Αηλιώτικες γκλίτσες…
Κτηνοτροφικό χωριό κάποτε ο Αλέξανδρος με τους δύο μαχαλάδες του, τα Κολυβάτα και τα Μαυρογιαννάτα, λίγες ήταν οι οικογένειες που δεν είχαν γιδοπρόβατα, μηδέ της δικιάς μου εξαιρουμένης, με κάποια από τα κοπάδια να διατηρούνται ακόμη και μέχρι τις μέρες που ήμουν εγώ πιτσιρικάς. Κάνα δυο μάλιστα οικογένειες από τον μικρότερο μαχαλά, τα Κολυβάτα, που ήταν ο πιο κοντινός στο δάσος των Σκάρων, καυχιόνταν ότι είχαν χιλιάσει τα κοπάδια τους, τσελιγκάδες δηλαδή σκέτοι.
Δεν είναι λοιπόν παράξενο που το έφερε ξανά η συζήτηση τις προάλλες στο καφενείο του χωριού με την κουβέντα να μονοπωλούν, σχεδόν, τα κουδούνια των κοπαδιών, ιδιαίτερα τα κυπριά που κρεμούσαν στο λαιμό των γιδιών, οι κουδουνόβεργες και οι γκλίτσες των τσοπαναραίων στις οποίες θα σταθούμε σήμερα.
Στο ετυμολογικό του λεξικό της κοινής νεοελληνικής ο Ν.Π. Ανδριώτης, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σημειώνει ότι η γκλίτσα προέρχεται από το αγκυλίτσα, υποκοριστικό του επιθέτου αγκύλη, ενώ θεωρεί απίθανο να παράγεται από το βουλγαρικό klits που αναφέρει ο G. Meyer. Ο δικός μας Πανταζής Κοντομίχης αναφέρει ότι η γκλίτσα ή αγκλίτσα είναι ποιμενική ράβδος, με πρόσθετη τεχνητή, (σκαλιστή) λαβή, κεφαλή την οποία ο βοσκός συχνά χρησιμοποιούσε, αντιστρέφοντας την γκλίτσα, να πιάνει από το πόδι τα ζώα που απομακρύνονταν από το κοπάδι («Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος», εκδόσεις Γρηγόρη, 2005).
Όπως και να ΄χει η γκλίτσα ήταν απαραίτητη σε κάθε τσοπάνη, ενώ έχει διασωθεί ακόμη μέχρι σήμερα η φράση «μη ξύνεσαι στη γκλίτσα του τσοπάνη» που λέγεται για κάποιον που πάει γυρεύοντας. Τις γκλίτσες αυτές τις είδαμε πρόσφατα στο χωριό Άγιος Ηλίας, το ορεινό αυτό χωριό της Λευκάδας, που διατηρεί εν μέρει τον κτηνοτροφικό του χαρακτήρα, αφού, όπως μας είπανε, έχει τέσσερα κοπάδια με πάνω από τριακόσια γιδοπρόβατα το καθένα.
Η σκαλιστή λαβή είναι από αγριόξυλο, συνήθως από πουρνάρι. Άμα κοπεί το κατάλληλο ξύλο το χώνουν για κάποιο διάστημα στο χώμα για «να πιει τα νερά του». Το μακρύ ξύλο που στερεώνεται στη λαβή είναι από αγριλίδα, αφού πρώτα επεξεργαστεί κι αυτό κατάλληλα για να ισιώσει. Οι μονοκόμματες γκλίτσες που ήταν στα μέρη μας σπανιότερες είχαν το δικό τους όνομα, τις έλεγαν λαούδια.
