Ένα «πορσάνικο» καμομάχαιρο του Αηλιώτη αυτοδίδακτου μαχαιροποιού Σπύρου Αργυρού (Τσιπράκη)
Το μεγάλο καμομάχαιρο (είναι αρκετά μεγαλύτερο από τα συνηθισμένα «πορσάνικα» μαχαίρια) έχει λαβή με μπρούντζινα μανίκια και διάφορα διακοσμητικά στοιχεία, ματάκια κ.ά., ενώ στη λάμα του μαζί με διάφορα άλλα σκαλίσματα, μεταξύ των οποίων και ένα ψάρι, φέρει την χτυπητή ανάγλυφη σφραγίδα «ΣΑ» με τα αρχικά του κατασκευαστή και την αναγραφή «Λευκάδα, Άγιος Ηλίας». Πρόκειται για τον Αηλιώτη (από το χωριό Άγιος Ηλίας Λευκάδας) αυτοδίδακτο μαχαιροποιό Σπύρο Αργυρό (Τσιπράκη).
Στην άλλη όψη της λάμας είναι γραμμένο το εξής στιχάκι: «Τον ανδ(ρ)ειομένων τα άρματα δεν πρέπει να πεντιόντε μον πρέπει να γιαλίζονται στον τοίχο να κρεμιόνται».
Όπως αναφέρει στο σύγγραμμά του «Άνθρωποι και έργα των χεριών σήμερα: ο μαχαιροποιός Παναγιώτης Ρηγάλος και τα «λευκαδίτικα» μαχαίρια του στο χωριό Καραϊσκάκης Αιτωλοακαρνανίας: επιτόπια λαογραφική έρευνα» ο Ματθαίος Σταμούλης ο εν λόγω μαχαιροποιός, που ήταν ένας από τους τελευταίους παλιούς κατασκευαστές μαχαιριών στο νησί της Λευκάδας (μετά την απαγόρευση της οπλοφορίας το 1936 κάποιοι τεχνίτες μετέφεραν τα εργαστήριά τους εκτός Λευκάδας), δεν χρησιμοποιούσε την παλιά τεχνική της σφυρηλάτησης και της βαφής σε λάδι (δεν είχε στο εργαστήριό του καμίνι), αλλά έκοβε τη λάμα με σύγχρονα μέσα στο σχήμα που ήθελε και την τροχούσε με τη λίμα.
Γι΄ αυτό τα μαχαίρια του υστερούσαν στην αντοχή, την δύναμη και την ελαστικότητα που είχαν τα παλιά «πορσάνικα» μαχαίρια. Πάντως, όπως μας διαβεβαίωσε ο κάτοχός του, που τον πετύχαμε να κόβει κρέατα με το μαχαίρι αυτό, «ξουρίζει» ακόμη, κι αυτός είναι o λόγος που το χρησιμοποιεί.
Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ Πάνος Γιαννούλης και Στάθης Αρέθας με μαχαίρια στη μέση τους
Στον πρόλογο της άνω διδακτορικής του διατριβής, που εκπονήθηκε το 2011 στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο Σταμούλης σημειώνει ότι «τα «λευκαδίτικα» μαχαίρια είχαν πανελλήνια φήμη στον κόσμο της παλικαριάς, της παρεξήγησης και του καβγά, αλλά χρησιμοποιήθηκαν και ως πολύτιμα εργαλεία από τους κτηνοτρόφους, τους χασάπηδες, τους ψαράδες και τους γεωργούς».
Ο Ιωάννης Παπαδάκης, αντάρτης του ΕΔΕΣ, και ο Ναπολέων Ζέρβας με «πορσάνικα» μαχαίρια
Δεν είναι επίσης πολύ μακρινοί οι χρόνοι που βλέπουμε το «πορσάνικο» μαχαίρι, το οποίο διακρίνεται από την λαβή, να φιγουράρει σε διάφορες φωτογραφίες ανταρτών, ενώ ο ίδιος ο αρχηγός του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας διακρίνεται επίσης σε φωτογραφία να έχει ζωσμένο στη μέση του ένα λευκαδίτικο μαχαίρι.
Φουστανελοφόρος στις αρχές του 20 αι. και άγνωστος αντάρτης με «πορσάνικα» μαχαίρια
Σύμφωνα μάλιστα με τον Χριστόφορο Λάζαρη, επίτιμο Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών, το «λευκαδίτικο» ή «πορσάνικο», όπως το λένε οι Λευκαδίτες, μαχαίρι ήταν περιζήτητο εξάρτημα για τους αντάμηδες (= αυτοί που τους άρεσαν οι καβγάδες και μάλωναν με το παραμικρό) της Λευκάδας και τους ασίκηδες της Δυτικής Ελλάδας, γιατί είχε πανελλήνια φήμη στον κόσμο της παλληκαριάς, της παρεξήγησης και του καβγά. Αναφέρει επίσης ότι στην Εισαγγελία Ιωαννίνων πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, το δωμάτιο των πειστηρίων ήταν ένα μουσείο παντοειδών όπλων, και ότι τα μαχαίρια ήταν κατά 90% Λευκαδίτικα1.
Άλμπουμ με 8 φωτογραφίες
Για να δείτε το άλμπουμ σε ξεχωριστό παράθυρο κάντε κλικ στον τίτλο
______________________________________
1 Λάζαρης Χριστόφορος, «Το λευκαδίτικο (πορσάνικο) μαχαίρι», Πνευματική Επαρχία: τρίμηνη λογοτεχνική και λαογραφική έκδοση, (1963), σελ. 17. Καταγραφή στο Ματθαίος Κ. Σταμούλης, «Άνθρωποι και έργα των χεριών σήμερα: ο μαχαιροποιός Παναγιώτης Ρηγάλος και τα «λευκαδίτικα» μαχαίρια του στο χωριό Καραϊσκάκης Αιτωλοακαρνανίας: επιτόπια λαογραφική έρευνα», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2011.