Προτάσεις του Συλλόγου «Φηγός» που κατατέθηκαν στη Λαϊκή Συνέλευση που έγινε στη Νικιάνα
Προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων των ορεινών οικισμών της Κοινότητας Αλεξάνδρου που κατατέθηκαν από την εκπρόσωπο του Συλλόγου Φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός», Αγγελική Σούνδια, στη λαϊκή συνέλευση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 25 Φλεβάρη 2024 στη Νικιάνα με πρωτοβουλία του προέδρου και του κοινοτικού συμβουλίου της Κοινότητας Αλεξάνδρου καθώς και των συλλόγων που έχουν σημείο αναφοράς την περιοχή του Αλέξανδρου και δη του Πολιτιστικού Συλλόγου Νικιάνας «οι Σκάροι», του Συλλόγου Επαγγελματιών και Προστασίας Περιβάλλοντος Νικιάνας, του Συλλόγου Φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός» και της Ένωσης των εν Αττική Αλεξανδριτών «οι Σκάροι».
Προτάσεις από το Σύλλογο φίλων Αλέξανδρου «Φηγός»
Φεβρουάριος 2024.
Εισαγωγή
Τα τελευταία χρόνια στον Αλέξανδρο και τα Κολυβάτα, πολλά σπίτια ανακαινίστηκαν, άλλα έγιναν εξοχικές κατοικίες και αρκετά κατοικούνται πλέον μόνιμα. Αυτό ακολουθεί τη ζήτηση κατοικιών στη Λευκάδα η οποία αυξήθηκε σημαντικά όπως και ο ρυθμός αναπαλαίωσης σπιτιών στον Αλέξανδρο και γενικά στα ορεινά χωριά του νησιού.
Οι οικισμοί μας όπως όλοι γνωρίζετε χαρακτηρίστηκαν παραδοσιακοί. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την υποχρέωση των αρχών του τόπου να δείξουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προσοχή σε αυτούς, τους μοναδικούς ορεινούς παραδοσιακούς οικισμούς της Λευκάδας, πράγμα που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα από τους προηγούμενους. Η αναπαλαίωση παραδοσιακών σπιτιών συμβάλει στην διαφύλαξη της πολιτιστικής παράδοσης της Λευκάδας. Παράλληλα, περιορίζει κάπως την πίεση που δημιουργεί η μεγάλη ζήτηση για εξοχικές κατοικίες, η άναρχη ανέγερση των οποίων είναι συχνά καταστρεπτική για το φυσικό κάλλος της Λευκάδας με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία του νησιού που καθώς αλλοιώνεται η ομορφιά του, θα πάψει σταδιακά να είναι πόλος έλξης τουρισμού.
Εν ολίγοις, η προστασία των παραδοσιακών οικισμών εξασφαλίζει την βιώσιμη ανάπτυξη και το μέλλον της Λευκάδας συνολικά.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται επίσης η αναβίωση των αγροτικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τον Αλέξανδρο κυρίως με καλλιέργειες αμπελώνων και ελαιώνων.
Οι κάτοικοι της περιοχής μας έχουν κάνει πολλές προσπάθειες για να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής αλλά και για να προστατεύσουμε το μοναδικό φυσικό περιβάλλον και την σημαντική πολιτιστική παράδοση της ορεινής Λευκάδας. Προς τούτο όμως είναι απολύτως αναγκαία η συνεργασία και η συνδρομή των αρμόδιων αρχών. Τα κονδύλια που χρειάζονται για να συνεχιστεί και να συντηρηθεί η ανανέωση των χωριών μας είναι ελάχιστα σε σύγκριση με αυτά που απαιτούν άλλα έργα στη Λευκάδα.
Οι προτάσεις μας έχουν δύο σκέλη. Το πρώτο περιλαμβάνει έργα υψηλής προτεραιότητας που απαιτούν συγκεκριμένες ενέργειες και κονδύλια από τον Δήμο. Ενέργειες που πρέπει να υλοποιηθούν το συντομότερο δυνατό.
Το δεύτερο μέρος αφορά πιο μακροπρόθεσμες ενέργειες που ίσως χρειάζονται και περαιτέρω μελέτη. Επίσης ενέργειες που μπορούν να διεκπεραιωθούν από τους ίδιους τους κατοίκους με τη βοήθεια και την υποστήριξη του Δήμου.
Θεωρούμε βέβαια ι πολύ σημαντική την πρωτοβουλία των συλλόγων για την σημερινή συνάντηση και υποστηρίζουμε τη συνεργασία και το ενδιαφέρον όλων των τοπικών συλλόγων για τα χωριά μας.
Μέρος 1 – Προβλήματα που απαιτούν Άμεσες Ενέργειες από τον Δήμο
Παροχή νερού
Γνωρίζουμε ότι η παροχή νερού στην Λευκάδα είναι προβληματική. Ειδικά όμως στην περιοχή του Αλέξανδρου, καθώς αναστηλώνονται και κατοικούνται όλο και περισσότερα σπίτια και ταυτόχρονα αναβιώνει η γεωργία, το παλιό σύστημα ύδρευσης κινδυνεύει να καταρρεύσει πλήρως ενώ είναι πολύ πιθανό να αποτελεί πλέον κίνδυνο για την υγεία των κατοίκων.
Συγκεκριμένες ενέργειες που απαιτούνται επειγόντως είναι:
1. Υπογειοποίηση του κύριου αγωγού που φέρνει το νερό από τα Λαζαράτα και στους τρεις οικισμούς. Ο σωλήνας είναι έκθετος στην άκρη του δρόμου και μόνο σε λίγα σημεία είναι σκεπασμένος με τσιμέντο. Το καλοκαίρι, το νερό στον αγωγό ζεσταίνεται υπερβολικά από τον ήλιο, τον χειμώνα παγώνει. Συχνά ο αγωγός τρυπάει σε διάφορα σημεία της διαδρομής του. Πέρα από την απώλεια του πολύτιμου νερού, είναι και τα σοβαρά προβλήματα για την υγεία.
Σε μερικές περιπτώσεις, μέχρι να εντοπιστεί και να επισκευαστεί η ζημιά, ο σωλήνας – και το νερό που μεταφέρει – παραμένει έκθετος στα εξωτερικά στοιχεία, στα οποία τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί και τα αδέσποτα ζώα. Τα προβλήματα και οι κίνδυνοι για την υγεία είναι προφανή.
2. Αξιοποίηση της δεξαμενής νερού στον Αλέξανδρο και του συστήματος άντλησης νερού – γεώτρηση. Αν λειτουργεί η δεξαμενή και μπει φλοτέρ, καθώς και η γεώτρηση, όταν διακόπτεται η κεντρική παροχή νερού θα μπορεί να διατηρείται η πίεση του νερού για μικρά χρονικά διαστήματα. Από ότι ξέρουμε έχουν ήδη διατεθεί κονδύλια ύψους 5.000 ευρώ για αυτό το έργο, το οποίο όμως παραμένει ανολοκλήρωτο
3. Αντικατάσταση και αναβάθμιση σωλήνων ύδρευσης εντός των οικισμών. Οι υπάρχοντες υπόγειοι σωλήνες είναι παλαιοί και φραγμένοι και οι νεότεροι είναι έκθετοι σε πολλά σημεία με αποτέλεσμα να υπάρχουν συχνές διαρροές. Υπάρχουν πρόχειρες παρεμβάσεις με υπέργειους πλαστικούς σωλήνες που παρακάμπτουν φραγμένους σωλήνες αλλά αυτό δεν λύνει το πρόβλημα αντίθετα δημιουργεί και άλλα.
4. Πολλές νέες παροχές ξεκινούν από το δίκτυο του χωριού για να τροφοδοτήσουν με νερό κατοικίες που συνεχώς χτίζονται στη διαδρομή Νικιάνας – Κολυβάτων. Αυτό σημαίνει ότι σε λίγο, ίσως και αυτό το καλοκαίρι, το νερό δεν θα επαρκεί και χρειάζεται μια μελέτη για την λύση του προβλήματος. Θέλουμε επίσης να επισημάνουμε εδώ ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα έγκυρο και αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου της νομιμότητας των παροχών ύδρευσης
Δρόμοι στα Χωριά
Οι δρόμοι μέσα στα χωριά είναι σοβαρά υποβαθμισμένοι, γεμάτοι λακκούβες που μετά από βροχή γίνονται ρέματα. Ακόμη και με οχήματα 4×4 είναι αδιάβατοι. Τώρα που τα χωριά ανακηρύχθηκαν «Παραδοσιακοί Οικισμοί» έχει μεγάλη σημασία οι δρόμοι τους να ανακαινιστούν με τον κατάλληλο τρόπο. Θα μπορούσαν να είναι απλοί τσιμεντένιοι δρόμοι, αν η κατασκευή τους είναι σωστή σαν το πρώτο στάδιο για την μετέπειτα λιθόστρωσή τους.
Η αποκατάσταση των δρόμων είναι απολύτως αναγκαία όχι μόνο για να έχουμε ασφαλή πρόσβαση στα σπίτια μας αλλά και για να διασφαλιστεί η πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων και ασθενοφόρων.
Οι κάτοικοι του Αλέξανδρου είναι πρόθυμοι να συμβάλλουν στην χρηματοδότηση για την αποκατάσταση ορισμένων δρόμων του οικισμού. Ωστόσο, καθώς οι δρόμοι είναι ιδιοκτησία του Δήμου, το έργο αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την έγκριση του Δήμου και τη συγχρηματοδότηση. Πιστεύουμε ότι το κόστος είναι μικρό για το έργο αυτό μια και το συνολικό μήκος των δρόμων δεν ξεπερνά τα 700 μέτρα
Κτηνοτροφία Ελεύθερης Βοσκής
Το πρόβλημα των «αφύλακτων αγελάδων» έχει γίνει μείζον θέμα σε πολλά χωριά της Λευκάδας. Οι οικισμοί του Αλέξανδρου υφίστανται αυτό το πρόβλημα καθημερινά, για περισσότερα από δέκα χρόνια. Οι αγελάδες περιδιαβαίνουν ανεξέλεγκτες δημιουργώντας σοβαρές βλάβες τόσο στις καλλιέργειες των συγχωριανών όσο και στους κήπους και στις αυλές μας. Ο ιδιοκτήτης του κοπαδιού παρ’ όλες τις υποσχέσεις του στον καινούργιο δήμαρχο δεν πιστεύουμε ότι θα αλλάξει συμπεριφορά αν δεν υποχρεωθεί από το νόμο. Αυτό δεν είναι άποψη αλλά βεβαιότητα μετά από τόσα χρόνια που συζητούμε και πιέζουμε για τη λύση αυτού του σοβαρού προβλήματος.
Οι Ζημιές του Παλιού Σχολείου από τον σεισμό
Το παλιό σχολείο του Αλέξανδρου, που έχει ξανά γίνει κέντρο δραστηριοτήτων των οικισμών, υπέστη ζημιές από τον σεισμό του 2015. Έχουν διατεθεί κονδύλια για την αποκατάσταση του . Όμως η επισκευή δεν έχει γίνει. Είναι μόνιμο αίτημα της κοινότητας μας να ολοκληρωθεί το έργο σύντομα.
Το Κυνήγι και η Ασφάλεια στο χωριό μας
Οι κυνηγοί πυροβολούν συχνά στην περιοχή των οικισμών μας. Σε πολλές περιπτώσεις οι πυροβολισμοί πέφτουν πολύ πιο κοντά σε κατοικημένα σπίτια από το ελάχιστο όριο των 250 μέτρων που προσδιορίζει ο νόμος. Η απόδειξη είναι τα φυσίγγια που βρίσκει κανείς ακόμα και στους δρόμους μέσα στα χωριά μας.
Αυτή η πρακτική είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Είναι θέμα χρόνου να τραυματιστεί ή να σκοτωθεί κάποιος. Ζητάμε από τις αρχές να δράσουν πριν συμβεί αυτό.
Μέρος 2 – Άλλα προβλήματα και προτάσεις για τη λύση τους
Με τη συνεργασία Δήμου και Κοινότητας
Καθαρισμός δρόμων
Είναι προφανές πόσο επικίνδυνο είναι οι δρόμοι των χωριών, αλλά και τα μονοπάτια γύρω από τούς οικισμούς να είναι γεμάτα ξερά χόρτα. Για τον πρόσθετο λόγο ότι οι οικισμοί είναι παραδοσιακοί, το πρώτο που περιμένει κανείς από τον Δήμο είναι να προβεί στον καθαρισμό των δρόμων των χωριών όπως και των αυλών των σπιτιών, από τα βάτα, τα μπάζα και τα σκουπίδια, με χρέωση των ιδιοκτητών τους για όσους δεν προχωρήσουν στον καθαρισμό μόνοι τους. Έτσι θα αναδειχθεί και η ομορφιά και η ιδιαίτερη παραδοσιακή φυσιογνωμία των οικισμών αλλά και θα περιοριστεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς. Για τον σκοπό αυτό οι κάτοικοι του Αλέξανδρου είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν με τις Δημοτικές Αρχές. Έχουμε πολλές φορές στο παρελθόν καθαρίσει μόνοι μας τους δρόμους αλλά αυτό δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμη λύση.
Ανάδειξη μονοπατιών
Πολλά παλιά μονοπάτια γύρω από τα χωριά έχουν σκεπαστεί από την βλάστηση. Κάποια ίσως έχουν χαθεί για πάντα. Όμως με κάποια προσπάθεια θα μπορούσε να αποκατασταθεί ένα δίκτυο μονοπατιών. Στο παρελθόν γίνανε προσπάθειες και μάλιστα πρόσφατα άνοιξαν μονοπάτια γύρω από τους νέους αμπελώνες. Οι βασικές διαδρομές πρέπει να εντοπιστούν, να χαρτογραφηθούν και να καθαριστούν. Απαιτείται επίσης σήμανση των μονοπατιών (βλ. παρακάτω: αειφόρος τουρισμός).
Συλλογή απορριμμάτων
Οι κάδοι απορριμμάτων στα χωριά πρέπει να βελτιωθούν και τα καλύμματα τους να εφαρμόζουν καλά. Προς το παρόν κάποιοι είναι ακάλυπτοι έτσι ποντίκια και γάτες σκορπίζουν τα σκουπίδια γύρω από τους κάδους δημιουργώντας εστίες μόλυνσης. Χρειάζονται περισσότεροι κάδοι και το καλοκαίρι τουλάχιστον, να αδειάζουν πιο συχνά.
Απόβλητα οικοδομών
Ένα άλλο συναφές πρόβλημα είναι τα μπάζα από οικοδομές που «στολίζουν» πολλά σημεία της Λευκάδας και τον Αλέξανδρο. Το φαινόμενο είναι συχνό αλλά δεν παρατηρείται σε άλλα νησιά των Επτανήσων όπως η Κεφαλλονιά, η Ιθάκη και οι Παξοί. Ο Δήμος πρέπει προσπαθήσει να ελέγξει αυτή την πρακτική.
Πλατεία του χωριού Αλέξανδρος
Θα θέλαμε να βελτιωθεί η πλατεία του Αλέξανδρου για να γίνει πραγματικά η καρδιά του χωριού. Εδώ και αρκετά χρόνια πραγματοποιούνται στην πλατεία εκδηλώσεις, μουσικές βραδιές, ομιλίες και προβολές στη διάρκεια του καλοκαιριού. Το θέμα είναι ότι από την πλατεία ξεκινούν δύο δρόμοι του χωριού.
Οι προτάσεις που έγιναν στα πλαίσια του διαγωνισμού «ο Αλέξανδρος Φοράει την Πανοπλία του» («Alexandros Wears His Armor») επικεντρώθηκαν στην αναμόρφωση της πλατείας και μάλιστα ορισμένες προτάσεις προέβλεπαν το κλείσιμο της πλατείας στην κυκλοφορία σε μόνιμη βάση. Οι διάφορες λύσεις και οι συνέπειες τους πρέπει να μελετηθούν και να συζητηθούν.
Ο κεντρικός δρόμος περνάει από την ανατολική πλευρά της πλατείας στην οποία καταλήγουν και οι δύο δυτικοί δρόμοι του χωριού. Εάν απαγορευτεί, προσωρινά ή μόνιμα, η διέλευση αυτοκινήτων από την πλατεία τότε θα πρέπει να δημιουργηθεί νέος δρόμος για να εξυπηρετούνται τα σπίτια στο δυτικό τμήμα του Αλέξανδρου. Υπάρχει μια πρόταση να δημιουργηθεί νέος δρόμος από τα νότια του χωριού που θα καταλήγει στη δυτική γειτονιά. Το θέμα της πλατείας του Αλέξανδρου παραμένει ανοιχτό για περαιτέρω συζήτηση.
Πλατεία του χωριού Κολυβάτα
Η πλατεία του χωριού Κολυβάτα έχει ένα διαφορετικό πρόβλημα. Η ταβέρνα της Μαρίας στην πλατεία προσελκύει πολλούς πελάτες που θέλουν να παρκάρουν ακριβώς μπροστά στην ταβέρνα. Δεν υπάρχει όμως αρκετός χώρος και το αποτέλεσμα είναι συμφόρηση.
Μια πρόταση είναι να δοθεί χώρος για στάθμευση πελατών κοντά στην είσοδο του χωριού και να έχουν δικαίωμα να σταθμεύουν τα αυτοκίνητα τους μόνο οι κάτοικοι του χωριού.
Οι περιορισμοί θα μπορούσαν να είναι μόνιμοι ή να περιορίζονται στην περίοδο του καλοκαιριού ή μόνο κάποιες ώρες το βράδι.
Άλλο ένα θέμα για περαιτέρω συζήτηση.
Βιώσιμος τουρισμός
Οι προτάσεις του διαγωνισμού «Ο Αλέξανδρος φοράει την Πανοπλία του» για την βελτίωση του χωριού προέβλεπαν και τη σήμανση των ιστορικών στοιχείων της περιοχής.
Υπάρχουν πολλά μνημεία ιστορικού ενδιαφέροντος στην περιοχή: Εκκλησίες, μοναστήρια, ανεμόμυλοι, πηγάδια, φούρνοι, οι πλατείες των χωριών κλπ. Υπάρχουν επίσης κάποιες ήδη καθιερωμένες και πιθανές διαδρομές πεζοπορίας. Οι δυνατότητες είναι μεγάλες για να αναπτυχθεί βιώσιμος τουρισμός.
Ο Φηγός καταρτίζει ιστοσελίδα για τον Αλέξανδρο με στόχο να προωθήσει τις τρέχουσες διαδρομές πεζοπορίας ελπίζοντας ότι σύντομα θα προσθέσουμε και νέες διαδρομές.
Ένας άλλος στόχος μας είναι να αποκτήσει το χωριό και η γύρω περιοχή κατάλληλη σήμανση.
Η διάσωση της ξερολιθιάς
Όταν λυθεί το πρόβλημα των αγελάδων ελεύθερης βοσκής (βλ. παραπάνω), θα πρέπει να επισκευαστούν οι ξερολιθιές που έχουν καταρρεύσει. Η ξερολιθιά είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο της παραδοσιακής Λευκάδας και θα πρέπει να γίνει μια συντονισμένη προσπάθεια να μην χαθεί το στοιχείο αυτό.
Ενθάρρυνση της αποκατάστασης κτιρίων
Ελπίζουμε ότι η επίλυση των προβλημάτων του χωριού θα ενθαρρύνει την αποκατάσταση των υπόλοιπων σπιτιών στα χωριά μας. Η αναβίωση και ανάπτυξη της ορεινής Λευκάδας που γίνεται στη βάση του σεβασμού και διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και του περιβάλλοντος θα συμβάλει και αυτή ουσιαστικά στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη ολόκληρου του νησιού.
Ενθάρρυνση της περαιτέρω γεωργίας
Η γεωργία επιστρέφει σιγά σιγά στα χωριά του Αλεξάνδρου με θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της περιοχής αλλά και στο περιβάλλον καθώς οι αγρότες έχουν κίνητρο να διατηρούν τους δρόμους και μονοπάτια για να έχουν πρόσβαση στις καλλιέργειες τους. Τα δύο προβλήματα που αν λυθούν θα βοηθήσουν την ανάπτυξη της γεωργίας είναι η ύδρευση και ο έλεγχος των αδέσποτων αγελάδων.
Φεβρουάριος 2024
Σύλλογος φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός»
