Έξι ανθοί σκαρφίστηκαν να πλέξουν τ΄ όνομα Εξάνθεια…

Ο ήλιος δεν σκαπέτησε την κορυφή.
Από νωρίς λούζει το Καλαμίτσι. Ηλιοχρυσώνει τις κορφές.

Σιγανοπερπατείς μέσα στη σιωπή.
Φτάνεις στο κόνισμα τ΄ Άη Στεφάνου, στην έξοδο προς τα Χορτάτα

Θαυμάζεις τ΄ αμφιθέατρο.
Στα σκαλοπάτια του σκαρφαλωμένη η Εξάνθεια.

Έξι ανθοί σκαρφίστηκαν να πλέξουν τ΄ όνομα Εξάνθεια.
Έτσι το θέλει της παράδοσης ο λόγος.
Η αμφιθεατρική Εξάνθεια χτισμένη στην Πλαγιά.
Γυμνή η κορυφή της, κοντρί ατόφιο.
Εκεί π΄ αρχίζουνε τα σπίτια, φυτρώνει και το πράσινο.

Ποτάμι το ξαθίτικο κρασί, τις αξέχαστες εκείνες εποχές.
Δεν φτάναν οι Ξαθίτες να μάσουν τον καρπό,
Να τον κουβαλήσουν απ΄ τις βουνόσκαλες.

Να τον πατήσουν, να τον βαγενιάσουν.
Όλ΄ η δουλειά γινόνταν στο χωριό.
Βοηθάγαν χέρια ξένα Ξερομερίτικα.

Ονομαστό το μαύρο το ξαθίτικο, από σταφύλι βαρτζαμί.
Ο μούστος έβραζε μεσ΄ το βαγένι με τα τσίπουρα.
Έτσι γινόνταν το μαύρο το κρασί.

Γλυκό ή μπρούσκο, το προτιμούσανε οι Γάλλοι,
Να χρωματίσουν τα δικά τους τ΄ άχρωμα.
Σήμερα το ποτάμι ρυάκι έγινε.

Δεν έλειπε το λάδι. Στις μέρες μας περσότερο.

Φυτεύτηκαν ελιές, προσέχτηκαν.

Χτυπάει το ρολόι τ΄ Άη Στεφάνου.
Στις εκκλησές περνάει το κουβεντολόι.

Κοντά στον πλάτανο, στο κέντρο του χωριού ο Άη Στέφανος.

Δεν αναφέρουν τίποτα το αξιόλογο. Σιμά εκεί ο Άη Γιάννης.

Ανυπόμονη σε περιμένει η περιπλάνηση μεσ΄ το χωριό.
Παραδίνεσαι ολόκληρος σ΄ ότι σε τριγυρίζει.
Τώρα τα μάτια βλέπουνε, ο νους αποτυπώνει.

Τα ίδια μονοπάτια σ΄ ανεβάζουν. Λιθιές τα προστατεύουν.
Επάνω σ΄ όχτους τα σπίτια είναι χτισμένα.

Φτιασιδωμένες οι πέτρες με το φτιασίδι της παράδοσης.

Αρχόντισσα δεν παραδίνει τα κλειδιά.
Πάνω στους όχθους τους χωμάτινους μοσχοβολάει
Η μαντζουράνα, ο βασιλικός, η αμπαρόριζα.

Απ΄ τα σφιχτοπλεγμένα ξερολίθια προβάλλουν χοντρόκορμα πουρνάρια.
Πόσες πλατύφυλλες σκαμιές!

Παντού κληματαριές σκιάζουν τις αυλές.
Έχουν κρεμάσει τον ώριμο καρπό τους.
Αναστενάζει η κλιματόβεργα στο βάρος του.

Διασχίζεις και πάλι το χωριό μέχρι το κόνισμα.
Απ΄ άλλη θέση θέλεις να πάρεις τη φιγούρα του
Ανηφορίζεις. Απ΄ την κορφή του αμφιθέατρου άλλη η όψη.
Φαντάζουν τα παλιακά τα κεραμίδια μέσα στο πράσινο,
Σαν όμορφες ξεθωριασμένες μαντανίες.

Γεια σου Εξάνθεια, είσ΄ όμορφη καλοδεχούσα.
Τούτο τ΄ ομορφόντημα της παράδοσης,
Μην επιτρέψεις ποτέ να σ΄ αφαιρέσουν
Κόψε το χέρι που θ΄ απλώσει απάνω σου.

Κείμενο: Γιάννης Αθηνιώτης, Οδοιπορικό Λευκάδος, Λευκάδα 1989.