Σαν σήμερα το 1870 η σφαγή των ομήρων στο Δήλεσι από τη συμμορία των αδελφών Αρβανιτάκη

Μέλη της συμμορίας των αδελφών Αρβανιτάκη (Αρβανιτάκιδες)

Σφαγή στο Δήλεσι: Σαν σήμερα το 1870 η συμμορία των αδελφών Αρβανιτάκη σκοτώνει τους ομήρους που συνέλαβε στο Πικέρμι στις 30 Μαρτίου 1870, επειδή οι αρχές δεν ικανοποίησαν τα αιτήματά τους για λύτρα και αμνηστία.

Γράφει ο Αλέξανδρος Καλέμης στο βιβλίο του «Ο Κηρέας της Εύβοιας – Ένα παράδεισος στις γειτονιές των Ελλήνων» που έχει εκδοθεί από τις Ευβοϊκές Εκδόσεις Κίνητρο:

«Κατά την περίοδο των πρώτων ετών μετά την επίσημη απελευθέρωση του ελληνικού έθνους από τον τουρκικό ζυγό, το φαινόμενο της ληστείας ήταν σύνηθες στην Ελλάδα. Τότε όμως οι ορισμοί του ληστή και της ληστείας δεν είχαν τη σημερινή τους έννοια στη συνείδηση του μέσου Έλληνα, ο οποίος έκανε τα πρώτα δειλά βήματα σε μια υποτίθεται ελεύθερη και ευνομούμενη χώρα, μετά από πολλούς αιώνες σκλαβιάς και καταπίεσης, όπου το δίκιο διεκδικούταν μέσα από παράνομες και πολλές φορές βίαιες διαδικασίες.

Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε, πως οι ληστές διαδέχθηκαν τους κλέφτες και αρματολούς, οι οποίοι παρότι βρίσκονταν σε αντίθετα στρατόπεδα, εν τούτοις για την απλή λογική του λαού προσδιόριζαν τους ενόπλους, οι οποίοι με τον έναν ή άλλο τρόπο συμμετείχαν καθοριστικά στην Επανάσταση του 1821.

Σύλληψη ενός Έλληνα από Βαυαρούς αστυνομικούς

Από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του νέου ελληνικού κράτους, οι ένοπλοι αυτοί διεκδίκησαν την αναγνώρισή τους από τους κρατικούς μηχανισμούς και την ένταξή τους στις νέες κοινωνικές ομάδες, που δημιουργήθηκαν. Ωστόσο, ούτε οι προσδοκίες τους εκπληρώθηκαν, ούτε οι νέοι θεσμοί στάθηκαν ικανοί να ενσωματώσουν πλήθος ενόπλων, που συνέρευσαν στα όρια του νέου κράτους. Οι συμβιβασμοί που αναγκάσθηκε να κάνει η Ελλάδα, προκειμένου να αναγνωρισθεί σαν ελεύθερο κράτος από τις τότε μεγάλες δυνάμεις του κόσμου, συνετέλεσαν στην περαιτέρω περιθωριοποίηση των πρώην αγωνιστών, οι περισσότεροι από τους οποίους παρέμειναν, όχι μόνο ακτήμονες αλλά και παράνομοι […].

Η Εύβοια, λόγω της γνωστής κατάληξης του ιδιοκτησιακού προβλήματος, είχε ένα λόγο παραπάνω να γίνει πεδίο τέτοιων παράνομων δραστηριοτήτων. Το πέρασμα των τεράστιων και πλουσιότατων εκτάσεων του βόρειου κυρίως κομματιού της, σε χέρια ελάχιστων μόνον ιδιοκτητών, πολλοί από τους οποίους ήταν ξένης εθνικότητας, ήταν απόλυτα φυσικό να δημιουργήσει τόσο λογικές όσο και ενστικτώδεις αντιδράσεις στον απλό λαό, η οικονομική κατάσταση του οποίου σε κάποιες περιπτώσεις έγινε χειρότερη απ΄αυτήν, που ήταν κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας […].

Τρία μέλη της συμμορίας (στο κέντρο) μετά τη σύλληψή τους. (Πηγή φωτογραφίας)

Η απαγωγή και σφαγή των Λόρδων στο Δήλεσι

Τα ιστορικά αυτά γεγονότα, κρίναμε πως έπρεπε να αναφερθούν στο βιβλίο μας, αφού υπήρξε σ΄ αυτά άμεση ανάμιξη του μεγαλοϊδιοκτήτη της περιοχής του Κηρέα, Φρανκ Νόελ και έμμεση (σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής) του βουλευτή Μιχαήλ Αβέρωφ, μέλους της ιστορικής οικογενείας, στην ιδιοκτησία της οποίας ανήκει μέχρι και τις μέρες μας ένα μεγάλο μέρος των εκτάσεων της περιοχής της Κηρίνθου.

Η ανάμιξη των σημαντικών αυτών προσωπικοτήτων της Εύβοιας έγινε αφενός μεν λόγω της καταγωγής, αλλά και της σχέσης που είχαν κάποια μέλη της συμμορίας με τους εργαζόμενους στα κτήματά τους, αφετέρου λόγω του πρωταγωνιστικού ρόλου, που πάντα έπαιζε και παίζει η οικογένεια Νόελ-Μπαίκερ στην ελληνική πολιτική σκηνή.

Οι ληστές οδηγούνται στην Αθήνα για να δικαστούν. Σχέδιο από την The Illustrated London News

Για να σχηματίσουν όμως άποψη, όσοι από τους αναγνώστες του βιβλίου δε γνωρίζουν τα γεγονότα του 1870, πρέπει να αναλωθούμε στη συνέχεια σε μια όσο το δυνατόν συντομότερη εξιστόρηση αυτών των γεγονότων, που έμελλε να προκαλέσουν για τη χώρα μας ακόμη και τον άμεσο κίνδυνο να απολέσει την ανεξαρτησία της και να δεχθεί στα ματωμένα χώματά της στρατεύματα κατοχής από τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης.

Η Άνοιξη του 1870 βρίσκει την Ελλάδα με βασιλιά το Γεώργιο τον Α΄ και πρωθυπουργό το Θρ. Ζαΐμη. Ο τελευταίος λίγους μήνες πριν είχε κάνει δηλώσεις και διαβεβαίωνε έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, πως η ύπαιθρος της Αττικής είχε απαλλαγεί από τις συμμορίες των ληστών. Ο απαγωγέας της δούκισσας της Πλακεντίας, Μπίμπισης, ο λήσταρχος Κυριάκος, που έκανε ακόμη και παρεμβάσεις στις πολιτικές διαμάχες, ο θρυλικός Νταβέλης, που έπινε τον καφέ του στους κεντρικούς καφενέδες της Αθήνας και πολλοί άλλοι παράνομοι ήταν πια παρελθόν. Αυτό όμως δεν σήμαινε απαραίτητα πως η Αττική, είχε από τη μια στιγμή στην άλλη, μετατραπεί σε παράδεισο νομιμότητας.

Τρεις από τους ληστές του Δηλεσιού τον Απρίλιο του 1870. (Πηγή)

Το χρονικό του μεγάλου αυτού εγκλήματος αρχίζει στις 5 το απόγευμα της 11ης Απριλίου του 1870. Δύο πολυτελείς άμαξες με τους επιφανείς επιβάτες τους και τη συνοδεία τεσσάρων έφιππων και οπλισμένων χωροφυλάκων, διασχίζει το δρόμο, που οδηγεί από το Μαραθώνα στο Πικέρμι. Στην πρώτη άμαξα βρίσκονταν ο λόρδος και η λαίδη Μάνκαστερ, ο Φρέντερικ Βάϊνερ, ο Έντουαρντ Χέρμπερτ και οι δύο οδηγοί. Στη δεύτερη άμαξα εκτός των οδηγών επέβαιναν το ζεύγος Λόιντ με τη μικρή κόρη τους και ο κόμης Μπόιλ.

Την ομάδα των επίσημων ξένων και της συνοδείας τους ακολουθεί ένα απόσπασμα 15 πεζών χωροφυλάκων, που τρέχει σχεδόν ασθμαίνοντας σε μεγάλη απόσταση, αφού οι άμαξες και οι έφιπποι δε φρόντισαν, μειώνοντας το ρυθμό τους, να διατηρούν μικρή απόσταση από το απόσπασμα.

Οι περίπου 20 ληστές με επικεφαλής τους αδελφούς Τάκο και Χρήστο Αρβανιτάκη, βρίσκοντας την κατάλληλη ευκαιρία, πυροβόλησαν και τραυμάτισαν σοβαρά δύο από τους τέσσερις έφιππους χωροφύλακες. Αστραπιαία απήγαγαν όλους τους επιβαίνοντας στις άμαξες και χάθηκαν ανάμεσα στους θάμνους και τα δένδρα των γύρω λόφων.

Ο Τάκος Αρβανιτάκης

Από το σημείο αυτό και μετά αρχίζουν να διαδραματίζονται ραγδαία τα γεγονότα, που για ένα περίπου δεκαπενθήμερο συντάραξαν ολόκληρο τον κόσμο, καταρράκωσαν τη σοβαρότητα της Ελληνικής κυβέρνησης και επέτρεψαν στις ξένες μυστικές υπηρεσίες να αλωνίζουν στη χώρα μας.

Οι ληστές, που ξεκίνησαν από την απαίτηση λίτρων ύψους 25.000 λιρών και αμνηστίας, διαπιστώνοντας το μέγεθος του ενδιαφέροντος, που προκάλεσε η απαγωγή, σε Έλληνες και ξένους, μέρα με τη μέρα αύξαναν αντί να μειώνουν τις απαιτήσεις τους. Έφτασαν ακόμη και στο σημείο να απαιτήσουν αλλαγή των νόμων του συντάγματος, προκειμένου να νομιμοποιηθεί η αμνηστία τους. Όταν ο συνταγματάρχης Θεαγένης (ένας από τους διαπραγματευτές) δήλωσε πως οι νόμοι περί αμνηστίας ήταν του Όθωνα και τώρα επί βασιλείας Γεωργίου έχουν αλλάξει, ο Τάκος Αρβανιτάκης του απάντησε προκλητικά: «Ε τότε να διώξετε το Γιωργάκη και να ξαναφέρετε τον Όθωνα.»

Το τραγικό αυτής της απάντησης, καλύπτει το χιούμορ και τη γραφικότητά της, αφού ο ληστής σοβαρολογούσε απόλυτα. Δυστυχώς ο χειρισμός της υπόθεσης εκ μέρους του πανικοβλημένου κράτους, τους είχε δώσει αυτά τα δικαιώματα.

Φρέντερικ Βάϊνερ και Έντουαρντ Χέρμπερτ

Από όλους τους ομήρους, μέχρι το τέλος, οι απαγωγείς κράτησαν τέσσερις τον Έντουαρντ Λόιντ, το Φρέντερικ Βάινερ, τον κόμη Ντε Μπόιλ και το γραμματέα της βρετανικής πρεσβείας Έντουαρντ Χέρμπερ. Οι υπόλοιποι είτε επειδή ήταν γυναικόπαιδα είτε γιατί τους χρησιμοποίησαν σαν αγγελιοφόρους γλίτωσαν από τις ταλαιπωρίες και τον εφιάλτη.

Ο βασιλιάς Γεώργιος προσφέρεται να πάρει τη θέση των ομήρων ενώπιον του Άγγλου πρέσβη Έρσκιν. Φυσικά η προσφορά του, που μάλλον έγινε για «τα μάτια του κόσμου», απορρίπτεται.

Στις 17 Απριλίου Κυριακή των Βαΐων, οι ληστές με τους ομήρους τους, απροκάλυπτα εκκλησιάζονται στην εκκλησία της Σκάλας Ωρωπού, χαμογελώντας και διαβεβαιώνοντας τον κόσμο πως οι όμηροι από στιγμή σε στιγμή θα απελευθερώνονταν. Μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας είναι και ο Φρανκ Νόελ, ο οποίος έχει σαν συνοδό του έναν αδελφό των Αρβανιτάκιδων, το Γιώργο, που εργαζόταν στα κτήματά του στα Αχμέταγα.

Τις πρωινές ώρες της Μεγάλης Πέμπτης 21 Απριλίου 1870 ο Νόελ αναχωρεί παίρνοντας την πληροφορία από τον Τάκο, πως η ομάδα θα κινηθεί προς τα βόρεια. Οι ληστές με τους 4 ομήρους αναχωρούν, διαβαίνουν τον Ασωπό και φθάνουν στο Συκάμινο. Εκεί πληροφορούνται, ότι πλησιάζουν τα αποσπάσματα του Θεαγένη και αμέσως χωρίζονται σε δύο ομάδες. Με την ομάδα του Τάκου βρίσκονται οι όμηροι Βάινερ και Μπόιλ, ενώ με την ομάδα του Χρήστου, ο Χέρμπερτ και ο Λόιντ. Μέχρι να βγουν από το χωριό χρησιμοποιούν για ασπίδα 13 Συκαμιώτες. Αμέσως μετά κατευθύνονται τρέχοντας προς το Δήλεσι.

Η πολύκροτη δίκη όσων ληστών απέμειναν από το μακελιό του Δήλεσι.

Εκεί ακριβώς κορυφώνεται η τραγωδία. Ένας πυροβολισμός σημαίνει το έναυσμα του τέλους. Είναι ακόμη άγνωστο ποιος πυροβόλησε και αν αυτός ήταν χωροφύλακας ή ληστής. Ο πανικός κυριεύει και τις δύο πλευρές. Οι πυροβολισμοί αρχίζουν να πυκνώνουν και δύο από τους ληστές πέφτουν νεκροί. Τότε οι ληστές Γερογιάννης και Καταραχιάς ορμούν με τα γιαταγάνια σηκώνουν τον Χέρμπερτ και τον σφάζουν μπροστά στα μάτια των χωροφυλάκων. Οι τελευταίοι έξαλλοι εξαπολύουν καταιγισμό πυροβολισμών, καταφέρνοντας να σκοτώσουν το Χρήστο Αρβανιτάκη. Οι άνδρες της ληστρικής ομάδας σε αντίποινα σφάζουν και τον Λόιντ.

Ο Τάκος Αρβανιτάκης με τη δεύτερη ομάδα, καταφέρνει να διασχίσει το Δήλεσι κατευθυνόμενος προς το Σχηματάρι. Ο κλοιός σφίγγει γύρω τους και αποφασίζουν να φύγουν ο καθένας μόνος του, για να σωθούν. Δυστυχώς δεν ξεχνούν να εκτελέσουν τους ομήρους τους. Ο νεαρός Βάινερ και ο κόμης Ντε Μπόιλ εκτελούνται με πυροβολισμούς στην πλάτη τους.

Όπως πάντα, μόνοι και ανήμποροι παρατηρητές των εξελίξεων οι καταπιεσμένοι χωρικοί του Αχμέταγα.

Επτά από τους ληστές σκοτώθηκαν στη μάχη, αποκεφαλίστηκαν και τα κεφάλια τους κρεμάστηκαν σε κοινή θέα στο πεδίο του Άρεως. Άλλοι επτά συνελήφθησαν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε δημόσιο αποκεφαλισμό. Οι υπόλοιποι συνέχισαν να περιπλανώνται στα βουνά και αργά ή γρήγορα βρήκαν το θάνατο από τις διωκτικές αρχές.

Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς ο Τάκος Αρβανιτάκης επιχειρώντας να περάσει τα ελληνοτουρκικά σύνορα και να καταφύγει στην Τουρκία, που τότε έφθανε σχεδόν μέχρι τη Λαμία, έπεσε σε ενέδρα του ελληνικού στρατού και σκοτώθηκε λίγο έξω από τη Λαμία.

Με τον τρόπο αυτό ολοκληρώθηκε η σύντομη αναφορά μας στο χρονικό, που έμεινε σαν ένα ανεξίτηλο στίγμα στο γόητρο της χώρας μας και πέρασε στην ιστορία σαν η «σφαγή του Δήλεσι» […]».

(Πηγή: taxidievia.blogspot.gr.
–ΟΙ ΛΗΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕYΒΟΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ. 1o Μέρος
–ΟΙ ΛΗΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕYΒΟΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ. 2o Μέρος)