Η θέση της ΛΑ.ΣΥ. για τη μελέτη του Ε.Μ.Π. για τον εντοπισμό θέσης ΧΥΤΥ στη Λευκάδα

Από την Μελέτη δεν εντοπίζεται κανένας υποψήφιος χώρος για την ασφαλή υγειονομική ταφή των αποβλήτων της Λευκάδας

Αναβλήθηκε τελικά, ύστερα από πρόταση της δημοτικής Αρχής, η ψήφιση της πρότασης του Ε.Μ.Π. για τον εντοπισμό και αξιολόγηση θέσης χώρου υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (XYTY) εντός των ορίων του Δήμου Λευκάδας. Μια πρόταση που αξιολογεί, ως γνωστόν, ως την πλέον ευνοϊκή θέση για την δημιουργία ΧΥΤΥ την περιοχή «Αμμόκαμπος» στην Εγκλουβή. Στη χθεσινοβραδινή συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου απλά συζητήθηκε η μελέτη του Ε.Μ.Π. με τον παριστάμενο υπεύθυνο του έργου Καθηγητή του Ε.Μ.Π. κ. Γεράσιμο Λυμπεράτο να απαντά σε ερωτήματα δημοτικών συμβούλων και δημοτών. Το θέμα αναμένεται να επανέρθει στο δημοτικό συμβούλιο για λήψη απόφασης στις 11 Ιούλη.

Ως προς τις προτεινόμενες από τη μελέτη θέσεις για ΧΥΤΥ η Λαϊκή Συσπείρωση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν εντοπίζεται από την μελέτη κανένας υποψήφιος χώρος για την ασφαλή υγειονομική ταφή των αποβλήτων της Λευκάδας και ως εκ τούτου θα πρέπει παράλληλα με τη συνέχιση της αναζήτησης να εξεταστεί και η περίπτωση της εθελοντικής συνεργασίας με όμορο νομό για τη διάθεση των τελικών αποβλήτων του νομού μας, χωρίς να αποκλείεται και το ενδεχόμενο διαπεριφερειακής συνεργασίας, όπως προβλέπεται και από την ισχύουσα νομοθεσία. Η τεκμηρίωση της ακαταλληλότητας των προτεινόμενων θέσεων έχει ως εξής, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ίδιας της Μελέτης και τη σχετική νομοθεσία:

1. Ο τίτλος της σχετικής ενότητας 7.2 της Μελέτης έχει ως εξής: «Κριτήρια καταλληλότητας – Προτεινόμενες ελάχιστες αποστάσεις ΧΥΤΥ από δραστηριότητες, σημαντικές περιοχές, μνημεία και οικισμούς». (Δες εδώ τη μελέτη).

Πουθενά, όμως, δεν τίθενται στη συνέχεια οι πιο πάνω ελάχιστες αποστάσεις, η παραβίαση των οποίων θα συνεπάγονταν τον εξαρχής αποκλεισμό του οικείου χώρου.

Η πιο πάνω βασική παράλειψη παραβιάζει και τις τεχνικού χαρακτήρα προδιαγραφές της παρ. 3.7.1. του νέου ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων) «Κριτήρια αποκλεισμού και εντοπισμού ευρύτερων κατάλληλων περιοχών», όπου ορίζονται πλήθος κριτηρίων αποκλεισμού, με βάση τις ελάχιστες επιτρεπόμενες αποστάσεις, σε όλες τις ομάδες κριτηρίων: «Περιβαλλοντικής Προστασίας», «Προστασίας Υδατικών Πόρων», «Οικιστικά – Πολεοδομικά, Χωροταξικά και Αναπτυξιακά», «Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς». (Δες εδώ τον Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων).

2. Ακόμη χειρότερα, στην ίδια παρ. 7.2 της Μελέτης αναφέρεται (παραπέμποντας στην ΚΥΑ 114218/97) (Δες εδώ την σχετική ΚΥΑ):

«Εν συντομία ακατάλληλες είναι θέσεις με κάποιο από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: ………………

3. Θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας και μεμονωμένα στοιχεία φύσης και του τοπίου όπως ορίζονται στα άρθρα 18,19, 21 του Ν. 1650/86 (Δες εδώ) και στις διατάξεις του Ν.Δ. 996/71 (ΦΕΚ/192/71) (Δες εδώ), εκτός αν η συγκεκριμένη χρήση έχει προβλεφθεί από άλλο διαχειριστικό σχέδιο ή άλλη νομοθετική ρύθμιση».

Το ίδιο κριτήριο αποκλεισμού (στην ομάδα «Περιβαλλοντικής Προστασίας») επαναλαμβάνεται και στη μνημονευθείσα παρ. 3.7.1 του νέου ΕΣΔΑ ως εξής: «Οι θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (Ν. 3937/11) (Δες εδώ) και τους όρους και περιορισμούς που θέτουν τα ειδικά καθεστώτα προστασίας τους».

Σε μια τέτοια θεσμοθετημένη περιοχή προστασίας ανήκουν και τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (Κ.Α.Ζ.) σύμφωνα με την παρ. 4.3 του άρθ. 19 του Ν.1650/86, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθ. 5 του Ν.3937/11. Ως τέτοιο Κ.Α.Ζ. έχει χαρακτηριστεί και ο κεντρικός ορεινός όγκος της Λευκάδας, στον οποίο βρίσκονται και δύο από τους προτεινόμενες ως κατάλληλες (!) θέσεις, οι θέσεις «Αμμόκαμπος» και «Πύργος». Παρόλ’ αυτά οι χώροι αυτοί χαρακτηρίζονται κατάλληλοι και μάλιστα ο χώρος «Αμμόκαμπος» παίρνει την υψηλότερη βαθμολογία (6,9 με άριστα το 10) και επιλέγεται ως επικρατέστερος για ΧΥΤΥ!

Το περίεργο είναι ότι η θέση αυτή πέραν του ότι βρίσκεται σε περιοχή αποκλεισμού» παρουσιάζει και μια σειρά άλλα αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως η ίδια η Μελέτη αναφέρει:

– «Βρίσκεται σε περιοχή που ευνοεί καταπτώσεις και κατολισθήσεις».

– «Οι ασβεστόλιθοι «Παντοκράτορα», έχοντας υποστεί μεγάλη καρστικοποίηση τροφοδοτούν πολλές πηγές και γεωτρήσεις».

– «Λόγω της φύσης των πετρωμάτων στη θέση αυτή (αποσαθρωμένοι δολομίτες και ασβεστόλιθοι) υπάρχει σχετική απορρόφηση των ρεόντων υδάτων απαιτούνται έργα στεγάνωσης αυξημένου κόστους ώστε να αντιμετωπισθούν οι γεωλογικές / υδρογεωλογικές / γεωτεχνικές αδυναμίες που παρουσιάζει».

– «Το λειτουργικό κόστος του έργου (που εμφανίζεται ως τέλος για τους δημότες) στη συγκεκριμένη θέση θα είναι αυξημένο, λόγω της μεγάλης απόστασης της θέσης από την ΜοΠΑΚ (θέση Αλυκές Λευκάδας). Ομοίως και η κοινωνική / χωροταξική όχληση και περιβαλλοντική επιβάρυνση λόγω μεταφοράς».

4. Σύμφωνα με τη Μελέτη (σελ. 95) η χωρητικότητα του χώρου «Νταμάρι Καλαβρού», έκτασης μόλις 8 στρ., κρίνεται «ανεπαρκής» (χωρίς να αναφέρεται η χωρητικότητά της) καθώς ως αποδεκτή επάρκεια θεωρείται αυτή των 20 ετών, την οποία (το σημειώνουμε για λόγους σύγκρισης) οριακά επιτυγχάνει η θέση «Πύργος» έκτασης 50 στρ(!). Στοιχείο που συνιστά, και αυτό, κριτήριο αποκλεισμού. Αναφέρεται επιπρόσθετα ότι (ι) «παραπλεύρως της θέσης διέρχεται ρέμα που καταλήγει στην πεδιάδα της Απόλπαινας» και (ιι) ότι βρίσκεται «σε ασβεστολιθική περιοχή με αναπτυγμένο καρστ» (πρόκειται για διαρρηγμένο ασβεστολιθικό πέτρωμα, που επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση και εξάπλωση των στραγγισμάτων, που διαφεύγουν του ΧΥΤΑ).

Και παρ’ όλ’ αυτά η θέση αυτή κρίνεται τελικά κατάλληλη και μάλιστα κατατάσσεται 2η με βαθμολογία 6,7 πολύ κοντά στην 1η!

5. Η θέση «Μπαμπάκια» σύμφωνα με την ίδια τη μελέτη «παρουσιάζει τα εξής σημαντικά μειονεκτήματα: ο χώρος αναπτύσσεται πάνω σε ρήγμα, για το οποίο υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι ενεργό. Παρουσιάζει χαρακτηριστικά διάβρωσης από επιφανειακές απορροές. Επιπλέον, βρίσκεται σε ασβεστολιθικούς σχηματισμούς με έντονα ανεπτυγμένο καρστ. Ο υδροφόρος ορίζοντας λόγω του καρστ επηρεάζει σχεδόν ολόκληρη την υδροφορία της Δυτ. Λευκάδας που έχει υψηλή σπουδαιότητα για άρδευση και χρήση ως ποσίμου νερού».

Πρόκειται για μειονεκτήματα που επιβάλλουν τον αποκλεισμό της θέσης αυτής, σύμφωνα με την παρ. 3.1 του Παραρτήματος Ι της ΚΥΑ 29407/2002 (ΦΕΚ 1572Β’/2002) (Δες εδώ) αλλά και σε εφαρμογή των «Κριτηρίων Προστασίας Υδατικών Πόρων» του ΕΣΔΑ (σελ. 9251 του οικείου ΦΕΚ).

6. Η θέση «Περδικοφωλιές» «ευρίσκεται πλησίον σε δύο ορατά γεωλογικά ρήγματα και σχετικά πλησίον της γραμμής εφίππευσης της Ιονίου Τεκτονικής Ζώνης επί της Ζώνης Παξών. Το κοντινότερο ρήγμα στην εξεταζόμενη θέση διέρχεται λίγα μόλις μέτρα ΝΑ αυτής». Ένα μέρος του χώρου αποτελείται από «υδροπερατούς σχηματισμούς». Μέσω αυτών «η κίνηση του νερού πραγματοποιείται κυρίως διαμέσου του δευτερογενούς πορώδους, δηλ. του δικτύου καρστικών αγωγών και ρωγμών καθώς και των επιφανειών διακλάσεων – στρώσης».

Διαπιστώνεται επίσης σοβαρό πρόβλημα λόγω «της ύπαρξης μεγάλων καρστικών αγωγών και εγκοίλων» στο υπέδαφος του πυθμένα του χώρου, το οποίο σε συνδυασμό με «την υψηλή σεισμικότητα της περιοχής, η οποία παρουσιάζεται υψηλότερη στη δυτική Λευκάδα σε σχέση με την ανατολική, όντας πλησιέστερα στο μέτωπο του σεισμοτεκτονικού τόξου» δεν επιτρέπει, επί της ουσίας, την αξιολόγηση του χώρου με τα υπάρχοντα δεδομένα. Οι μελετητές επιλέγουν, παρ’ όλ’ αυτά, να την κρίνουν κατάλληλη και να την βαθμολογήσουν αλλά ταυτόχρονα, για να έχουν τα νώτα τους εξασφαλισμένα, προτείνουν: «Σε περίπτωση επιλογής της θέσης «Περδικοφωλιές» θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εκτεταμένη γεωτεχνική έρευνα, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο 3 ερευνητικές γεωτρήσεις, βάθους 15 μ. έκαστη, καθώς και εκτεταμένες γεωφυσικές διασκοπήσεις σε όλη την έκταση του αργιλικού πυθμένα».

Τα παραπάνω οδηγούν στον αποκλεισμό και του χώρου αυτού με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία. Η πρακτική «πρώτα επιλέγω τον χώρο και μετά ερευνώ αν είναι κατάλληλος» είναι ξένη με τις απαιτήσεις για τη χωροθέτηση, χωρίς χρονοβόρες παλινδρομήσεις, ασφαλών χώρων διάθεσης αποβλήτων.

7. Ύστερα από τα παραπάνω αναρωτιέται κανείς ποια σχέση μπορεί να έχουν με το τεχνικό περιεχόμενο της Μελέτης οι τελικές διαβεβαιώσεις της σελ. 103, σύμφωνα με τις οποίες «οι θέσεις που συγκέντρωσαν την υψηλότερη βαθμολογία έχουν τα εξής χαρακτηριστικά»:

– «Δεν αποκλείονται ευθύς εξ αρχής από την εφαρμογή των κριτηρίων καταλληλότητας» (βλ. «Αμμόκαμπο», «Λατομείο Καλαβρού»)

– «Ευρίσκονται υπεράνω γεωλογικών σχηματισμών χωρίς καρστικά έγκοιλα, χωρίς καρστικές ρηγματώσεις και καρστικούς υδροφορείς» (βλ. «Αμμόκαμπο», «Λατομείο Καλαβρού»)

– «Ευρίσκονται κοντά στην υπό αδειοδότηση ΜοΠΑΚ στη θέση «Αλυκές Λευκάδας», ελαχιστοποιώντας έτσι τις περιβαλλοντικές, υγειονολογικές και κοινωνικές οχλήσεις από την μεταφορά των υπολειμμάτων για το Νομό Λευκάδας» («βλ. «Αμμόκαμπο»).

8. Στην παρ.7.1 «Τρόπος αξιολόγησης υποψηφίων θέσεων», μεταξύ των βημάτων για την ανάδειξη του επικρατέστερου χώρου αναφέρεται και η «ανάλυση ευαισθησίας της ιεράρχησης των θέσεων που απέχουν μέχρι 10% της μέγιστης βαθμολογίας», που είναι το 10. Πρόκειται επομένως για ανάλυση ευαισθησίας μεταξύ θέσεων των οποίων η βαθμολογία διαφέρει λιγότερο από 1 (το 10% του 10). Όλες, όμως, οι θέσεις βαθμολογούνται – με άριστα το 10 – από 6,9 έως 6,2, δηλαδή καλύπτουν τον πιο πάνω όρο. Παρόλ’ αυτά ανάλυση ευαισθησίας δεν πραγματοποιείται, ώστε να οριστικοποιηθεί η τελική κατάταξη και «ο νοών νοείτω».

9. Δεδομένου ότι δεν παρατίθεται συγκεκριμένος οδηγός βαθμολόγησης οι βαθμοί που τίθενται ανά κριτήριο για κάθε θέση είναι αναιτιολόγητοι, δηλ. αυθαίρετοι και σε ορισμένες περιπτώσεις αντιφατικοί. Αν χρειαστεί μπορούμε να παραθέσουμε πλήθος παραδειγμάτων.

Από τα παραπάνω, το εύλογο συμπέρασμα, που προκύπτει από την ψύχραιμη ανάγνωση των τεχνικών στοιχείων της Μελέτης, είναι ότι δεν εντοπίζεται κανένας υποψήφιος χώρος για την ασφαλή υγειονομική ταφή των αποβλήτων της Λευκάδας.

Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει, παράλληλα με τη συνέχιση της αναζήτησης, να εξεταστεί και η περίπτωση της εθελοντικής συνεργασίας με όμορο νομό για τη διάθεση των τελικών αποβλήτων του νομού, χωρίς να αποκλείεται και το ενδεχόμενο διαπεριφερειακής συνεργασίας, όπως προβλέπεται και από την ισχύουσα νομοθεσία. Η εξ αρχής απόρριψη ενός τέτοιου ενδεχόμενου, εφόσον επιβεβαιωθεί το ανέφικτο της εξεύρεσης ασφαλούς χώρου στο νησί, προβάλλοντας ως κύριο επιχείρημα το υψηλότερο κόστος μεταφοράς, είναι απορριπτέο. Σε περίπτωση της πιο πάνω συνεργασίας η κεντρική διοίκηση θα πρέπει να δεσμευτεί με σημαντικές αντισταθμιστικές παρεμβάσεις, κοινωνικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα (σε κάθε περίπτωση όχι χρηματικές) υπέρ της περιοχής που θα φέρει το βάρος του πρόσθετου αυτού φορτίου.