Μια μαρτυρία του παπά-Γεράσιμου Αρβανίτη για την καθοριστική συμβολή των Γερμανών στη Μάχη της Λευκάδας

Βρίσκεται σε εξέλιξη, εδώ και κάμποσο καιρό τώρα, μια προσπάθεια – επιχείρηση για το ξαναγράψιμο της ιστορίας. Τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε Ελλαδικό επίπεδο. Ακόμη και όσον αφορά την τοπική ιστορία. Στο επίκεντρό της, εδώ στην Ελλάδα, η δεκαετία του ’40, που σημαδεύτηκε από μια πρωτόγνωρη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών και τη μεγαλειώδη αντίσταση του ελληνικού λαού.

Στο βάθος τα υψώματα του Λαϊνακιού, όπως φαίνονται από την Ελάτη

Σε τοπικό επίπεδο η διαστρέβλωση της ιστορίας έγκειται κυρίως στα πολεμικά γεγονότα της Μάχης της Λευκάδας τον Ιούνιο του 1944 και έχει να κάνει με την υποβάθμιση της εμπλοκής των Γερμανών στις πολεμικές επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στο Λαϊνάκι, μεταξύ των αυτοαποκαλούμενων Οπλαρχηγών της Δεξιάς και των γερμανικών δυνάμεων κατοχής απ΄ τη μια μεριά και των δυνάμεων του ΕΛΑΣ απ΄ την άλλη, και την εναγώνια προσπάθεια να «αποκρυφτεί» ή να δικαιολογηθεί η συνεργασία με τους καταχτητές, μια πράξη απόλυτα καταδικαστέα σε όλες τις εποχές και από όλες τις κοινωνίες και ανεξάρτητα του γεγονότος από ποιον τελικά καλέστηκαν.

Στην κορυφή του Λαϊνακιού

Παραθέτουμε παρακάτω τη μαρτυρία του παπά-Γεράσιμου Αρβανίτη, που είχε πάρει μέρος ως πολυβολητής του ΕΛΑΣ στις επιχειρήσεις, όπως κατατίθεται σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τους συγγενείς του με τίτλο: Βιώματα και μνήμες ιστορίας και ζωής (Δες στο τέλος της ανάρτησης). Από τη μαρτυρία αυτή προκύπτει καθαρά ότι παρ΄ όλες τις απώλειες που είχαν αρχικά οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ, στην προσπάθειά τους να καταλάβουν τα υψώματα του Λαϊνακίου όπου είχαν απωθήσει τους «οπλαρχηγούς» της Δεξιάς, το μέτωπο άρχισε να σπάει και ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να υποχωρήσει μετά την καθοριστικής σημασίας επέμβαση των Γερμανών, αρχικά με βαρείς όλμους (υπάρχουν και άλλες μαρτυρίες ακόμη και μέχρι σήμερα επιζώντων που είχαν πάρει μέρος στη μάχη) και με το πεζικό τους κατόπιν.

Να προσθέσουμε ότι δεν είναι μόνο η μαρτυρία ενός ιερωμένου (χειροτονήθηκε αργότερα παπάς), που προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στα γραφόμενα, αλλά και το γεγονός ότι ο ίδιος ο συγγραφέας κατατάχτηκε τον Οκτώβριο του 1944 στον ΕΔΕΣ και πολέμησε στην Ήπειρο υπό τον ταγματάρχη Κωνσταντίνο Μαραγκό, γεγονός για το οποίο κάθε άλλο παρά στην Αριστερά μπορεί κανείς να τον κατατάξει.

Αντιγράφουμε από τη σελ. 107 του βιβλίου (Οι υπογραμμίσεις με έντονα γράμματα είναι δικές μας):

«Την 17η Ιουνίου, μίαν ώραν πριν τα ξημερώματα, ετοιμάσθηκαν οι Ελασίτες για την επίθεση και προ παντός οι Κεφαλλονίτες με τον Γεράσιμον Αλεξανδράτον. Κατέβηκαν οι αντάρτες στους πρόποδες του υψώματος και στις σκάλες των αμπελιών. Εκεί τους έστησαν καρτέρι οι Εδεσίτες κρυμμένοι στις λιθιές και στα κοντρόνια, χωρίς να τους καταλάβουν οι Ελασίτες, και άρχισε το μακελλειό. Σκότωσαν με τα μαχαίρια πολλούς Κεφαλλονίτες, καθώς και ο αξιωματικός Αλεξανδράτος εφονεύθη, και άρχισε μερική υποχώρηση. Με το ρίξιμο του ηλίου άρχισαν τα πολυβόλα και τα ντουφέκια και τους οπισθοχώρησαν τους Εδεσίτες προς το χωριό Άλατρο και έστησαν άμυνα στο εκκλησάκι Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, παλαιό εκκλησάκι, που είχε καλό οχύρωμα.

Τα τμήματα των Ελασιτών προχωρούσαν για δεύτερη φορά στις λάκκες Λαϊνακιού και χτυπήθηκαν πολλοί από το ύψωμα, διότι εκεί πάλι είχε οχυρωθεί από το τμήμα του Ζαμπέλη και τους καθήλωσε. Δεν μπορούσαν να προχωρήσουν. Κάθε σφαίρα που έριχναν και έναν Ελασίτη φόνευαν. Φθάσανε μέχρι τους πρόποδες του Λαϊνακιού, αλλά μάταια. Διέταξαν να μετακινηθεί το πολυβόλο της Εγκλουβής προς την χαράδρα που αρχίζει από τον ανεμόμυλο του Αγίου Ηλία και καταλήγει στα Χαραδιάτικα και έβαζε προς το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη Αλάτρου, που είχαν ταμπουρωθεί οι αντάρτες του ΕΔΕΣ.

Άρχισαν οι ριπές του πολυβόλου. Την χαράδρα την είχαν ακάλυπτη. Όταν το πολυβόλο κελαηδούσε, η λάμψις που έβγαζε από την κάννη του ήταν ακάλυπτη και έδινε στόχο στο παρατηρητήριο, που βρισκόταν στα Χαραδιάτικα με βαρείς όλμους (σ.σ. εννοεί τους Γερμανούς). Έριξαν ένα βλήμα δοκιμαστικό και έπεσε προς τα αριστερά και μπρος μας σε απόσταση 800 μέτρων. Το δεύτερο ίσιασε στην ίση γραμμή του πολυβόλου πλησιέστερα 400 μέτρα και το τρίτο στα 150 μέτρα. Διατάζω το σκοπευτή Κανέλλο και τον γεμιστή να σηκώσουν αμέσως το πολυβόλο, διότι το άλλο βλήμα θα έπεφτε πάνω μας. Τα παιδιά το σήκωσαν αμέσως και δεν προλάβαμε να βαδίσουμε περί τα 20 μέτρα και έφθασε το βλήμα επάνω στο πολυβολείο που είχαμε το πολυβόλο, και θα μας διέλυε.

Όμως το πεζικό των Γερμανών είχε προχωρήσει και διανύσει απόσταση αρκετή εντός της χαράδρας και θα μας έπιανε, αφού θα έβγαιναν στον ανεμόμυλο που ήταν το μονοπάτι και θα μας τσάκιζαν και θα έπιαναν και αιχμαλώτους. Αλλά όπως αναφέρω πιο πάνω, είχα βάλει εγώ σκοπό στον βράχο, διότι οι καπεταναίοι δεν το πρόσεξαν, και έρχεται και μας ειδοποιεί ο σκοπός ότι ανεβαίνουν πλησίον μας οι Γερμανοί. Προχωρήσαμε πιο ψηλά, που ήταν το μουλάρι, και φορτώσαμε το πολυβόλο, αλλά το πολυβόλο του Κομηλιού θα έμενε, διότι το μουλάρι το δικό τους ο ημιονηγός το είχε εγκαταλείψει και το έχασε. Εξαναγκαστήκαμε να φορτώσουμε και το πολυβόλο του Κομηλιού στο δικό μας μουλάρι και αρχίσαμε την οπισθοχώρηση.

Διαβήκαμε από τον παλιό ανεμόμυλο. Περάσαμε την απέναντι πλαγιά προς Σουλάκι προς το μέρος που το μονοπάτι θα έβγαινε εις τον κάμπο του Αγίου Δονάτου της Εγκλουβής. Όταν προχωρήσαμε περίπου 150 έως 200 μέτρα από τον ανεμόμυλο βγήκαν και οι Γερμανοί στον ανεμόμυλο. Αυτό το παλιομούλαρο δεν βάδιζε ήταν πολύ οκνό και περίμενα να με φθάσει ο ημιονηγός και να το χτυπήσω να περπατήσει. Πλην όμως όπως ήμουν καθισμένος σε ένα λιθάρι ρίξανε την πρώτη ριπή από οπλοπολυβόλο και τραυμάτισαν του μουλάρι και το σάγμα εγύρισε από κάτου από την κοιλιά του μουλαριού, μαζί με τα πολυβόλα. Ο ημιονηγός έτρεξε και έπεσε χάμου και δεν τον πήρε η ριπή. Εμείς μέσα στις ασφάκες και στα λιθάρια με άλματα προχωρούσαμε, αφού συνεχώς μας έβαζαν οι Γερμανοί. Καταφέραμε και φθάσαμε στο πηγάδι του Λαϊνακιού. Εκεί βρήκαμε και την Τζαβέλαινα το καπετάν Τζαβέλα από τους Πηγαδησάνους και με ένα κράνος είχε δέσει την ποδιά της και βγάλαμε νερό για να χορτάσουμε τη δίψα μας.

Άρχισε η οπισθοχώρηση του ΕΛΑΣ. Άλλοι σκόρπισαν προς Εγκλουβή και άλλοι προς Σύβρο. Η μάχη υπέρ των Εδεσιτών τις 10:30 τελείωσε και όσους καταφέρανε και έπεσαν στα χέρια τους τους εκτέλεσαν […]».

Βιώματα και μνήμες ιστορίας και ζωής
Συγγραφέας: ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΝΙΚ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ

ISBN: 978-618-5010-42-3
Εκδοτικός οίκος: ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ
Σελίδες: 443
Διαστάσεις: 17×24
Ημερομηνία Έκδοσης: Αύγουστος 2015

Τιμή € 15,90

Ο παπά-Γεράσιμος Αρβανίτης γεννήθηκε το 1912 στον Άγιο Πέτρο Λευκάδας. Κατάγονταν από φτωχή αγροτική οικογένεια. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο Αγίου Πέτρου και το Σχολαρχείο Βασιλικής. Σε ηλικία έντεκα χρόνων έμεινε ορφανός από πατέρα. Εργάσθηκε σκληρά στα ελαιοτριβεία της εποχής εκείνης, στο Ξηρόμερο, και σε άλλες αγροτικές εργασίες για να συντηρήσει τη μητέρα του και τα δυο πολύ μικρότερα αδέλφια του, αφού έμεινε ο μοναδικός προστάτης της οικογένειας μετά το θάνατο του αδελφού του.

Πολέμησε κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο στα ελληνοαλβανικά σύνορα, και έφθασε πολεμώντας στην Αλβανία μέχρι τη Χειμάρρα και το Τεπελένι.

Τα αριστερά ιδεολογικά του φρονήματα τον παρέσυραν στη λαίλαπα του Εμφυλίου, για τα οποία κυνηγήθηκε αργότερα ως ιερωμένος. Συνελήφθη στις 8 Αυγούστου 1944 στη σπηλιά στο Τρυπητό και οδηγήθηκε για εκτέλεση. Κατόρθωσε να ξεφύγει και να επιζήσει. Ως τόπος εκτέλεσής του προοριζόταν η περίφημη «τρύπα» στην περιοχή Αλάτρου (θέση Πολεμικό). (Δες κι εδώ για την Τρύπα).

Αργότερα, τον Οκτώβριο του 1944 πολέμησε στην Ήπειρο (Λέλοβα κ.λπ.) με ταγματάρχη το Κωνσταντίνο Μαραγκό, κατά των Γερμανών και αναγνωρίσθηκε επίσημα από τη πολιτεία Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης.

Η φτώχεια και η μεγάλη οικογένεια που είχε να αναθρέψει ήταν αυτά που αμέσως τον έκαναν να αποφασίσει να υπηρετήσει τον Θεό και την εκκλησία ως ιερέας. Από το 1953 έως το 1955 φοίτησε στην Ιερατική Σχολή Μονής Βελλά Ιωαννίνων. Χειροτονήθηκε διάκος στις 09.01.1955 στην εκκλησία Ευαγγελίστριας Λευκάδας, από το μητροπολίτη Δωρόθεο, κατά κόσμον Διονύσιο Παλαδινό, εκ Ζακύνθου. Χειροτονήθηκε στις 31.07.1955 από τον ίδιο μητροπολίτη ιερέας στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών Μαραντοχωρίου Λευκάδας.

Ο παπά-Γεράσιμος με τη σύζυγό του Ευφροσύνη μπροστά στον υπεραιωνόβιο πλάτανο στο χωριό Άλατρο (01.05.1993)

Υπηρέτησε ιερέας στα χωριά: Χαραδιάτικα, Νιοχώρι, Άλατρο, Παλιοκατούνα, Νικολή, Μανάση, Άγιο Βασίλη, Ρουπακιά, Επισκοπή Καλάμου, Αθάνι. Στον Άγιο Πέτρο που ήταν το χωριό του υπηρέτησε με ενορία την Αγία Παρασκευή μόνο οκτώ μήνες. Εγκατέλειψε λόγω ασθενείας την ενεργό διακονία στις 30.11.1985.

Απεβίωσε στις 04.03.1994 σε ηλικία 82 χρόνων, αφήνοντας πίσω του πολλά χειρόγραφα με ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο που εκδόθηκαν από τα παιδιά του τον Αύγουστο του 2015 σε βιβλίο.