Η μάχη της Μπολένας 25-26 Ιανουαρίου 1941
Του Κακλαμάνη Θωμά – δασκάλου
| Μπολένα, Μπολένα, είσαι του κατά λάθος θανάτου το θύμα Και τ’αυριανό νεογέννητο. Σέ τρέφει το γάλα των στρατιωτών και το δάκρυ των μαρτύρων. Οδυσσέας Ελύτης, Εκ του πλησίον, Ίκαρος, Αθήνα 1998 (μεταθανάτια έκδοση) |
Η Μπολένα είναι ένα μικρό ορεινό χωριό βορειοανατολικά της Χειμάρρας. Στις 25 Ιανουαρίου Ιταλοί αλπινιστές με την υποστήριξη ισχυρών δυνάμεων πυροβολικού και αεροπορίας επιτέθηκαν και κατέλαβαν τη βραχώδη κορυφογραμμή της Μπολένας. Την περιοχή υπεράσπιζε το 2ο τάγμα του 24 Συντάγματος Πεζικού (είχε έδρα την Πρέβεζα και συμμετείχαν σε αυτό πολλοί Λευκαδίτες). Γράφει ο Ταγματάρχης Εμμανουήλ Βαζαίος (ο μετέπειτα στρατιωτικός διοικητής του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου με το προσωνύμιο «Καπετάν Βαζαίος»): «Την 5ην πρωϊνήν ώραν της 25/1/41 ο εχθρός κατόπιν σφοδράς προπαρασκευής Πυροβολικού επετέθη εναντίον των Τμημάτων της λωρίδος Μπολένας (2ο Τάγμα 24 Συντάγματος Πεζικού Διοικητής Ταγματάρχης Προεστάκης) κατορθώσας να καταλάβη το βραχώδες αντέρεισμα της Μπολένας και να εγκαταστήση επ΄αυτού Λόχον Αλπινιστών. Σκληρά μάχη διήρκησε καθ΄όλην την ημέραν, αποκρουσθέντος τελικώς του εχθρού καθ΄ήν το ΙΙ/24 Τάγμα έσχεν 200 απωλείας (νεκρούς και τραυματίας) (1).
Το βράδυ της ίδιας ημέρας ύστερα από στρατιωτική σύσκεψη αποφασίστηκε η ανακατάληψη του υψώματος. Την επομένη μέρα 26-01-1941 τα χαράματα με διοικητή τον Επαμεινώνδα Χόρτη (από την Κέρκυρα) επιτέθηκε αιφνιδιαστικά ο 7ος λόχος του ΙΙ/24 Τάγματος και σε μικρό χρονικό διάστημα έγινε κύριος του υψώματος τρέποντας τον εχθρό σε φυγή. Περιγράφει τα γεγονότα ο Ε. Βαζαίος «Ο Λοχαγός Χόρτης όμως ενθουσιασθείς εκ της επιτυχίας ταύτης καίτι ελαφρώς τραυματισμένος και παρά τας προτροπάς των υπ΄αυτών όπως προφυλαχθή, αντί να παραμείνη εις το υψηλότερον σημείον του αντερίσματος και να διευθετήση τα της κατοχής αυτού, επροχώρησε με τους πρώτους ακροβαλιστάς μέχρι του άκρου του αντερείσματος τελείως ακάλυπτος οπότε δεχθείς ριπήν πολυβόλου εις το στήθος εκ των έναντι εχθρικών υψωμάτων, εξέπνευσεν αμέσως, ενταφιασθείς εις το εκεί πλησίον πρόχειρον Νεκροταφείον της λωρίδος μετά προσηκουσών τιμών. Ο εχθρικός Λόχος Αλπινιστών φεύγων πανικόβλητος εγκατέλειψε 5 νεκρούς 2 αιχμαλώτους, δεκάδα όλμων και ολμίσκων, αυτόματα όπλα και 8 λέβητες Ολαμού πλήρεις ετοίμου φαγητού (κρέας μακαρόνια) όπερ ήτο έτοιμον προς διανομήν» (1).
Όταν σκοτώθηκε ο Επαμεινώνδας Χόρτης, τη θέση του (διοικητής του 7ου λόχου) την πήρε ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης (Ελύτης)(2). «Το Σύνταγμα μετασταθμεύει στην περιοχή Καλαράτι, όπου αντικαθιστά το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων (Αρτας), έχοντας μέτωπο το “νεκρό χωριό” Μπολένα. “Αργότερα”, θυμάται και γράφει ο Ελύτης, με ένα “φύλλο πορείας” στην τσέπη, κίνησα για να συναντήσω την καινούργια μονάδα μου που μαχόταν κάπου ανάμεσα στ’ Ακροκεραύνια και στο Τεπελένι. Αρχισα να εγκαταλείπω ένα-ένα όλα τα στοιχεία που συγκροτούσανε την υλική μου υπόσταση. Τα γένεια μου μεγάλωναν ολοένα. Οι ψείρες πλήθαιναν. Το χιόνι σκέπαζε τα πάντα. […] Τη νύχτα εκείνη χρειάστηκε να περάσω από ένα μονοπάτι που το χρησιμοποιούσαν οι τραυματιοφορείς για να κουβαλήσουν στα μετόπισθεν τους βαριά τραυματισμένους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα βογγητά τους…”»(3)
Να πως περιγράφει τη μάχη ο Γεράσιμος Αρβανίτης «Την επιχείρηση του πολέμου ο Μουσολίνι την έβλεπε χαμένη και άλλαξε πολλούς στρατηγούς. […] Τον Ιανουάριο του 1941 έβαλε νέον στρατηγό, τον Κιλώτα. Αυτός σκέφθηκε να κάμει μία επίθεση με όλα τα όπλα να σπάσει την Μπολένα και να κυκλώσει την στρατιά της Χειμάρρας και την στρατιά του Τεπελενίου, διότι εάν έσπαγε την Μπολένα ο στρατός του θα κατέβαινε στο Κούτσι, θα έπαιρνε τον δημόσιο δρόμο και θα κατέβαινε στο Μπορς. […] και έτσι ο ελληνικός στρατός θα ήταν όλος αιχμάλωτος. Αλλά έγινε το αντίθετο. Έφερε κατά μέτωπον της Μπολένας 180 πολυβόλα, άπειρους όλμους, αντιαεροπορικά, μυδράλια και πολύ στρατό. Άρχισε η επίθεση την πρώτη ημέρα, στις 25 Ιανουαρίου 1941. […] Σκεφθείτε στο λεπτό πόσα βλήματα μας έριχναν… Το έδαφος το οργώσανε οι οβίδες, τα δένδρα και οι θάμνοι ανατινάζονταν στον αέρα, η κόλαση άνοιξε και κατάπινε ό,τι και να ήταν. Καπνός, φωτιά, τρομάρα, του κάκου όμως, τα πολυβόλα μας κροτάλιζαν, κάθε κίνηση του εχθρού πνιγόταν στο αίμα… Τα παλληκάρια μας στη θέση τους, ακλόνητοι και αποφασιστικοί, ουδείς απεθαρρύνθη και ας είχαμε νεκρούς και τραυματίες πολλούς». (4)
Οι Λευκαδίτες που έχασαν τη ζωή τους στα υψώματα της Μπολένας: (5)
| Αραβανής Νικόλαος του Θωμά | από τη Λευκάδα |
| Γεωργάκης Διονύσιος του Βασιλείου | από το Πινακοχώρι |
| Δελλαπόρτας Γεώργιος του Πέτρου | από την Εύγηρο |
| Κακιούσης Κωνσταντίνος του Ιωάννη | από τα Ασπρογερακάτα |
| Κούρτης Επαμεινώνδας του Βασιλείου | από την Εγκλουβή |
| Κούρτης Πανταζής του Δημητρίου | από τον Κάβαλο |
| Κτενάς Σπυρίδων του Θεοδοσίου | από τα Ασπρογερακάτα |
| Φίλιππας Πάνος του Ιωάννη | από τον Δρυμώνα |
| α΄ Ας μη βρέξει ποτέ το σύννεφον, και ο άνεμος σκληρός ας μή σκορπίση το χώμα το μακάριον που σας σκεπάζει. |
β΄ Ας το δροσίση πάντοτε με τ΄ αργυρά της δάκρυα η ροδόπεπλος κόρη· και αυτού ας ξεφυτρώνουν αιώνια τ΄ άνθη. |
| γ΄ Ω γνήσια της Ελλάδος τέκνα· ψυχαί που επέσατε εις τον αγώνα ανδρείως, τάγμα εκλεκτών Ηρώων, καύχημα νέον. |
δ΄ Σας άρπαξεν η τύχη την νικητήριον δάφνην, και από μυρτιάν σάς έπλεξε και πένθιμον κυπάρισσον στέφανον άλλον. |
| Ανδρέας Κάλβος – Ὠδαί | |
_____________________________
(1) Δακτυλογραφημένη έκθεση του Ταγμ. Εμμ. Βαζαίου από το αρχείο ΕΛΙΑ. http://rozosotiris.blogspot.gr/2011/10/1940-41-o.html
(2) Δημήτρης Τσερές στις 8 October, 2014 «Αν δεν ξανάρθω στη μονάδα, κράτησε την καμπαρντίνα» http://aromalefkadas.gr
(3) Καφάογλου Ηλίας (2014), Ελύτης εποχούμενος Διαδρομές στην ειρήνη και στον πόλεμο. Εκδόσεις Ύψιλον.
(4) Αρβανίτης Ν. Γεράσιμος (2015), Βιώματα και μνήμες ιστορίας και ζωής. Εκδόσεις Μετρονόμος.
(5) Αγώνες και Νεκροί του Ελληνικού Στρατού κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο 1940-1945 Εκδόσεις Γενικόν Επιτελείον Στρατού – Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού.
