Γράμμα στο Ζολιό Κιουρί (Για τον Μανώλη Γλέζο)
Επίσκεψη του Μανώλη Γλέζου στη Μόσχα, Φωτογραφικό πρακτορείο Tass (Πηγή: ΑΣΚΙ)
Θα ξέρεις, βέβαια, Ζολιό, για το Μανώλη Γλέζο,
– α, πως να σου το πει το στόμα μου, Ζολιό,
όταν περνούσε με τα δυο του χέρια μες τις τσέπες του παντελονιού τα σοκκάκια της Πλάκας,
ωραίο παιδί χαμογελώντας στ΄ όνειρο του κόσμου πάνω απ΄ τις οροσειρές της δυστυχίας,
όταν σκαρφάλωνε το βράχο, της Ακρόπολης
σφίγγοντας μες στις δυό νεαρές γροθιές του
την οργή όλων των λαών και την ελπίδα όλων των λαών,
όταν κάτου από τ΄ ανοιχτά ρουθούνια των κανονιών
έσπαγε με τις δυό γροθιές του τον κυρτό σταυρό
έσπαγε με τις δυό γροθιές του όλα τα δόντια του θανάτου.
Και, να, που χρόνια τώρα
ο Μανώλης Γλέζος, Ζολιό,
κυττάει το φως μες απ΄ τα σίδερα,
γιατί ο Μανώλης Γλέζος, Ζολιό,
πρώτος, τα μαύρα εκείνα χρόνια, υπερασπίσθηκε
τη λευτεριά και την ειρήνη.
Αλήθεια, Ζολιό, πως να μη ντρέπουμαι,
πως να μη ντρέπεται ο κόσμος, Ζολιό,
όταν ο Μανώλης ο Γλέζος, Ζολιό, κυττάει το φως μες απ΄ τα σίδερα,
ο Μανώλης ο Γλέζος, Ζολιό,
που ακόμη, με τα δυό του χέρια, σημαδεμένα απ΄ τις χειροπέδες,
σκουπίζει πάντα τα κλαμένα μάτια του κόσμου
σκουπίζει πάντα το ιδρωμένο μέτωπο
της λευτεριάς, και της ειρήνης.
(Απόσπασμα απ΄ το «ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟ ΖΟΛΙΟ ΚΙΟΥΡΙ», Άη Στράτης 1950)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Επίσκεψη του Μανώλη Γλέζου στη Μόσχα, Φωτογραφικό πρακτορείο Tass (Πηγή: ΑΣΚΙ)
Σχέδιο του ΠΙΚΑΣΟ για την απελευθέρωση του Μ. Γλέζου και όλων των πολιτικών κρατουμένων (Πηγή: ΑΣΚΙ)
* Ο Φρεντερίκ Ζολιό-Κιουρί (Frederic Joliot-Curie) ήταν κομμουνιστής που βραβεύτηκε το 1935 με το βραβείο Νόμπελ Χημείας. Έθεσε τις επιστημονικές του γνώσεις στην υπηρεσία του λαού και δε δίστασε να αντιμετωπίσει θαρρετά τις συνέπειες που επέφερε στην ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία η στράτευσή του στο κομμουνιστικό κίνημα. Πήρε μέρος στην Αντίσταση, αρχικά ως μέλος και αργότερα ως επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου, του πολιτικού σκέλους της ένοπλης αντίστασης στην οποία ηγετικό ρόλο είχε το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Στις μάχες για την απελευθέρωση του Παρισιού, χρησιμοποιούσε το εργαστήριό του για να φτιάχνει εκρηκτικά για τις δυνάμεις της Αντίστασης. Την άνοιξη του 1942 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και το 1956 εκλέχτηκε στην Κεντρική Επιτροπή.
Γεννήθηκε στο Παρίσι στις 19 Μάρτη του 1900. Φοίτησε στη Σχολή Χημείας και Φυσικής του Παρισιού και το 1925 έγινε βοηθός της Μαρί Κιουρί (της διάσημης Γαλλίδας, πολωνικής καταγωγής, φυσικού και χημικού, βραβευμένης με βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1903 και Χημείας το 1911, που σε συνεργασία με το σύζυγό της, Πιέρ Κιουρί, ανακάλυψαν το πολώνιο και το ράδιο και μελέτησαν το φαινόμενο της ραδιενέργειας) στο Ινστιτούτο Ραδιενέργειας. Εκεί γνώρισε την 28χρονη Ιρέν, κόρη της Κιουρί, με την οποία παντρεύτηκε ένα χρόνο μετά, το 1926 και αποφάσισαν να αλλάξουν και οι δύο το επίθετό τους σε Ζολιό-Κιουρί.
Οι επιστημονικές εργασίες του ζεύγους αποτέλεσαν κομβικά βήματα για την ανακάλυψη του νετρονίου (από τον Chadwick το 1932) και του ποζιτρονίου (από τον Anderson το 1932). Η σημαντικότερη συμβολή τους ήταν η ανακάλυψη της τεχνητής ραδιενέργειας. «Βομβαρδίζοντας» πυρήνες βορίου, αλουμινίου και μαγνησίου με σωμάτια α (πυρήνες ηλίου), παρήγαγαν ραδιενεργά ισότοπα στοιχείων που, υπό κανονικές συνθήκες, δεν είναι ραδιενεργά. Γι΄ αυτή την ανακάλυψη βραβεύτηκαν το 1935 με το βραβείο Νόμπελ Χημείας.
** O Μανώλης Γλέζος, μαζί με τον Λάκη Σάντα, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μάη του 1941 κατέβασαν από την Ακρόπολη τη μισητή, χιτλερική σημαία, ενέργεια-σύμβολο της θαρραλέας αντίστασης του ελληνικού λαού. Την περίοδο της Κατοχής έδρασε μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Συνελήφθη και καταδικάστηκε 3 φορές από τις ιταλικές και τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Μετά την απελευθέρωση ανέλαβε αρχισυντάκτης στον «Ριζοσπάστη». Συλλαμβάνεται και δικάζεται το 1948. Όπως χιλιάδες αγωνιστές πέρασε χρόνια σε φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια.
Τον Σεπτέμβρη του 1951, όντας φυλακισμένος, εκλέγεται βουλευτής με την ΕΔΑ. Αποφυλακίζεται το 1954 και το 1956 αναλαμβάνει διευθυντής της «Αυγής», που λειτουργούσε ως εφημερίδα της ΕΔΑ. Φυλακίζεται ξανά από το 1958 έως το 1962. Το 1962 τιμήθηκε από τη Σοβιετική Ένωση με το Βραβείο Λένιν για την αντιστασιακή του δράση, τον αγώνα για την ειρήνη και την πάλη ενάντια στο φασισμό.
Το 1961 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από το 8ο Συνέδριο του Κόμματος. Με την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος, στις 21 Απρίλη 1967, συλλαμβάνεται και κρατείται για 4 χρόνια στο Γουδή, στο Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), στη Γυάρο, στο Παρθένι Λέρου. Απελευθερώθηκε το 1971 από τον Ωρωπό. Αποχώρησε από το ΚΚΕ το 1968.
Από το 1981 και έπειτα εκλέχτηκε βουλευτής και ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ και αργότερα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Συμμετείχε δραστήρια στο Εθνικό Συμβούλιο για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.
