ πρώτης ὄψεως  οἱ δύο ἔννοιες τοῦ τίτλου φαίνονται ἀσύμβατες. Ἀλλά δέν εἶναι. Διότι τά πάντα στήν ζωή μας εἶναι αἰσθητική. Καί ἡ προέγγισή  της προδίδει τήν καλλιέργειά μας.

Ἡ εἴσοδος τῆς Λευκάδας ἀπό τήν ἀνατολική πλευρά τοῦ Φρουρίου εἶναι μιά ὑψηλή αἰσθητική ἀπόλαυση. Νευρώσεις – δρόμοι μέσα στήν θάλασσα καί  ἕνα ἀπέραντο ξάγναντο καθηλώνει τόν ἐπισκέπτη. Ἡ ὅλη περιοχή λαμπυρίζει. Καί ὅποια ὥρα τῆς ἡμέρας εἰσέρχεται κανείς στήν Λευκάδα τό θέαμα εἶναι ἐντυπωσιακό. Ἡ ὑψηλή αὐτή αἰσθητική ἀπόλαυση  συνδέεται μέ τήν κυκλοφορία μέσα στήν θάλασσα.

Ἀπό τόν τεκέ μέχρι τό φρούριο,  ἀπό τό φρούριο μέχρι τήν πόλη,  μέσω τοῦ δρόμου τοῦ κάστρου, καί ἀπό τό φρούριο στό δρόμο τῆς Γύρας πού καταλήγει πάλι στήν πόλη. Ἀραχνούφαντος ἰστός πού διασχίζει στήν οὐσία τήν θάλασσα σχεδόν σέ ὑψόμετρο μηδέν.

Ὅλοι θυμόμαστε, ὅταν εἴμαστε παιδιά, ὅτι ὁ δρόμος τοῦ κάστρου ἦταν ὁ ἀπογευματινός περίπατος τῶν  κατοίκων τῆς Χώρας. Καί πάντα στάση στίς πέντε καμάρες γιά νά θαυμάσουμε τά ὑπέροχα ἡλιοβασιλέματα.

Αὐτή ἡ ὡραία συνήθεια καταστράφηκε μέ τό αὐτοκίνητο καί μέ τήν ὑποχρεωτική μετατροπή ἑνός δρόμου ἰδιαίτερης φυσικῆς ὀμορφιᾶς σέ δρόμο κυκλοφορίας τῶν ὀχημάτων.

Θεωρῶ ὅτι δέν εἶναι δύσκολο νά πάρει κανείς ὁρισμένα μέτρα πού θά ξανάφερναν τήν αἰσθητική στήν περιοχή τῆς εἰσόδου τῆς πόλεως.

Εἰκ. 1. Ἡ εἴσοδος στήν  χώρα

Κατά τήν διάρκεια τῆς ἔντονης τουριστικῆς περιόδου ἀπό 15 Ἰουλίου μέχρι τέλος Αὐγούστου θά πρέπει κάθε βράδυ π.χ. ἀπό τίς 19.00 μέχρι τίς 24.00 μ.μ. νά ἀπομονώνεται ἡ κυκλοφορία ἀπό τόν δρόμο τοῦ κάστρου. Αὐτό μπορεῖ νά γίνει διοχετεύοντας τήν κίνηση είσόδου-ἐξόδου στόν δρόμο τῆς Γύρας μέ αὐστηρή  ἀστυνόμευση.

Αὐτό θά μετατρέψει τό δρόμο τοῦ Κάστρου στόν δρόμο πού ξέραμε, δαλαδή σ΄ ἕναν πεζόδρομο. Ἡ ρύθμιση αὐτή θά προσελκύσει  κόσμο, ἀφοῦ θά  μπορεῖ νά κάνει κανείς τόν περίπατό του μέ ἀσφάλεια, θά αὐξήσει τούς θεατές τῶν ἐκδηλώσεων στό Φρούριο, θά μποροῦν νά γίνονται καί διάφορες ἐκδηλώσεςι στό δρόμο αὐτό μέσα στήν θάλασσα, τέλος δέ, θά δώσει τήν δυνατότητα ἔστω γιά λίγο νά γίνει ὁ δρόμος τοῦ Κάστρου ξανά ὁ ἀξέχαστος περίπατος τῶν Λευκαδίων.  Καί εἶναι καί αὐτό μιά πολιτιστική προσφορά. Πολύ μεγάλη. Καί θά εἶναι ἐπίσης μιά μεγάλη προφορά στόν τουρισμό τοῦ νησιοῦ.

Ἡ κυκλοφοριακή αὐτή ρύθμιση εἶναι ἀναγκαία καί γιά γενικότερους λόγους. Θά ἀποσυμφορηθεῖ τά βράδυα ἡ παραλία ἡ ὁποῖα τώρα παρουσιάζει ἕνα ἄθλιο  κυκλοφοριακό, καθαρά τριτοκοσμικό, θέαμα. Τά δέ εἰσερχόμενα μέσω τῆς Γύρας, αὐτοκίνητα ἄνετα μποροῦν νά πᾶνε ὅπου θέλουν, τά δέ ἐξερχόμενα ἐπίσης. Ἡ Λευκάδα δέν εἶναι δά τόσο μεγάλη. Ἐπίσης θά δώσει περισσότερες δυνατότητες στό κάστρο ὡς χώρου μεγάλων πολιτιστικῶν ἐκδηλώσεων. Θά μπορεῖ ὁ κόσμος νά πηγαίνει μέ τά πόδια  κάνοντας συγχρόνως ἕναν ὡραιότατο περίπατο.

Καί φυσικά θά ἔπρεπε ἡ στενή νησίδα ἀνάμεσα ἀπό τόν κυρίως δρόμο καί τόν ποδηλατόδρομο, ἀπό τήν πλευρά του ἰβαριοῦ νά φυτευθεῖ καί καλωπισθεῖ μέ χλωρίδα τῆς περιοχῆς.

Ἕνα δεύτερο θέμα πού τά τελευταία χρόνια λέγεται εἶναι ἡ ὑπόγεια σύνδεση τῆς Λευκάδας μέ τήν  ἔναντι ἀκτή.

Ἱστορικά ἡ Λευκάδα συνδεότανε μέ τήν ἔναντι  ἀκτή  ἀπό τήν ἀνατολική της πλευρά. Εἶναι γνωστές οἱ δύο δρόμοι-γέφυρες. Ἡ μία, ἡ ἀρχαιότερη, πού φαίνεται ἀκόμη εὐκρινῶς στό Google Earth, εἶναι στήν περιοχή τῆς Λυγιᾶς καί ξεκινάει ἀπό τήν οἰκία Κοκκαλιάρη καί φθάνει στό Βολιό, στό φάρο στήν ἔναντι άκτή. Ἡ δεύτερη  πού θεωρεῖται ἡ μεγαλύτερη σέ ἔκταση λίθινη γέφυρα τῆς ἀρχαιότητας, εἶναι στήν περιοχή τοῦ Καλλιγονίου, στήν ἀρχαία δηλαδή Νήρικο καί φθάνει στήν Ρούγα στήν ἀκαρνανική ἀκτή. (Εἰκ.2).

Εἰκ.2. Συνδέσεις τοῦ νησιοῦ μέ τήν ἔναντι ἀκτή στήν ἀρχαιότητα (μέ κόκκινο)

Ἡ νέα σύνδεση μέ τήν Ἀκαρνανία  δημιουργεῖται ἀπό τήν στιγμή πού χτίζεται τό φρούριο. Καί αὐτή εἶναι ἐπίσης στήν ἀνατολική πλευρά τῆς Λευκάδας, στό βορειότερο ἄκρο της. Καί τώρα, στήν περίπτωση σχεδιασμοῦ νέας συνδέσεως ὑποχρεωτικά θά εἶναι ἀπό τήν ἀνατολική της πλευρά. Ἀλλά ποῦ;

Στήν ἀρχαιότητα οἱ δύο συνδέσεις ἦταν μπροστά στήν άρχαία πόλη. Στήν διπλανή εἰκόνα μέ κόκκινες γραμμές. Θεωρῶ ὅτι καί τώρα θά πρέπει νά ἀκολουθήσουμε τήν ἴδια πρακτική.

Θά  ἔλεγα ὅτι μέσα σέ ἕνα τέτοιο ὑψηλῆς αἰσθητικῆς περιβάλλον, τό νά ὑποχρεώνεται κανείς νά βυθίζεται μέσα στήν μούτελη, γιά να φθάσει στήν Λευκάδα μέ κάνει καί ἀνατριχιάζω.

Θεωρῶ  βέβαια ὅτι τό πρόβλημα ἔχει βάση. Τό καλοκαίρι τά τουριστικά σκάφη εἶναι πολλά καί κινοῦνται συνεχῶς. Τώρα πρέπει, ἀνά ὥρα, γιά ἕνα χρονικό διάστημα νά ἀνοίγει ἡ γέφυρα γιά νά περνοῦν. Ἡ κίνηση τῶν αὐτοκινήτων εἶναι μεγάλη καί ὁ δρόμος τοῦ κάστρου γεμίζει ἀσφυκτικά κ.λ.π.

Μιά ἄλλη δυνατότητα εἰσόδου, πέραν τοῦ περάματος, θά προσέφερε πράγματι στήν κυκλοφοριακή σύνδεση τῆς περιοχῆς. Καί θά μετέτρεπε καί τόν δρόμο τοῦ κάστρου στόν παλιό γνώριμό μας πεζόδρομο. Τό θέμα εἶναι πῶς ἀντιμετωπίζει κανείς τό πρόβλημα.

Δέν εἶναι βέβαια πρός θάνατον ἡ σημερινή κατάσταση. Τά τουριστικά σκάφη δέν κάνουν ὑποχρεωτικά δρομολόγια, ἄρα μποροῦν νά προγραμματίσουν τίς διαδρομές τους σύμφωνα μέ τό πρόγραμμα τῆς γέφυρας. Ἐξ ἄλλου μόνο τό καλοκαίρι ὑπάρχει κάπως ἔντονο τό πρόβλημα, ὄχι τόν ὑπόλοιπο χρόνο.

Βέβαια τό ὑψηλῆς πολυτελείας αὐτό ἔργο, ἡ ὑπόγεια ζεύξη, σέ μιά χώρα πού πένεται δέν θά προγραμματιζόταν κάν, ἄν μετά τούς καταστροφικούς Ὀλυμπιακούς Ἀγῶνες οἱ μεγάλες κατασκευαστικές ἑταιρείες δέν βρισκόταν χωρίς μεγάλα ἀντικείμενα ἐργασίας καί ἀποφάσισαν νά ἐφεύρουν ἔργα, ὄχι πάντα ἀπαραίτητα.

Ἀλλά ἐν πάσει περιπτώσει, ἄν θέλουμε νά κατασκευάσουμε μιά νέα εἴσοδο στό νησί, μήπως θά ἔπρεπε νά διερευνήσουμε καί ἄλλες λύσεις; Λύσεις αἰσθητικά καλλίτερες, ὑπέργειες  καί οἰκονομικά φθηνότερες; Ὁ χῶρος μέ τίς ποιητικές τους γραμμές δίνει  ἔμπνευση γιά τέτοιες λύσεις.   Ὥστε  ἀντί νά χωνόμαστε μέσα στήν μούτελη, νά «πετούσαμε» πάνω ἀπό τό ὑπέροχο αὐτό περιβάλλον. Καί ὑπάρχουνε διάφορες λύσεις.  Θά ἔπρεπε γιά τό καλό τοῦ νησιοῦ  νά γίνει ἕνας διαγωνισμός ἰδεῶν. Χρειαζόμαστε ἁπλῶς νά μιμηθοῦμε τίς ἀέρινες γραμμές πού τώρα διαγράφουν τό τοπεῖο. Καί ἡ λύση ἴσως εἶναι μπροστά στά μάτια μας.

Ἡ Γέφυρα ἦταν πάντα μιά αἰσθητική πρόκληση. Καί μιά σύνδεση δύο κόσμων ὅσο μικρῶν ἤ μεγάλων καί ἄν εἶναι. Ὅπου καί ἄν ἦταν. Εἴτε οἱ ἐκπληκτικές ἀέρινες ἠπειρώτικες γέφυρες, εἴτε γέφυρες στά πέρατα τοῦ κόσμου πού πράγματι φθάνουν σέ ὑψηλά σημεῖα τέχνης καί τεχνικῆς.

Εἰκ.3. Τό ποιητικό γεφύρι τῆς Πλάκας

Εἰκ. 4. Αγγλία – Tees

Εἰκ. 5. Λισαβώνα – Γέφυρα Vasco da Gama

Εἰκ. 6. Ἡ γέφυρα Gateshead Millennium

Ἐξυπηρετεῖ  ποδήλατα  καί  πεζούς πού  θέλουν νά  διασχίσουν τόν ποταμό Tyne στην Αγγλία, στήν  προκυμαία στήν βόρεια ὄχθη τοῦ Newcastle. Ἡ γέφυρα οὐσιαστικά ἀποτελεῖται ἀπό δύο τόξα, πού τό ἕνα ἀποτελεῖ τήν βάση ὅπου κινούνται πεζοί καί ποδήλατα, καί τό  ἄλλο τήν  ὑποστηρίζει. Ὅταν πρόκειται νά περάσει ἕνα πλοῖο ἀπό κάτω, τό πρῶτο τόξο μετακινεῖται πρός τά  ἐπάνω, προσφέροντας τόν ἀπαιτούμενο χῶρο πού χρειάζεται τό καράβι.

Εἰκ. 7. Κίνα. Ἡ πανέμορφη γέφυρα ενώνει την πόλη Qinqdao με το νησί Huangdao.

Εἰκ. 8. Το  μεγάλης ὀμορφιᾶς ὑδάτινο περιβάλλον τῆς εἰσόδου τῆς Λευκάδας

Εἰκ.10.

Ἡ πρότασή μου (μέ κίτρινη γραμμή) εἶναι ἡ γέφυρα νά κινηθεῖ μετά τό κάστρο Τεκέ παράλληλα μέ τήν  ἀκαρνανική ἀκτή, στήν μορφή κατά μίμησιν τῆς γέφυρας στήν Κίνα (εἰκ. 7) καί τῆς γέφυρας Vasco da Gama στήν Λισσαβώνα (Εἰκ.5) καί νά ὑψοῦται στό σημεῖο τῆς διαύλου καί νά εἰσέρχεται στό νησί στήν ἴδια θέση πού θά ἔβγαινε ἡ ὑπόγεια σύνδεση.

Εἰκ.11 Πιθανή ἄποψη τῆς γέφυρας.

Ἡ ὁποία θά ἐξασφαλίσει μιά θεαματική εἴσοδο στό νησί καί θά προσφέρει καί μιά πανοραμική θέα τῆς πόλεως καί τοῦ νησιοῦ.

* Ἡ Χαρά Παπαδάτου-Γιαννοπούλου κατάγεται ἀπό τήν Λευκάδα. Σπούδασε ἀρχιτεκτονική στό Τεχνικό Πανεπιστήμιο τῆς Karlsruhe στήν Γερμανία.

Ἐργάσθηκε στό ἐλεύθερο ἐπάγγελμα, κυρίως μέ τήν ἰδιότητα τῆς μελετήτριας δημοσίων ἔργων στόν χῶρο τῆς Πολεοδομίας καί Χωροταξίας.Συγχρόνως ἀνέπτυξε καί εὐρύτερα ἐπιστημονική καί ἐρευνητική δραστηριότητα, ἐνῶ ἀσχολήθηκε καί μέ ἐκδόσεις πάνω σέ θέματα ἀρχιτεκτονικῆς. Οἱ κυριότερες δημοσιεύσεις της:

• Μείωση εἰσφορῶν-μείωση ἐλλειμμάτων, μία μέθοδος σχεδιασμοῦ», Πάτρα, Ἰούνιος 1991.
• «Ἐξέλιξη τοῦ Σχεδίου Πόλεως τῶν Πατρῶν 1829-1989», Ἀχαϊκές Ἐκδόσεις, Πάτρα, 1991.
• «Λευκάδα, ἐρευνώντας», Ἀχαϊκές Ἐκδόσεις, Ἰούνιος 1999.
• Ἐπιμελήτρια ἐκδόσεως τόμου Πρακτικῶν τοῦ Διεθνοῦς Συνεδρίου γιά τόν W. Dörpfeld, Πάτρα 2008.
• Συνεπιμελήτρια ἐκδόσεως Πρακτικῶν Διεθνοῦς Συνεδρίου HuReDePIS, Πάτρα 2008.
• Ἐπιμελήτρια τῆς δίγλωσσης (ἑλληνικά-γερμανικά) ἐκδόσεως τοῦ αὐτοβιογραφικοῦ ἔργου τοῦW. Dörpfeld, Daten meines Lebens-Σταθμοί τῆς ζωῆς μου, σέ συνεργασία μέ τόν καθηγητή Klaus Goebel, Wuppertal. Ἔκδοση τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τοῦ Δήμου Λευκαδίων, Περί Τεχνῶν, Πάτρα, 2010.
• Ἐπιμελήτρια ἐκδόσεως τόμου πρακτικῶν τοῦ Συνεδρίου μέ θέμα Τά Μοναστήρια τῆς Λευκάδας. Ἔκδοση Πνευματικοῦ Κέντρου τοῦ Δήμου Λευκαδίων. Ἀθήνα 2011.
• Ναοί τῆς Κατούνας στήν Λευκάδα, Λευκάδα 2014.
• Τεχνικές Εύσταθείας τῆς Παραδοσιακῆς Άρχιτεκτονικῆς καί Λεξικό Ἰδιωματικῶν οἰκοδομικῶν ὅρων τῆς Λευκάδας, Λευκάδα 2014