Επιχειρήσεις που αντέχουν στο χρόνο: Βιβλιοπωλείον Τσιρίμπαση, Έτος ιδρύσεως 1897
Διαδρομή τριών αιώνων
Στο λυκόφως του 19ου αιώνα, όταν οι αδελφοί Πάνος και Νικόλαος Τσιρίμπασης αποφασίζουν την οριστική τους επαγγελματική δραστηριότητα, έχουν ήδη κάνει τα πρώτα τους βήματα στον στίβο της ζωής.
Το βιβλιοπωλείο Τσιρίμπαση σήμερα
Έτσι, το 1897 ιδρύουν το Βιβλιοπωλείον Τσιρίμπαση.
Τα πρώτα βιβλία που κοσμούν τα ράφια του, και προσκαλούν τους λευκαδίτες στη βιβλιοφιλία και τη φιλομάθεια είναι διδακτικά όλων των σχολείων και τάξεων, νομικά, ιατρικά, ιστορικά, φιλολογικά, τεχνικά, εκκλησιαστικά.
Διαφήμιση σε εφημερίδα της εποχής
Το βιβλιοπωλείο αγκαλιάζεται ως εφαλτήριο γνώσης και ζωής από τους κατοίκους της πόλης και γίνεται κυψέλη συνεύρεσης και αφετηρία προβληματισμού.
Το 1901, υπό την ίδια στέγη, δημιουργείται και καλλιτεχνικόν τυπογραφείον, ενώ το 1903 καλλιτεχνικόν βιβλιοδετείον κατά το γαλλικό σύστημα.
Πληθώρα εφημερίδων ποικίλης θεματογραφίας τυπώνονται στον ιστορικό αυτό χώρο: Ο Φρουρός και Η Ώρα, 1901, Ο Σάτυρος (μικρογραφία του Ρωμιού του Σουρή), Σαπφώ (ιδρυτής ο Νικόλαος Τσιρίμπασης, Βροντή και Παρατηρητής 1903, Ο Φάρος, 1907, Η Ελευθερία, 1908, Εργασία, 1914, Ο Κήρυξ (1930), Η Φωνή (1935), Η Φωνή της Λευκάδος
(1928).
 |
 |
| Η Ώρα (1901) και ο Κήρυξ (1930), δυο από τις εφημερίδες που τυπώνονταν στο τυπογραφείο Τσιρίμπαση | |
Παράλληλα εκδίδονται βιβλία εξαιρετικού ενδιαφέροντος, όπως: Σπυρίδωνος Α. Βλαντή: Η Λευκάς υπό τους Φράγκους, τους Τούρκους και τους Ενετούς (1204-1797) 1902, Ευσταθίου Δίπλα: Εγχειρίδιο Μαιευτικής 1909, Σπύρου Ν. Φίλιππα: Το ταξείδι της Συζύγου (μονόπρακτος κωμωδία) 1910, Η τελετή επί τη ανακομιδή των οστών του αειμνήστου μεγαλοευεργέτου δήμου Λευκαδίων ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΖΑΚΚΑ 1911, Ευρετήριο διαφόρων λογαριασμών 1915.
 |
 |
| Η Λευκάς υπό τους Φράγκους, τους Τούρκους και τους Ενετούς (1204-1797), ιστορικόν δοκίμιον, υπό Σπυρίδωνος Α. Βλαντή. Εν Λευκάδι, εκ του τυπογραφείου αδελφών Α. Τσιρίμπαση, 1902 | |
Εκδίδονται επίσης δημόσια έγγραφα, σημαντικώτερα αυτών τα Μητρώα Αρρένων των δήμων: Λευκαδίων, Ελλομένου, Καρυάς, Σφακιωτών, Εξανθείας, Tαφίων, Νηριτίων, Πολυκτορίων, και Ιθακησίων, των ετών 1899-1908, καταρτισθέντα εν έτει 1900.
Το βιβλιοπωλείο αναλαμβάνει την αντιπροσωπεία και διανομή του εφήμερου και περιοδικού Αθηναϊκού τύπου στη Λευκάδα.
Λευκάς – Πλατεία Λιμένος. Ταχυδρομικό δελτάριο Νικ. Τσιρίμπαση
Συμπληρωματική ενασχόληση με τα παραπάνω είναι η φωτογραφία, με αποτέλεσμα, τις πρώτες ανατυπώσεις και στη συνέχεια τις πρώτες καρτ-ποστάλ, της πόλης και της ενδοχώρας. Τα ταχυδρομικά αυτά δελτάρια τυπώνονται στην Κέρκυρα το 1906, στο χρωμολιθογραφείο Αφών Ασπιώτη και μεταφέρονται στη Λευκάδα με τα ατμόπλοια της γραμμής.
Λευκάς – Οδός Κουζούμπεη. Ταχυδρομικό δελτάριο Νικ. Τσιρίμπαση
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι πλέον των ναύλων, καταβάλλονται και ασφάλιστρα υπέρ αβαριών, ναρκών, κ.λπ.
Ο Πάνος Τσιρίμπασης αποβιώνει το 1909, και ο αδελφός του Νικόλαος συνεχίζει μόνος την επιχείρηση συμμετέχοντας παράλληλα πολλαπλώς στα κοινά της πόλης μας. Μετά το θάνατο του 1938, τα άρρενα τέκνα του Αθανάσιος και Πάνος συνεχίζουν την παρακαταθήκη του ιδρυτή. Διατηρούν το βιβλιοχαρτοπωλείο και τυπογραφείο και παράλληλα επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους με αντιπροσωπείες φωτογραφικών μηχανών, ραδιοφώνων ξηράς μπαταρίας, και πρακτορείων: ναυτιλιακών, ασφαλιστικών, τύπου, κρατικών λαχείων, ΟΠΑΠ.
Η βιβλιοφιλική τους και εκδοτική παρουσία, μας δίνει τα ακόλουθα βιβλία: Σπύρου Π. Φίλιππα: Ελεύθερη ψυχή (ποιήματα με πρόλογο Άγγελου Σικελιανού, 1946, Ευρετήριο διαφόρων λογαριασμών 3η έκδοση, 1947, Ι. Καραβία: Αναμνήσεις από το πόλεμο, 1949, Μαθητικός κόσμος (5άντευχο περιοδικού του γυμνασίου Λευκάδος 1952-1953), Ευσταθίου Δρακοπούλου: Η ιστορία της ιδρύσεως της Ι.Μ. Φανερωμένης Λευκάδας, 1965.
Το τυπογραφείο, συνεχίζει τη δραστηριότητά του επανεκδίδοντας τη Φωνή της Λευκάδος το 1938, και κατά τη διάρκεια της Ιταλικής κατοχής επιτάσσεται από την Ιταλική διοίκηση, με αποτέλεσμα τις αναγκαστικές εκτυπώσεις του στρατιωτικού νόμου-κώδικα, που ορίζει τις υποχρεώσεις των Ελλήνων, των στρατιωτικών αποφάσεων, και τέλος των δελτίων σίτισης.
Το βιβλιοπωλείο καταστρέφεται ολοσχερώς το 1942, στεγαζόμενο στο ισόγειο του κτηρίου που φιλοξενούσε την λέσχη εμπόρων Ομόνοια, μετά από πυρκαγιά που ξέσπασε σε αυτήν.
Το πάθος του πατρός μεταλαμπαδεύεται στα τέκνα. Οι φωτογραφικές αποτυπώσεις της ζωής της πόλης και της ενδοχώρας συνεχίζονται με μηχανές yashika, leica, zenith. Οι φωτογραφίες αυτές τυπώνονται σε καρτ-ποστάλ στην Ιταλία, αρχικά ασπρόμαυρες κατόπιν επιχρωματισμένες, μέχρις ότου καθιερώνεται το έγχρωμο φιλμ.
Η αγάπη και η ενασχόλησή τους με τα σωματεία που διετέλεσαν μέλη, τους παρέχει τη δυνατότητα της φωτογραφικής κάλυψης, και σε εμάς το προνόμιο της απόλαυσης των κυριότερων στιγμών τους: εμφανίσεις σε Ελληνικά και Ευρωπαϊκά φεστιβάλ και πλήρη κάλυψη των Γιορτών Λόγου και Τέχνης, όπου αυτά συμμετέχουν.
Από τις καινούργιες εκδόσεις του βιβλιοπωλείου: Λευκάδα, η αλισάχνη στα ίχνη της ζωής μας
Η επιχείριση, συνεχίζει τις δραστηριότητές της ως τις μέρες μας, καθώς επίσης και την εκδοτική της παρουσία: Δημητρίου Ε. Σολδάτου, Χ(ε)ίλια δίστιχα, 2010, Μαθητικός Κόσμος (ολική ανατύπωση), 2010, Αριστοτέλους Βαλαωρίτου: Ο Ανδριάς του Γρηγορίου του Ε΄, 2011, Δημητρίου Ε. Σολδάτου: Σαν-τα Μαύρα, (συνέκδοση) 2011, Λευκάδα η αλισάχνη στα ίχνη της ζωής μας, Δημητρίου Ε. Σολδάτου, Καφέ Ρετρό, 2014 (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), Δημητρίου Ε. Σολδάτου: Για γυναίκες που αγαπούν την ποίηση, 2015.
Τέλος, το βιβλιοπωλείο Τσιρίμπαση, από την ίδρυσή του αποτέλεσε πόλο έλξης και χώρο συνεύρεσης των φιλολογικών και ανήσυχων κύκλων της πόλης μας, σημείο κατάθεσης ιδεών, εστία κοινωνικών πρεμβάσεων.
Αποτελεί εν κατακλείδι με τη 118ετή παρουσία του, οργανισμό παιδείας και πολιτισμού.
Πηγή για το κείμενο:
Επιμελητηριακά Νέα Λευκάδας, Έτος 1ο, Τεύχος 1, σελ. 14-15
(Ειδικό αφιέρωμα θα υπάρχει σε κάθε τεύχος του περιοδικού του Επιμελητηρίου, για επιχειρήσεις που διέπρεψαν στον τομέα, που ανέδειξαν το επιχειρηματικό πνεύμα. Επικοινωνήστε στα τηλ.: 26450 22384 ή στείλτε e-mail στο info.lefkadachamber@gmail.com με την ένδειξη «Επιχειρήσεις που αντέχουν στο χρόνο», με την παρουσίαση της επιχείρησής σας και φωτογραφικό υλικό προβάλλοντάς την παράλληλα).
Σε μια ιστορική διαδρομή της Λευκάδος , και από τα πρίν την ένωση 1864 χρόνια, θα μπορούσαν οι ιστοριοδίφες να συντάξουν ένα κορδόνι για την κοινωνική-οικονομική-επιχειρηματική ζωή της Νήσου αλλά και της χώρας( της πόλης Λευκάδος) ιδιαίτερα, όπου μπορούν να υπάρξουν περισσότερα αρχειακά στοιχεία.
Θα είχε τεράστια σημασία αυτό , μια και εις το Αθηνοκεντρικό μεταπολεμικά ιδιαίτερα κράτος , δεν έχει δοθεί σημασία στα στοιχεία που συγκρότησαν την νεοελληνική πραγματικότητα και σχετιζόμενα ιδιαίτερα με τις δομές της περιφέρειας και των κοινωνικών της ελληνικής επαρχίας.
Ακόμη και οι προσαρμογές της επαρχιακής κοινωνικής οργάνωσης προσαρμόστηκαν βίαια στο καθεστώς της Αθηνοκεντρικής διαχείρησης κάτω από την δήθεν αναγκαιότητα συγκρότησης Εθνικού κέντρου λήψης αποφάσεων , τσαλαπατώντας ακόμα και σε επίπεδο γηγενών σε κάθε τόπο θεσμών της γηγενούς πολιτειακής οργάνωσης του κάθε τόπου και θεσμικότητας συγκρότησης των δημοτικών οργάνων και των αρχών κάθε τόπου, σύμφωνα με τα εκάστοτε ισχύοντα ντόπια κριτήρια.
Η παραπάνω διαδικασία διασποράς -της εξουσιαστικής συγκρότησης κεντρικά- άρχισε ακόμα από την Οθωνική περείοδο , με την ανάγκη δήθεν συσσωμάτωσης τότε επαρχιών στην θεσμική επιβαλόμενη οργάνωση από το κέντρο.
Η επιχειρηματική ζωή και οι κοινωνικές διεκφάνσεις της , κάθε επαρχίας, κατ αυτό τον τρόπο ακολούθησαν ένα απ το διοικητικό κέντρο επιβαλλόμενο σύστημα οργάνωσης, που ούτε σχέση είχε με τις οικονομικές αναγκαιότητες και θεσμικότητες ΄διαχείρησης του κάθε τόπου, αλλά και που τελικά δεν κατέληξε προοδευτικά στην προαγωγή της επιχειρηματικότητας στην περιφέρεια και την ανάπτυξη της οικονομικής ζωής της περιφέρειας, της συγκράτησης του πληθυσμού ως παραγωγικό δυναμικό και την ανάδειξη των στρατηγικών οικονομικών πλεονεκτημάτων κάθε επαρχίας.
Το αντίθετο μάλλον συνέβη, με την συγκέντρωση της οικονομικής ζωής στο κέντρο της πρωτεύουσας κυρίως, χωρίς σοβαρό ρεαλιστικό υπόβαθρο οικονομικής τελικά ανάπτυξης.
Είναι χαρακτηριστικό για την δυνατότητα που παρείχε η Ελληνική επαρχία , το γεγονός ότι στην κατοχή 1941-1944 έχωμε μετακινήσεις πληθυσμού από το κέντρο στην επαρχία, διότι ακόμα και οι στην επαρχία εξαθλιωμένες ( λόγω κατοχής) παραγωγικές και οικονομικές και κοινωνικές δομές, λειτουργούσαν αρτιότερα από ότι στο κέντρο , με αποτέλεσμα,να μην λιμοκτονήσει ο πληθυσμός της Ελληνικής επαρχίας , όσο τα αστικά κέντρα.
Η τελευταία αναλαμπή της Ελληνικής παραγωγικής ζωής με αναπτυξιακά κριτήρια της Ελληνικής επαρχίας ήταν η πόλη του Βόλου το τέλος του 19ου αιώνα αρχή του 20ου , αφού προοδευτικά είχε εξαρθρωθεί η αστική κοσμοπολίτικη κοινωνική οργάνωση της Σύρου και έπνεε τα λίσθια η πόλη της Πάτρας, που προοριζόνταν μόνο ως λιμάνι μετανάστευσης , μετά την πτώχευση του 1893, την οριστική χρεωκοπία του 1989 και τον ΔΟΕ.
Η πόλη της Λευκάδας – αλλά και η νήσος Λευκάδα- είχαν και αυτές το μερίδιό των στην συνολική συγκρότηση της οικονομικής επαρχιακής ζωής της χώρας , και ως ενότητα επτανησιακή μετά την ένωση του 1864.
Υπήρχε και στην Λευκάδα οργανωμλενη κοινωνική και επιχειρηματική ζωή, και με τα αντιστοιχα αναπτυξιακά και αστικά χαρακτηριστικά με βάση και το μέεθος του πληθυσμού και τις παραγωγικές δυνατότητες του τόπου.
Παλαιές φωτογραφίες – στο επίπεδο της φωτο’ι’στορίας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για έρευνα- πέρα απ τα έγγραφα των αρχείων και τα εμπορικά κατάστιχα όπου υπάρχουν για ποσοτικά στοιχεία.
Στο κτίριο που παλιότερα ήταν τα γραφεία της Νομαρχίας στην πλατεία της Λευκάδος,σε φωτογραφία του 1910 ή τότε περίπου υπήρχε η Λέσχη κοινωνικής οργάνωσης των Λευκαδίων και στην σειρά των κτιρίων πιο πάνω υπήρχε ένα και κυριολεκτικά αστικό της εποχής μέγαρο τετραόροφο με σοφίτα των Βαλαωριτέων, μέγαρο με την ντόπια την αντισεισμική δομική κατασκευασμένο, που ακόμα και με τα μέτρα του σήμερα ήταν ντόπιο παλάτι, μέσα στον αστικό ιστό της πόλης της Λευκάδος.
Ο συμβολισμός της εξουσίας Αθηνοκεντρικά που ως Νομαρχία εγκαταστάθηκε εκεί που άλλοτε ήταν λέσχη κοινωνικών δραστηριοτήτων των Λευκαδίων είναι σαφής και ενδεικτικός,
για την αλλοιωτική δύναμη ακόμη της όποιας αλλότριας σχετικά με κάθε τόπο, εξουσιαστικής δομής.
Το βιβλιοπωλείο Τσιρίμπαση , το θυμάμαι στα χρόνια μου από το τέλος της Δεκαετίας του “960, είναι από τις επιχειρηματικές εκείνες δραστηριότητες που σύμφωνα και με τις αρχειακές σε τούτο το αφιέρωμα ενδείξεις,αποτελεί μία από τις ελάχιστες επιχειρήσεις με ιστορική διαδρομή πλέον των 100 ετών στην Λευκάδα , αλλά και από τις λίγες επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Ελληνική επικράτεια με τέτοια ιστορική διαδρομή. Την όλη επιχειρηματική δραστηριότητα Τσιρίμπαση, δεν αλλοίωσε ούτε υπερέβαλε ο χρόνος και οι πολιτικές-κοινωνικές-οικονομικές δύσκολες εξελίξεις του 20ου αιώνα που έζησε ο τόπος και που ανέτρεψαν μέχρι εξαφανίσεως των μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες της χώρας, αλλά και παγκοσμίως στην επιχειρηματική ιστορία. Και που μέσα σε αυτό το κυκεώνα εξελίξεων – καταστροφικών για την ίδια την επιχειρηματιότητα κάθε εποχή του 20 ου αιώνα – η επιχείρηση Τσιρίμπαση διήλθε ως κοινωνική δραστηριότητα, για να συμβολίζει και να επισημαίνει ( μέσω και της απαράλλακτης 120 χρόνια επωνυμίας της » Βιβλιοπωλείο Τσιρίμπαση»), στις μέρες μας ,την αξία του επιχειρείν ως ανθρώπινο διαρκές όραμα και δραστηριότητα.
Το βιβλιοπωλείο Τσιρίμπαση, πατάει σε τρείς αιώνες νεοελληνικής και τοπικής ιστορίας. Και αυτή η συνεχής και αδιάλειπτη διαδρομή, αντανακλά και δείχνει την σπουδαιότητα την οποία αποδίδουν οι άνθρωποι της, στα χρόνια αυτά ως τις μέρες μας, στην έννοια του επιχειρείν στο πολιτισμό.
Σε μια προσωπική ομολογία- για πρώτη φορά αναφέρεται εδώ- και σε συνάντησή που είχα την δεκαετία του 1990 με συνεχιστές των εκ Κερκύρας εκδοτικών επιχειρήσεων Ασπιώτη ( ΕΛΚΑ ΑΣΠΙΩΤΗ), σε παραπέρα φιλική γνωριμία μας μου και στην αναφορά μου για την λειτουργία των εκδόσεων-εκτυπώσεων -βιβλιοπωλείων στην προπολεμική Επτάνησο, ο μεγαλύτερος ηλικιακά ,μου αναφέρθηκε με σεβασμό και εκτίμηση μέχρι φιλίας , στην Λευκαδίτικη επιχείρηση Βιβλιοπωλείο Τσιρίμπαση.