Η Ιταλική κατοχή στη Λευκάδα

Ιταλοί στρατιώτες μετά την αποβίβασή τους στην Κεφαλονιά στις 30 του Απρίλη 1941

Κατάληψη του νησιού

Την 1η του Μάη 1941 πάτησαν στο νησί μας οι νικημένοι του Αλβανικού μετώπου Ιταλοί.

Ένα Σύνταγμα της Μεραρχίας «Άκουι» υπό τον συνταγματάρχη Έμμα Σκόπα αποβιβάστηκε στο Κάστρο που ήταν έρημο. Άφησαν μια μικρή δύναμη εκεί και το υπόλοιπο μεγαλύτερο τμήμα έφτασε στην παραλία της πόλης. Εκεί το υποδέχτηκε ένας παλιός άρχοντας. Υπάρχει πληροφορία ότι ο πρόεδρος της Κοινότητας θέλησε να συγκροτήσει επιτροπή για να πάει στην Πρέβεζα με σκοπό να προτείνει στους Γερμανούς να καταλάβουν το νησί. Δεν έχουμε πληροφορίες αν πραγματοποιήθηκε η συγκρότηση της επιτροπής ή και αν πήγε στην Πρέβεζα.

Το κοινοτικό κατάστημα στην πλατεία

Η κατάληψη του νησιού έγινε χωρίς κανένα εμπόδιο. Ένας λόχος Ιταλών με στρατιωτική μουσική παρατάχθηκε μπροστά στο κοινοτικό κατάστημα στην πλατεία. Δύο ανθυπολοχαγοί Ιταλοί έλυσαν το κορδόνι της Ελληνικής σημαίας και ανέβασαν την Ιταλική ανακρούοντας τον Ιταλικό ύμνο με τις συνηθισμένες Ιταλικές φιγούρες.

Η πλατεία ήταν έρημη. Ο κόσμος κλειδώθηκε στα σπίτια του. Μόνον δύο Λευκαδίτες στέκονταν σε στάση προσοχής δίπλα από τον Ιταλικό λόχο, κοντά στο τότε καφενείο Μήτσουρα. Ήταν κατόπιν συνεργάτες των Ιταλών. Δύο άλλοι στη γωνία Τσιρίμπαση, ήταν κατόπιν αντιστασιακοί. Από τη μια η αντίσταση και από την άλλη η συνεργασία.

Μαζί με το στρατιωτικό τμήμα έφθασε και η Ιταλική Αστυνομία (καραμπινερία) με πρώτο διοικητή τον Ευγένιο Κάμπο και αργότερα τον υπολοχαγό Γκοφρέντο Γκρόσσι και άνδρες της Οικονομικής αστυνομίας και τελωνοφυλακής (Φινάντσα). Η Καραμπινερία έγινε με το πέρασμα του χρόνου φωλιά των συνεργατών τους, των καταδοτών τους και των διερμηνέων, Επαμεινώνδα Δεσσύλα, Ποσ. Αλβανίτη και Σπ. Σουμίλα. (Ο τελευταίος ήταν από τον Αγ. Πέτρο).

Santa Maura 1943. IL TENENTE – COMANDANTE LA TENENZA – Ο Αστυνομικός Διοικητής Gofrendo Grossi

Οι τίτλοι τους στα Ελληνικά είναι:

Ο Καστίλια είχε τον τίτλο του Πολιτικού Διοικητή – Κονζουλέντε.

Ο Κάμπο είχε τον τίτλο του Αστυνομικού Διοικητή – Τενέντε.

Ο Τελωνειακός Διοικητής – Κομάντο ντι Φινάντσα.

Ο Λιμενικός Διοικητής – Κομάντο ντι Πόρτο.

Ο επιθεωρητής σχολείων – Ισπετόρε ντέλλε Σκούλα.

Ο Διευθυντής Ταμείου – Ντιρετόρε ντέλλα κάσσα Πούμπλικα.

Το σπίτι του Τ. Μαμαλούκα στη Δυτική παραλία που έγινε Ιταλικό Φρουραρχείο

Η Καραμπιναρία εγκαταστάθηκε στο κτίριο της παλιάς Ελληνικής Αστυνομίας και η Φινάντσα στο σπίτι του Χριστόφορου Λάζαρη στην οδό Αγ. Παρασκευής. Το τότε κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, σήμερα Δημόσια Βιβλιοθήκη, έγινε έδρα της στρατιωτικής διοίκησης. Το σπίτι του Τ. Μαμαλούκα στη Δυτική παραλία, χρησιμοποίησε το Ιταλικό Φρουραρχείο. Αργότερα στο κτίριο της Κοινότητας, στην Κεντρική Πλατεία, εγκαταστάθηκε η Ιταλική Πολιτική Διοίκηση με Διοικητή τον Κάρλο Καστίλια, δικηγόρο απ΄ τη Γένοβα της Ιταλίας. Η οικογένειά του έμενε στο σπίτι του Αναστασίου Σολδάτου από τη Βασιλική, κοντά στην παραλία. Στο ισόγειο του κτιρίου, που είναι σήμερα το ξενοδοχείο «Αγία Μαύρα», αργότερα άνοιξε τα γραφεία η BANCO DI NAPOLI¹.

Χαρτονόμισμα 5 κατοχικών Ιονικών δραχμών με τη μορφή του Μέγα Αλέξανδρου

Χαρτονόμισμα 100 Ιονικών δραχμών με τη μορφή του Αριστοτέλη

Στο παλιό κτίριο Σουμέτα (σήμερα Νομαρχία) εγκαταστάθηκε η Στρατιωτική Λέσχη. Στο κτίριο του Φιλίππου Μελά το AGRARIO CONSORZIO². Πολλά άλλα κτίρια χρησιμοποιήθηκαν για στρατωνισμό, αποθήκες για εφόδια και οπλισμό.

Το απόγιομα της ίδιας μέρας, 1.5.41, ένα μικρό ιταλικό τμήμα προχώρησε απ΄ το παζάρι ίσα με τον Αη Μηνά και γύρισε πίσω.

Γραμματόσημα με την επιτύπωση ISOLA DI SANTA MAURA

Ανάπτυξη του στρατού και οχύρωση του νησιού

Το μεγαλύτερο μέρος του Ιταλικού στρατού καταυλίστηκε έξω από την πόλη, στον ελαιώνα, γύρω από το ξωκλήσι του Αη Θωμά. Αργότερα οι Ιταλοί κατάλαβαν ορισμένα στρατηγικά σημεία του νησιού και οχύρωσαν παραθαλάσσιες θέσεις: Άη-Γιάννης, Φανερωμένη, Απόλπαινα, Άγιος Νικήτας, Μύλοι της Γύρας, Καλλιγόνι, Αγ. Μαρίνα, Βασιλική, Πόντη, Κάβος Νηράς, Άγιος Πέτρος, Σύβρος, Σύβοτα, Πασά. Έκαναν και αντιαρματική τάφρο από Αγ. Μαρίνα μέχρι το Φρύνι. Στου Μαγεμένου (Νικιάνα) είχαν βάση πυροβολικού. Πυροβολικό είχανε και στην Εξάνθεια. Κατά τον Δεκέμβρη του 1941 οι Γερμανοί εγκαταστήσανε πάνω από τον Άγιο Πέτρο σταθμό με παρατηρητήριο.

Ιταλικό πολυβολείο στον Αη Γιάννη

Όπου υπήρχε χωροφυλακή και τελωνείο, εγκαταστήσανε Καραμπινερία και Φινάντσα. Στα χωριά Σφακιώτες και Καρυά μαζί με την Καραμπιναρία, τους πρώτους μήνες της κατοχής, εγκαταστήσανε και λόχους στρατού. Στο Σύβρο έμενε ο Διοικητής της Φινάντσας Νότιας Λευκάδας και διλοχία Ιταλικού στρατού (Μελανοχιτώνες).

Μετακίνηση Ιταλικών τμημάτων

Τη Λευκάδα κατέλαβαν δυνάμεις της Μεραρχίας Άκουι που υπάγονταν στο 26ο Σώμα Στρατού με έδρα τα Γιάννενα. Έδρα της Μεραρχίας στην αρχή ήταν η Κέρκυρα με στρατηγό τον ΜΑΝΖΙΝΙ σαν αρχηγό των δυνάμεων των Ιονίων Νήσων. Οι δυνάμεις της Μεραρχίας κατάλαβαν τα Ιόνια νησιά με κύριο κέντρο την Κεφαλονιά. Σ΄ αυτή αποβιβάστηκαν στις 30 του Απρίλη 1941 αλεξιπτωτιστές και τάγματα Μελανοχιτώνων. Κατά τα τέλη του 1942 εξαιτίας των γεγονότων που σημειώνονταν στα πολεμικά μέτωπα, το μεγαλύτερο μέρος της Μεραρχίας μετακινήθηκε προς την Κεφαλονιά.

Ο τάφος του συνταγματάρχη Ottalevi μέσα στη Φραγκοκλησιά στη Μεγάλη Βρύση.

Κατά το Γενάρη του 1943 οι Ιταλοί στάθμευσαν για ένα μήνα στη Λευκάδα. Το 33ο Σύνταγμα πεδινού πυροβολικού εγκατάστησε δύο πυροβολαρχίες, την 4η και 6η της δεύτερης ομάδας πυροβολικού, που παρέμειναν ως το τέλος της Ιταλικής κατοχής μαζί με άλλες ιταλικές δυνάμεις. Διοικητής ήταν ο συνταγματάρχης OTTALEVI, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς, κατά την ανακωχή των Ιταλών, στον Άη Θωμά έξω από την πόλη.

Τα τμήματα του Ιταλικού Στρατού ήταν μετακινούμενα. Στις αρχές της κατοχής είχε έρθει από την Κεφαλονιά τμήμα Μελανοχιτώνων. Μια διλοχία τους εγκαταστάθηκε για λίγο διάστημα στο Σύβρο, που ήταν η έδρα της Φινάντσας. Άλλο τμήμα τους στην Εγκλουβή, όταν πρωτοεγκαταστάθηκε η Καραμπινερία εκεί.

Η παρουσία τους αναφέρεται και στην περιοχή Περατιάς απέναντι στο Κάστρο «Τεκέ». Στη θέση Αη Γιώργης της Περατιάς υπήρχε σημαντικό φυλάκιο Μελανοχιτώνων.

Στις αρχές του 1943 η έδρα της Άκουι ήταν στον Αργοστόλι. Συγκροτήθηκε Ιταλική στρατιωτική διοίκηση των Νοτίων Ιονίων Νήσων (Κεφαλονιά, Ιθάκη, Ζάκυνθος, Λευκάδα). Τα τμήματα που έμεναν σ΄ αυτά υπαχτήκανε τον Αύγουστο του 1943 στο VIII Σώμα Στρατού με έδρα το Αγρίνιο. Τελευταίος Διοικητής της «Άκουι» ήταν ο στρατηγός – μέραρχος ANTONIO CANDINI.

(Συνεχίζεται)
___________________________________________
¹ Άλλη τράπεζα ήταν η BANCO DI LAVORO (Τράπεζα Εργασίας)
² CONSORZIO AGRARIO PER LE ISOLE JONIE (Agenzia di S. Maura)

Πηγή: Ζώης Κουτσαύτης, «Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα (Ιταλική και Γερμανική Κατοχή)», έκδοση ΠΕΑΕΑ Λευκάδας, 1991.