Βιβλιοπαρουσίαση: “ΟΙ ΣΙΣΙΛΙΑΝΟΙ” μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Καπότση

Της
Κατερίνας Λιβιτσάνου-Ντάνου

Τον Ιούλιο του 2023 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΑΓΓΕΛΑΚΗ το δεύτερο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Καπότση με τίτλο “ΟΙ ΣΙΣΙΛΙΑΝΟΙ”. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο, που μας μεταφέρει στο νησί, στη Σκόπελο του εικοστού αιώνα, όπου “μετά από χρόνια ένας νέος επιστρέφει στο νησί του, αναγκάζεται να μείνει μαζί με τον προπάππο του, έναν άνθρωπο που θυμάται σαν κακό παραμύθι. Τα σημάδια δείχνουν καλά, μα όχι όλα. Γιατί ο γέρος κουβαλά μυστικά που στοιχειώνουν. Και μαζί με τις ζωές και τις πέτρες που ξεθάβονται στο νησί, ξεθάβεται και σκοτάδι”, διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

Μετά την πρώτη ματιά στην καλαίσθητη έκδοση του βιβλίου (εξώφυλλο, αφιέρωση στη μητέρα του συγγραφέα, 35 άτιτλα κεφάλαια με βάση το χρόνο), πρόσεξα ιδιαίτερα το ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ (Σεπτέμβρης 2014) στο τέλος του κοινωνικού μυθιστορήματος. Ο βασικός ήρωας Γεώργιος Ι. Κρίτσαλος (1899 – 1995) υπήρξε πράγματι προπάππος του. Ένας ιδιαίτερος και πολύ δυνατός άνθρωπος, με πολλά μυστικά, με “λαθρεμπόριο, δυναμίτες, χαρτιά, κυνήγια, Παναγίες κατεβατό και στο κτήμα πιο μουλάρι από μουλάρι, που φύλαγε ένα μαχαίρι κάτω απ” το μαξιλάρι του και ξεψύχησε στο κρεβάτι στα ενενήντα έξι του χρόνια”. Η ιστορία με τους Σισιλιάνους πάντα απασχολούσε το συγγραφέα, που σημειώνει πως δεν μπόρεσε να εξηγήσει κάποια πράγματα και τελειώνοντας αναφέρει “δε θα μπορούσα να μην κάνω αναφορά στο νησί, στη Σκόπελο. Όσα περιγράφω στο βιβλίο αφορούν σε μέρη πραγματικά, στο χωριό μου τη Γλώσσα, στο Παλιόκαστρο που υψώνεται δίπλα στο λιμάνι, στον κάβο, στη βάρκα, στο ερημονήσι με τ” αγριοκάτσικα. Ακόμη κι ο πεύκος αληθινός είναι όπως κι η πέτρα που ξαπόσταινε ο γέρος, όπως και τα χαλάσματα πάνω στο λόφο. Από τα πρόσωπα μόνο τον Κρίτσαλο κράτησα ατόφιο”.

Διάβασα τις 370 σελίδες του περιεχομένου με ενδιαφέρον και αγωνία για τις ζωές των ηρώων, το χάσμα που τους χώριζε, τα μυστικά που ειδικά ο Κρίτσαλος έκρυβε, τις αντιλήψεις και τις συνήθειες των ανδρών στο νησί, τη θέση που είχαν οι γυναίκες και οι Σισιλιάνοι στην ιστορία της οικογένειας. Με βοήθησαν πολύ: οι περιγραφές (χώρων, τοπίων, σπιτιών, προσώπων), οι εκτενείς και κατανοητοί διάλογοι (ειδικά του Κρίτσαλου με τους εκάστοτε συνομιλητές του), οι αφηγήσεις και η ψυχογραφία των χαρακτήρων, η ρέουσα γλώσσα με αναφορές σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους, η αναδρομή (φλας μπακ) στο χρόνο. Ιδιαίτερη η σημασία κάποιων στοιχείων στη ζωή των προσώπων: η βάρκα “Αγγελίνα”, η κοτρόνα κάτω από το πεύκο (θέση του Κρίτσαλου), το φυλαχτό του Γιώργου με τα μυστικά του, η φωτογραφία δύο προσώπων στο καφενείο (ο ένας φοράει το φυλαχτό), τα όνειρα και η ερμηνεία τους, το παλιό πατρικό σπίτι, ο πύργος στο κτήμα (φρυκτωρίες), το Παλιόκαστρο (ανασκαφές), το νεκροταφείο, το καφενείο του χωριού, το ψάρεμα (με μπαρούτι), το κυνήγι άγριων ζώων.

Τα πρόσωπα που εμπλέκονται πολλά: ο Κρίτσαλος, οι δύο γυναίκες του (Αγγελίνα και Δέσποινα), ο Γιώργος με τη μητέρα και τη γιαγιά του, οι Σισιλιάνοι (αναφέρονται κάποιοι από αυτούς) με τους οποίους υπάρχει παλιά βεντέτα με άσχημη κατάληξη, η Νικόλ (ερωτευμένη και μπλεγμένη χωρίς να το ξέρει), ο Τζέικομπ και ο γεροδεμένος εργάτης του, που δεν είναι τελικά αυτοί που δείχνουν, ο Νικόλας (φίλος και συναγωνιστής του Κρίτσαλου), ο Ζαβός (Βαγγέλης) που αποκαλύπτει παλιά ιστορία, οι Λουίτζι και Γιάκομπο Μαρκέζε, ο Παναγιώτης με το καφενείο, ο Δημητρός και κάποιοι χωριανοί. Ο καθένας έχει το δικό του ρόλο και όπως αναφέρει ο Κρίτσαλος στο Γιώργο κάποια στιγμή που του δείχνει το παλιό πατρικό του σπίτι “πιάνει ο άνθρωπος στα χέρια του το παιχνίδι που λέγεται ζωή, νομίζει πως το κουρδίζει μόνο αυτός και στήνει τον κόσμο γύρω. Μα είναι ένα σωρό νοματαίοι που έχουν απλώσει τα ξερά τους πάνω στο κούρδισμα! Άνθρωποι, θεοί, τύχη! Κι έτσι γκρεμίζονται οι κόσμοι … και σηκώνονται άλλοι”, σελίδα 273.

Αυτό που εντυπωσιάζει όμως στο κοινωνικό αυτό μυθιστόρημα είναι ότι οι σημαντικοί σταθμοί της ζωής των προσώπων προσδιορίζονται αυστηρά μέσα στο χρόνο! 1932: Ο Κρίτσαλος (Γκρέκο) φεύγει από τη χώρα του και βγάζει πολλά χρήματα (Σισιλιάνοι, αφεντικά, εμπόριο ουίσκυ, προστασία, φόνοι, βεντέτα). 1941: έχει επιστρέψει, παντρεύεται την Αγγελίνα, ερωτεύεται παράφορα και όταν εκείνη είναι έγκυος το παιδί τους φεύγει για το μέτωπο. Είναι μαζί του και ο Νικόλας, εμπλέκονται σε φόνο κάποιου που βλέπει το φυλαχτό του Κρίτσαλου κι έχει σχέση με το παρελθόν 1952: ο Κρίτσαλος ζει με τη δεύτερη γυναίκα του τη Δέσποινα που την έχει βασικά, για να μεγαλώσει το παιδί του. Οι Σισιλιάνοι τον βρίσκουν, τι συμβαίνει όμως με αυτούς και ποιος τον βοηθάει; 1995: ο δισέγγονός του Γιώργος έρχεται στο νησί για την κηδεία του παππού του. Η μάνα με τη γιαγιά του φεύγουν για Αθήνα και τον αφήνουν με τον Κρίτσαλο. Δύσκολη αρχικά συμβίωση, κόσμος πολύς στο νησί, στη ζωή του Γιώργου η Νικόλ (αρχαιολόγος). Ποιοι είναι όμως οι συνεργάτες της; Η καθημερινότητα των δύο ανδρών: στο κτήμα, στο σπίτι (συζήτηση, συμβουλές, φοβέρες) με τη βάρκα “Αγγελίνα”, στο καφενείο (χαρτιά, μεθύσια, αφηγήσεις, απρόβλεπτα). Το Φθινόπωρο φτάνει, ο κόσμος εξαφανίζεται, ο Γιώργος αποφασίζει να μείνει ως τον Χειμώνα, αλλά τότε συμβαίνουν πολλά στο νησί …

Πρόκειται για ένα αξιόλογο βιβλίο, που αξίζει να διαβαστεί, όπως και το πρώτο του συγγραφέα Κωνσταντίνου Καπότση από τις εκδόσεις ΑΓΓΕΛΑΚΗ με τίτλο “ο ψίθυρος της Ιθάκης”. Γιατί τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται πάντα στη ζωή, εμείς οφείλουμε να αγωνιζόμαστε, να ζούμε με εντιμότητα και να μην πατάμε σε πτώματα συνανθρώπων μας, προκειμένου να αποκτήσουμε περισσότερα πλούτη. Οι Σισιλιάνοι ήταν ο εφιάλτης της ζωής του Κρίτσαλου, αυτός όμως δεν ήταν και το καλύτερο παιδί στη μεταξύ τους “συνεργασία”.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΥ – ΝΤΑΝΟΥ