«Έφυγε» τη Δευτέρα 8 Ιουνίου η σπουδαία ηθοποιός Ασπασία Παπαθανασίου
Σε ηλικία 102 ετών έφυγε, τη Δευτέρα, από τη ζωή η σπουδαία ηθοποιός Ασπασία Παπαθανασίου, που ταύτισε τη δημιουργική της πορεία με το αρχαίο δράμα. Κορυφαία ηθοποιός, με διεθνή σταδιοδρομία, ταξίδεψε το αρχαία δράμα σε όλο τον κόσμο κερδίζοντας τιμητικές διακρίσεις για την προσφορά της.
Γεννήθηκε το 1918 στην Άμφισσα και αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, το 1940, με άριστα έχοντας ως δασκάλους τον Δημήτρη Ροντήρη και τον Αιμίλιο Βεάκη. Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη και στη συνέχεια, της Κατερίνας Ανδρεάδη.
Την περίοδο της Κατοχής μετέχει ενεργά στην Αντίσταση και γίνεται ταγματάρχης του ΕΛΑΣ Αθήνας. Για τη δράση της φυλακίστηκε δύο φορές. Με την απελευθέρωση συμμετέχει στην ίδρυση του «Λαϊκού Θεάτρου». Μέλη του θιάσου ήταν ακόμα οι Αλέκα Παΐζη, Αλέξης Δαμιανός, Τάσος Ζαχαρίας κ.ά. Το πρώτο και τελευταίο έργο ήταν το «1941-1944» του Λυδάκη, εμπνευσμένο επίσης από τα γεγονότα της Εθνικής Αντίστασης. Το θέατρο κλείνει βίαια και διαλύεται ο θίασος με την έναρξη του Δεκέμβρη του ΄44. Τη μεταπολεμική πορεία του «Λαϊκού Θεάτρου» συνεχίζει ο θίασος των «Ενωμένων καλλιτεχνών» (1945-1946), με δύο κλιμάκια. Η Ασπασία Παπαθανασίου συμμετέχει στο κλιμάκιο με τους Αλέκα Παΐζη, Αλέξη Δαμιανό, Τίτο Βανδή, Λυκούργο Καλλέργη κ.ά., με σκηνοθέτη τον Γιώργο Σεβαστίκογλου.
Ακολούθησαν συνεργασίες με τους θιάσους των Τζαβαλά Καρούσου, με τον οποίο ίδρυσαν και την Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου, Μάνου Κατράκη, Σπύρου Μουσούρη και Κρινιώς Παπά. Ο πρώτος όμως, μεγάλος σταθμός στην καλλιτεχνική της δημιουργία ήταν η ένταξή της ως ιδρυτικό μέλος, το 1957, στο «Πειραϊκό θέατρο» του Δημήτρη Ροντήρη. Στο Δημοτικό Πειραιώς, μεταξύ άλλων θα παίξει την Ατόσσα στους «Πέρσες» του Αισχύλου και τη Λουίζα Μίλερ στο έργο του Σίλερ. Στα χρόνια 1959 – 1967, ακολούθησε το «Πειραϊκό» στις περιοδείες του σε όλο τον κόσμο. Συνολικά παίζει σε 35 χώρες και δέχεται εγκωμιαστικές κριτικές για τις ερμηνείες της.
Από τις πρώτες ηθοποιούς που συνεργάστηκαν με ξένο θίασο, ερμήνευσε στην ελληνική γλώσσα την «Μήδεια» του Ευριπίδη σε ρωσική παράσταση στην Μόσχα. Με την μορφή της δίγλωσσης παράστασης έπαιξε στην συνέχεια την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή στο Κίεβο. Ανάμεσα στα ξένα θέατρα με τα οποία συνεργάστηκε ήταν το Θέατρο Μαγιακόφσκι της Μόσχας, ο θίασος Μαρτανιβίλι της Τυφλίδας και το Ακαδημαϊκό Ουκρανικό Θέατρο του Κιέβου. Το διάστημα αυτό, της απονέμονται βραβεία, όπως το πρώτο διεθνές βραβείο ηθοποιίας στο Φεστιβάλ των Εθνών στο Παρίσι, το Χρυσούν Μετάλλιο Τιμής της Αθήνας, ενώ η επιτροπή θεατρικών βραβείων του Παλέρμο, την ανακηρύσσει ομόφωνα καλύτερη ηθοποιό του 1963.
Η απριλιανή δικτατορία βρίσκει την Α. Παπαθανασίου σε περιοδεία της στην ΕΣΣΔ. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αυτοεξορίζεται και αποφασίζει να μείνει στο Λονδίνο. Όλα τα χρόνια της Χούντας, παίρνει ενεργό μέρος στις αντιδικτατορικές δραστηριότητες. Το Σεπτέμβρη του 1969, δίνει μια σειρά παραστάσεων για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Μπερλιόζ, με τους «Τρώες». Μετά από πρόσκληση της Όπερας του Κόβεν Γκάρντεν, θα ερμηνεύσει το ρόλο της Ανδρομάχης.
Στην Ελλάδα γύρισε το 1975. Μαζί με τον σύζυγό της Κώστα Μαυρομάτη ίδρυσε ένα μη κερδοσκοπικό φορέα με την επωνυμία «Πνευματική και καλλιτεχνική εταιρία «Δεσμοί»», δίνοντας παραστάσεις στην Αθήνα και στην επαρχία. Η ίδια αφιέρωσε μεγάλο κομμάτι της ζωής της στην προαγωγή της θεωρητικής μελέτης και της έρευνας γύρω από το αρχαίο δράμα καθώς και στην ανάδειξη της κληρονομιάς του και το 1991 ιδρύει το Κέντρο Αρχαίου Δράματος. Συνεχίζει τις συνεργασίες της με θιάσους ερμηνεύοντας σπουδαίους ρόλους.
Επιστέγασμα της μεγάλης προσφοράς της στο χώρο και στην «τέχνη» του θεάτρου και της τραγωδίας, ήταν μία ακόμη διεθνής αναγνώριση και βράβευση. Η γαλλική κυβέρνηση το 1991, της απονέμει μεγάλη τιμητική διάκριση, ανακηρύσσοντάς την «Officier», της τάξεως των Τεχνών και των Γραμμάτων, την ίδια χρονιά λαμβάνει το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών και το 1995 τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος.
Η κηδεία της θα πραγματοποιηθεί σε στενό οικογενειακό κύκλο.
(902.gr)
Θερμά συλλυπητήρια από το ΚΚΕ
Τα θερμά συλλυπητήρια στους οικείους της μεγάλης τραγωδού Ασπασίας Παπαθανασίου, η οποία «έφυγε» χτες Δευτέρα σε ηλικία 102 ετών, εκφράζει με ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην ανακοίνωση τονίζεται:
«Το ΚΚΕ αποχαιρετά με θλίψη και σεβασμό τη μεγάλη τραγωδό Ασπασία Παπαθανασίου, που «έφυγε» σε ηλικία 102 ετών.
Η Ασπασία Παπαθανασίου επιβεβαίωσε και τίμησε με το έργο και τη ζωή της τον κοινωνικό ρόλο της Τέχνης, καθώς και την κοινωνική ευθύνη του καλλιτέχνη που παίρνει συνειδητά μέρος στους λαϊκούς αγώνες.
Γεννημένη το 1918 στην Άμφισσα, η Ασπασία Παπαθανασίου αφιέρωσε όλη της τη ζωή στον αρχαίο τραγικό λόγο, εντασσόμενη στη μεγάλη παράδοση των Ελληνίδων ηθοποιών που αφοσιώθηκαν στη σκηνική ερμηνεία του. Παράλληλα, από το ύψος της πλουσιότατης, πολυβραβευμένης και παγκόσμιας πείρας της υπηρέτησε τον αρχαίο λόγο και με αναλυτικά κείμενα.
Απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, εντάχθηκε ενεργά στην ΕΑΜική Αντίσταση και πήρε μέρος στην ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη ’44.
Μαζί με ΕΑΜίτες και κομμουνιστές ηθοποιούς δημιούργησαν το «Λαϊκό Θέατρο» και το 1945 την ομάδα «Ενωμένοι Καλλιτέχνες».
Η συμμετοχή της στην ΕΑΜική Αντίσταση θα γίνει αιτία τα επόμενα χρόνια να αντιμετωπίσει «αποκλεισμούς» στην καλλιτεχνική της πορεία.
Ιδρυτικό μέλος, το 1957, στο «Πειραϊκό Θέατρο» του Δημήτρη Ροντήρη ακολούθησε το θέατρο στην παγκόσμια περιοδεία του, σε 35 χώρες, στο διάστημα 1959-1967, όπου και θα βραβευθεί για την ερμηνεία της.
Ιδιαίτερη στιγμή στην πορεία της στάθηκαν οι παρουσιάσεις αρχαίας τραγωδίας σε Μόσχα, Κίεβο, Τιφλίδα, Τόκιο και Λονδίνο με ξένο θίασο όπου καθένας παίζει στη δική του γλώσσα, για τις οποίες απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.
Το στρατιωτικό απριλιανό πραξικόπημα βρίσκει την Α. Παπαθανασίου σε περιοδεία της στη Σοβιετική Ένωση. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αυτοεξορίζεται στο Λονδίνο όπου παίρνει ενεργό μέρος στις αντιδικτατορικές δραστηριότητες.
Στην Ελλάδα γύρισε το 1975 και ίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό φορέα «Πνευματική και Καλλιτεχνική Εταιρεία «Δεσμοί»», δίνοντας παραστάσεις στην Αθήνα και στην επαρχία.
Ακαταπόνητη, η Ασπασία Παπαθανασίου δώρισε, σε ηλικία 101 ετών, στον Πολιτισμό το βιβλίο της «Αρχαίες τραγωδίες, Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης».
Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους της Ασπασίας Παπαθανασίου».
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνας Μενδώνη
«Μια σπουδαία ερμηνεύτρια, μία γυναίκα που έκανε έργο ζωής τη μελέτη του Αρχαίου Δράματος, η Ασπασία Παπαθανασίου έφυγε χθες. Υπήρξε η μνήμη της ελληνικής θεατρικής παράδοσης του 20ου αιώνα. Με τις συνεργασίες της με τον Δημήτρη Ροντήρη, τη Μαρίκα Κοτοπούλη, την Κατερίνα Ανδρεάδη, τον Μάνο Κατράκη, τον Σπύρο Μουσούρη, τον Σπύρο Ευαγγελάτο, η Ασπασία Παπαθανασίου έζησε και δημιούργησε στο ελληνικό θέατρο με μερικούς από τους σημαντικότερους ανθρώπους του. Το Θέατρο και το Αρχαίο Δράμα της χρωστούν πολλά. Η Ελλάδα της χρωστά πολλά.
Τίμησε τη χώρα μας και τη θεατρική της Ιστορία, ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο, διδάσκοντας με τη τέχνη της τους μεγάλους τραγικούς. Η απώλειά της είναι τεράστια. Η απουσία της είναι αναντικατάστατη. Η Ασπασία Παπαθανασίου είχε την ικανοποίηση να δει το έργο της να βραβεύεται με πολυάριθμους τίτλους και διακρίσεις. Η μεγαλύτερη τιμή είναι ότι θα συνεχίσει να αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ανθρώπους του θεάτρου για πολλές δεκαετίες ακόμη. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους της και στους πολυάριθμους μαθητές και φίλους».
