25 Νοέμβρη: Μέρα Μνήμης και Τιμής της Εθνικής Αντίστασης

Η μνήμη των αγωνιστών είναι ολοζώντανη και διδακτική

Μνημείο Εθνικής Αντίστασης Μύτικα (παλαιό και νέο)

Του Σπύρου Θ. Μήτση,
Δάσκαλος-Ερευνητής

Σαν σήμερα, 25η Νοέμβρη 1942, έγινε η ανατίναξη της γέφυρας της Γοργοποτάμου, μια κορυφαία ενωτική αντιστασιακή πράξη, που έδωσε δύναμη και ελπίδα σε όλο το αντιστασιακό κίνημα.

Η μέρα αυτή καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου (νόμος 1582/1982) ως Ημέρα Πανελλαδικού Εορτασμού της Εθνικής Αντίστασης. Και τούτο γιατί έπρεπε να δοθεί έμπρακτα απόδοση της οφειλόμενης τιμής προς τους αγωνιστές και τα θύματα του αγώνα του Ελληνικού Λαού εναντίον των δυνάμεων κατοχής.

Το Αρχοντοχώρι Αιτ/νίας τίμησε έμπρακτα τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στις εθνικές επετείους και ιδιαίτερα στην επέτειο της Εθνικής Εορτής της 28ης Οκτωβρίου (αντί της 25ης Νοεμβρίου). Η πρώτη μέρα μνήμης και τιμής εορτάστηκε τον Οκτώβρη του 1983. Στον εορτασμό της ημέρας που διοργάνωσε η Κοινότητα Αρχοντοχωρίου Αιτ/νίας (πρόεδρος Βασίλης Ευστ. Δρακάς, αντιπρόεδρος Σωκράτης Δημ. Μήτσης, μέλη Αναστάσιος Ιωάν. Γαλούνης, Αριστοτέλης Σπ. Καϋμενάκης και τα αντιπολιτευόμενα μέλη, Δημήτρης Σπ. Καϋμενάκης και Ανάστος Ευστ. Λιοπύρης), δόθηκε για πρώτη φορά πιο ουσιαστικό περιεχόμενο αφού τιμήθηκαν τόσο οι αγωνιστές της έναρξης της αντίστασης κατά των Ιταλών Φασιστών του Μουσολίνι, όσο και οι αγωνιστές της αντίστασης κατά των Γερμανών Ναζιστών του Χίτλερ. Για πρώτη φορά εκείνη τη μέρα ενισχύθηκε η ιστορική μνήμη με την παρουσία αφενός των πρωταγωνιστών της εποποιίας του 1940 και αφετέρου των πρωταγωνιστών της αντίστασης για εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία.

Βάσει των εγκυκλίων και των οδηγιών των συναρμόδιων υπουργείων – Υπουργείο Εσωτερικών και Υπουργείο Παιδείας – οι ομιλούντες έκαναν αναφορά και στους αγώνες της Εθνικής Αντίστασης, κορμό της οποίας αποτέλεσε το ΕΑΜ.

Στο δε πρόγραμμα που καταρτίστηκε από το γραμματέα της Κοινότητας Τηλέμαχο Βελ. Χολή, σειρά κατάθεσης στεφάνων πήραν και οι αντιστασιακοί ή αντιπρόσωποι αυτών.

Ειδικότερα: Μετά τη δοξολογία στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα οι κάτοικοι και οι αρχές του χωριού συγκεντρώθηκαν στο Ηρώο των Πεσόντων όπου ο εκπρόσωπος της Κοινότητας, Πρόεδρος Βασίλειος Ευστ. Δρακάς, αναφέρθηκε για την ανάγκη διαφύλαξης της μνήμης των στρατιωτών του ελληνοϊταλικού πολέμου και των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης κατά των κατοχικών δυνάμεων. (…) Επισήμανε ιδιαίτερα την ανάγκη να ενισχυθεί η ιστορική μνήμη υπενθυμίζοντας παράλληλα και τους διαχρονικούς αγώνες των προγόνων μας.
Στη συνέχεια, στη σημαιοστολισμένη και γεμάτη κόσμο πλατεία, ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων, κατά πως όριζε τη σειρά το πρωτόκολλο:

Εκ μέρους της Κοινότητας Αρχοντοχωρίου δάφνινο στεφάνι κατέθεσε ο πρόεδρος Βασίλης Ευστ. Δρακάς.

Εκ μέρους του σταθμού χωροφυλακής δάφνινο στεφάνι κατέθεσε ο Ενωμοτάρχης κ. Χριστάκης.

Εκ μέρους του Δημοτικού Σχολείου δάφνινο στεφάνι κατέθεσε ο Διευθυντής Σπύρος Χαρισιάδης;.

Εκ μέρους της Εθνικής Αντίστασης, με τη σύμφωνη γνώμη του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Αγρινίου, δάφνινο στεφάνι κατέθεσε ο Αντιπρόεδρος της Κοινότητας Αρχοντοχωρίου Σωκράτης Δημ. Μήτσης (ανιψιός θανόντος αντιστασιακού).

Εκ μέρους του Β΄ Συνεταιρισμού (Θεοδ. Θ. Τσάκαλης, Ν. Σπ. Χατζαράς, …) δάφνινο στεφάνι κατέθεσε ο Λάμπρος Π. Γιαννέλης.

Στο τέλος της Ιστορικής και Αναζωογονητικής Γιορτής Μνήμης τηρήθηκε σιγή ενός λεπτού.

Το Αρχοντοχώρι τίμησε έμπρακτα τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και στις εθνικές επετείους της 28ης Οκτωβρίου των επόμενων χρόνων. Στον Εορτασμό της Εθνικής Επετείου της 28ης Οκτωβρίου και της Εθνικής Αντίστασης του έτους 1984, την έμπρακτη απόδοση της οφειλόμενης από τους Αρχοντοχωρίτες τιμής προς τους αγωνιστές, τα θύματα, και τους νεκρούς του ιερού αντιστασιακού αγώνα, 1941-1944, την ανέλαβε ο Δημήτρης Χαρ. Κολοβός, ο αδερφός του νεκρού αντάρτη στη μάχη της Πρέβεζας, Πάνου Χαράλαμπου Κολοβού.

Τον Οκτώβρη του 1985, την τιμή προς τους Αρχοντοχωρίτες πολεμιστές της Εθνικής Αντίστασης, 1941-1944, την απόδωσε ο Αθανάσιος-Θανασούλας Απ. Δρακάς (με πρόταση του Θωμά Γαρμπή και τη σύμφωνη γνώμη και των συναγωνιστών του). Το στεφάνι δε που κατέθεσε ήταν πλεγμένο με γαρύφαλλα και άλλα λουλούδια που είχαν κοπεί από τις γλάστρες των γύρω σπιτιών.

Το Μάρτη του 1986 δάφνινο στεφάνι προς τους αγωνιστές του 1941-1944 κατέθεσε ο αντιστασιακός Γεώργιος Β. Μπανιάς! Τούτη η γιορτή τιμής και μνήμης, του Οκτώβρη του 1986, έχει χαραχτεί βαθιά στη μνήμη όλων των παραβρισκόμενων γιατί, ο άξιος θαυμασμού Γεώργιος Μπανιάς, μέσα στη μεγάλη του χαρά να καταθέσει το δάφνινο στεφάνι, δεν υπολόγισε την ασθένειά του (νόσος πάρκινσον) και έτρεξε προς το Ηρώο μόνος του φωνάζοντας: «Τιμή και δόξα στο ΕΑΜ και τους αγωνιστές που πάλεψαν θαρραλέα τους φασίστες!»

Δάφνινα στεφάνια, με περηφάνια, δύναμη ψυχής και βαθιά συγκίνηση, κατέθεσαν στα επόμενα χρόνια και οι:
Βασίλης Πιτσινέλης ή Ντούλας, Ανάστος Λιοπύρης (στην Αμφιλοχία), Θωμάς Γαρμπής, Παν. Γαλούνης;, Χρήστος Σαλτός,..κ. ά.

Η εκδήλωση τιμής και μνήμης και στους Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης ανατροφοδοτούσε για πολλά χρόνια την ιστορική μνήμη στους παλαιότερους και δημιουργούσε συνείδηση στους νεότερους. (Μετά το 2000 η παρουσία των αντιστασιακών περιορίστηκε κατά πολύ.. και ως ε τούτου η απόδοση φόρο τιμής ατόνησε.)

Τιμή και δόξα στους ήρωες του 1940!

Τιμή και δόξα στους Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης !

Με ευκαιρία τη σημερινή μέρα τιμής και μνήμης στους αγωνιστές της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης, 1940/1-1944, δίνουμε στη δημοσιότητα συγκεντρωτικό κατάλογο δεκάδων Αρχοντοχωριτών αγωνιστών:

Ιταλική Κατοχή

Οι πρώτοι Αρχοντοχωρίτες που συνελήφθησαν και βασανίστηκαν κατά την έλευση των Ιταλών στην περιοχή (Φθινόπωρο του 1941) ήταν οι:

Πάνος Κολοβός,

Φώτης Καλλιμάνης,

Δημήτρης Μπαλώσος,

Πάνος Κολλιάς,

Δημήτριος Σωκρ. Μήτσης,

……

Γερμανική Κατοχή

1. Γαλούνης Μιχ. Παναγιώτης

2. Γαρμπής Θωμάς

3. Γερογεώργος Κ.

4. Δρακάς Αποστόλη Αθανάσιος (Θανασούλας)

5. Δρακάς Αποστόλη Νίκος

6. Δρακάς Πάνου Ευστάθιος/Στάθης (1919-1985)

7. Δρακάς Κώστας

8. Δρακάς Κ. Σταύρος
9. Δρακάς Βασιλείου Πάνος ή Παναής-Επαμεινώνδας….

10. Δρακά Βασιλείου Υπαπαντή

11. Δρακά Βασιλείου Λαμπρινή

12. Καβούνος Βασίλης

13. Καβούνος Μήτσος

14. Καβούνος Δ. Νικόλαος

15. Καλλιμάνης Μήτσος

16. Καλλιμάνης Σπύρος (Σπέντζος)

17. Καρκάσης Νίκος (μέλος-ΓΡΑΜ. του τοπικού ΕΑΜ)

18. Καϋμενάκης Βασίλης(Κοτσίλας) ή Καπετάν Κολοκοτρώνης

19. Καϋμενάκης Θεόδωρος ή Καπετάν Θαλασσινός (Αστακός)

20. Κολλιάς Διονύσης-Νιόνιος

21. Κολλιάς Παναγιώτης

22. Πάνος Χαραλάμπου Κολοβός, Καπετάν Σπίθας

23. Αναστασία Κολοβού-Κελεπούρη

24. Κατερίνα Κολοβού-Μήτση

25. Κολοβός Χαρ. Δημήτριος

26. Κρικκώνης Μήτσος – Ελένη Παπαναστάση

27. Σταυρούλα Κρικκώνη – Κρικκώνης Δημ. Γεώργιος 1929: Μαθητής του Σχολαρχείου Μύτικα, μαζί με Στάθη Λιάκα και Ανάστο Λιοπύρη.

1929: Μαθητής του Σχολαρχείου Μύτικα, μαζί με Στάθη Λιάκα και Ανάστο Λιοπύρη.

28. Λάσκαρης Κ. Φώτης (Μπάκας)

Στάθης Δ. Λιοπύρης, Φώτης Λάσκαρης, Μίχας Λιοπύρης, Φωτ. Αθ. Παπαναστάσης, 1985 «Νέα του Αρχοντοχωρίου

29. Λάσκαρης Σπύρος (Μπάκας)

30. Λάσκαρης Κ. Νίκος (Μπάκας)

31. Λιάβας Παντ. Βασίλης

32. Λιάκας Γρηγόρης

33. Λιάκας Θεοδ. Δημήτριος (1910-1947)

34. Λιάκας Αντώνης, πατέρας του καπετάν Φουρτούνα-Στάθη Λιάκα

35. Αντώναινα – Μαρία Νικολέ (Γοβιά )- Λιάκα, μητέρα του Στάθη Λιάκα

36. ΛΙΑΚΑΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΘΗΣ, Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΦΟΥΡΤΟΥΝΑΣ (1915-1949)

ΛΙΑΚΑΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΘΗΣ – Καπετάν Φουρτούνας

Ο αρτινός γεωπόνος και στρατιωτικός διοικητής Ιονίων νήσων του ΕΛΑΣ, Χρήστος Καραγιάννης (Διομήδης), με τον Στάθη Αντ. Λιάκα (Φουρτούνα) στην Κεφαλονιά. (από το φωτ. αρχείο της Αγγελικής Νικ. Σιδερά)

Ο ΛΙΑΚΑΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΘΗΣ μαθητής του Ημιγυμνασίου Μύτικα το Σχολικό έτος 1928-1929 (η φωτ. έχει ημερομηνία 27-5-1929, και έχει δημ. στην εφημ. «Αλυζία» από τον εκπαιδευτικό και ποιητή Άρη Μπιτσόρη ).

37. Ελένη Λιάκα

38. Γεωργία-Γίτσα Λιάκα, αδερφές του Στάθη Λιάκα ….

39. Λιάκας Ιωάννη Γεώργιος

40. Λιοντάκης Γιάννης

41. Λιοντάκης Χρήστος

42. Λιοντάκης Στάθης

43. Ευφροσύνη Λιοντάκη-Μπανιά

44. Μαρία Νικολέ-Χρήσταινα Λιοντάκη

45. Στάθαινα, Ελένη Λιοντάκη – Πιτσινέλη ή Ντούλα

46. Λιοντάκης Στάθη Νίκος-Τσακνής

47. Λιοντάκης Στάθη Σπύρος (Τσακνής)

48. Λιοντάκη Φρύδω

49. Λιοπύρης Στάθη Αναστάσιος (Ανάστος/Τάσος) Λιοπύρης Ανάστος. Η φωτογραφία είναι από το Σχολαρχείο του Μύτικα και έχει ημερομηνία 27-5-1929. (σχολ. έτος 1928-1929)

50. Ο Καπετάν Κόρακας ή Καλιακούδας της Εθνικής Αντίστασης

51. Λιοπύρης Ευστ. Ανάστος, Πρόεδρος της Κοινότητας Αρχοντοχωρίου από το 1954 μέχρι το 1967 όπου παύθηκε από τη Χούντα των Συνταγματαρχών και από το 1974 μέχρι το 1981.

52. Λιοπύρης Ανάστου Στάθης ή Κ’τσούρας

53. Λιοπύρης Χρ. Μίχας

Ευστ. Δημ. Λιοπύρης, Φώτης Λάσκαρης ή Μπάκας, Μίχας Λιοπύρης, Αθ. Παπαναστάσης, Ξ. Παπαναστάσης, φωτ. Αθανάσιος Παπαναστάσης, «Νέα του Αρχοντοχωρίου», 1985.

54. Λιοπύρης Δημ. Στάθης ή «Χαμάρας»

55. Λιοπύρη Στάθη Όλγα

56. Λιοπύρης Σπύρος

57. Μαρκαντώνης Μιχ. Κώστας (1918-1946), καπετάνιος του ΕΛΑΣ

58. Μαρκαντώνης Μιχ. Πάνος (1919-1995)

59. Μαρκαντώνη Αγγελική

60. Μήτσης Σωκρ. Επαμεινώνδας, πρόεδρος Κοινόητας Αρχοντοχωρίου 1949-1954

61. Μούρτος Γιώργος

62. Μουχάνης Νώντας

63. Μπαλώσος Δημήτριος

64. Μπανιάς Σπ. Βασίλης

65. Μπανιάς Ιωάννης

66. Μπανιάς Ι. Επαμεινώνδας, καπετάν Πελεκούδας, διοικητικός

67. Μπανιάς Ι. Βασίλης

68. Μπανιάς Ι. Δημήτρης

69. Μπανιά Ι. Καλομοίρα

70. Μπανιά Ι. Αλεξάνδρα

Ο Επαμεινώνδας Μπανιάς(Καπετάν Πελεκούδας) με τον πρωτοξάδελφο του Φουρτούνα, Δημήτρη Τριάντη (Καβράκο) και δεξιά με τον Ηλ. Κρίθυμο.

Το καμένο σπίτι του Ι. Μπανιά. Το σπίτι που έκαψαν δύο φορές οι Γερμανοί.

71. Μπανιάς Αθ. Γεράσιμος (Μάκια Πρέφας)

72. Μπανιάς Γεώργιος (1917-2000)

73. Νικολές Φώτιος

74. Λόπη Λιοντάκη – Νικολέ

75. Ντζουροπάνος Θεόδωρος

76. Ντζουροπάνος Αντ. Κώστας

77. Παπαναστάση – Τσαντή, η Ζαβιτσάνα μάνα των Ζελαίων γιατρών (αδερφή του Κ. Παπαναστάση -Τσαντή)

78. Πεταλιάς Κ. Νίκος, Επονίτης

79. Πεταλιάς Βαγγέλης ή Παπανικολής

80. Πεταλιάς Πάνος και Μαρία Σαλτού-Πεταλιά

81. Πεταλιά Π. Αλεξάνδρα

82. Πεταλιά Π. Ευαγγελία

83. Πεταλιάς Πάνος, γιος του Δημάρχου Δήμου Σολλίου, Τάτση-Αναστάση Πεταλιά, και αδερφός του Φώτη Πεταλιά…

84. Πεταλιάς Στέλιος (πατέρας) και Πεταλιάς Νίκος ή Τούρνας (γιος)

85. Πιτσινέλης Ηλίας (Τσόγκας)

86. Πιτσινέλης Ανδρέας (Καπετάν Αντριάς)

Πιτσινέλης Βασίλης (Ντούλας ή Πεσλής)

Ο Β. Πιτσινέλης ή Ντούλας στη ΓΥΑΡΟ μαζί με τους Ξηρομερίτες: Μαντίλης Νικόλαος από τη Μπαμπίνη, Πάτρας Παναγιώτης (Πάνος) από την Κανδήλα, Προκόπης Βασιλάκης από την Κανδήλα, Τσούνης Βασίλης από την Αμφιλοχία, Καραϊσκος Κώστας (αξιωματικός…) από την Κομποτή, Τζάλας Παναγιώτης (ψηλός) από τον Βάτο, Φεύγας Ευστάθιος από το Λουτρό, Βασίλης Πιτσινέλης (Ντούλας) από το Αρχοντοχώρι, Τσούνης… (δάσκαλος ) από τη Σκουρτού, Πάτρας Αθανάσιος (Νάσος) από την Κανδήλα.) στις φυλακές της Γυάρου. Τη φωτογραφία που μας δάνεισε ο Πάνο Πάτρας από την Κανδήλα.

87. Πιτσινέλης Γενναίος

88. ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΝΟΣ, 1918-1945

89. Πολίτης Κώστας (Ντίνος) ή Αλέκος

90. Πολίτης Νίκος ή Αλέκος

91. Ρετούλης Γιάννης

92. Ρετούλης Θεόδωρος

93. ΡΟΥΠΑΣ ΓΙΑΝΝΟΣ

94. Ρούπα Μίχαινα ή Γιαννούλα Ν. Καρφή

95. Ρούπα Φρειδερίκη

96. ΣΑΛΤΟΣ ΧΡ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (ΜΗΤΣΟΣ) ή «ΚΑΠΕΤΑΝ ΤΡΟΜΑΡΑΣ»

97. Σαλτός Δημ. Χρήστος Επονίτης

98. Σιδεράς Ηλίας

99. Σιδεράς Ηλία Γιάννος

100. Σιδεράς Ηλία Κων/νος (Ντίνιας)

101. Σιδεράς Ηλία Μίχας

102. Σιδεράς Ηλία Νίκος, σύζυγος της Γίτσας Λιάκα

103. Σκαρογιάννης Στέλιος

104. Σκαρογιάννης Στέλιου Κωνσταντίνος

105. Σκέντος Θ. Νίκος ή «Κωνσταντούλας»

106. Σκέντος Θ. Κων/νος ή «Κωνσταντούλας»

107. Τριάντης Χαραλ. Δημήτριος (Καβράκος=πρώτος ξάδερφος του Φουρτούνα)

108. Τσίνας Αποστόλης, ξαναδερφός του πρωτο κομμουνιστή Μήτσου Σαλτού

109. Τσίνας Απ. Σωτήρης

110. Φλώρος Ιωάννης, ο εκ Κανδήλας, Δάσκαλος του Αρχοντοχωρίου

111. Χάνδρας Φ. Δημήτρης

112. Χάνδρας Βασίλης

113. Χάνδρας Β. Σπύρος

114. Χάνδρας Β. Γρηγόρης

115. Χάντρας Φ. Παντελής

116. Χαντζαράς Κων/νος (Κώτσος)

117. Χεινόπωρος Δημήτριος (Τάκης ή «Τσιρίμπας»)

118. Χεινόπωρος Ντίνος (Αστακό..)

119. Χολής Ζώης Ζώης Δ. Χολής

……………

Ο Αρ. Θεοχάρης στο βιβλίο του «Στη Στερεά Ελλάδα με το Δημοκρατικό Στρατό 1945-1949» υποστηρίζει πως «οι Αρχοντοχωρίτες αντάρτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν άντρες αγέρωχοι, φιλόξενοι, θαρραλέοι, ανθεκτικοί, μπεσαλήδες, πραγματικά παλικάρια».

ΜΗΤΣΗΣ Θ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ
ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ