Ο Μελιός, που χρησιμοποιούταν παλιότερα για την αντιμετώπιση της κόρ(υ)ζας των πουλερικών

Αν ρίξει κάποιος αυτή την εποχή μια ματιά στις καταπράσινες πλαγιές των Σκάρων εύκολα θα διακρίνει άσπρα μπαλώματα. Προέρχονται από την ανθοφορία του δέντρου Μελιός, ενός εύρωστου φυλλοβόλου δέντρου που μπορεί να φτάσει σε ύψος έως και τα 15 μέτρα (στην περιοχή «Κουκίστρες» βρίσκεται ένα τέτοιο μεγάλο δέντρο). Από το όνομα του δέντρου αυτού έχει πάρει το όνομά της μια περιοχή των Σκάρων (κάτω από το «Μέγα Κόντρο»), ενώ το έχουμε συναντήσει και σε άλλα μέρη της ορεινής Λευκάδας, όπως στη Βαυκερή και την Εγκλουβή.

Παλιότερα στον τόπο μας χρησιμοποιούσαν τις φλούδες αυτού του δέντρου για την αντιμετώπιση της κόρ(υ)ζας, μιας αρρώστιας του αναπνευστικού συστήματος των πουλερικών. Έβαζαν τις φλούδες στους κορύτους απ΄ όπου έπιναν νερό οι κότες. Το νερό γαλάζωνε μετά από κάνα δυο μέρες.

Η επιστημονική ονομασία του φυτού είναι Fraxinus ornus. Στην αρχαιότητα αναφέρεται με το όνομα Μελία ή Μελίη. Είναι μεγάλο δασικό δένδρο πού το συναντούμε συχνά στην Ελλάδα. Αλλού το λένε και Μελιά, Μέλιγο, Φράξο, Φλαμούρι.

Τα λευκά του άνθη είναι εύοσμα και οργανώνονται σε μεγάλες ταξιανθίες. Είναι ιθαγενές των μεσογειακών περιοχών, ωστόσο φυτεύεται ευρέως σε διάφορα μέρη του κόσμου ως διακοσμητικό φυτό, ενώ στη Σικελία καλλιεργείται για την παραγωγή μάννα. Το μάννα εξάγεται από τον φλοιό του, με πλάγιες τομές που πραγματοποιούνται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αφού το δέντρο σταματήσει να βγάζει φύλλα· έχει φαρμακευτική χρήση, λόγω των καθαρτικών του ιδιοτήτων.

Όπως αναφέρει ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914) το ξύλο του είναι αρίστης ποιότητας, συμπαγές και ελαστικό, χρήσιμο ιδίως στην επιπλοποιΐα, την αμαξοπηγία και την τορνευτική. Στο νησί μας χρησιμοποιούταν παλιότερα για την κατασκευή στυλιαρών για τα τσαπιά. Γράφει επίσης, ότι φλοιός του είναι βυρσοδεψικός, βαφικός («παρέχει χρώμα μελανοκύανον ανεξίτηλον») και φαρμακευτικός (αντιπυρετικός).

Ο Όμηρος κατ’ επανάληψη αναφέρει τον μελιό και ότι από το ξύλο του έκαναν τα δόρατα (Ιλιάδα: Ν, 178. Π, 767. Χ, 225). Ο Ησίοδος αναφέρει, ότι ο Ζευς έπλασε την τρίτη γενιά των ανθρώπων ισχυρή όπως το ξύλο της μελιάς.

«Ζεύς δέ πατήρ τρίτον ἄλλο γένος μερόπων ἀνθρώπων χάλκειον ποίησ᾽, οὐκ ἀργυρέῳ οὐδέν ὁμοῖον, ἐκ μελιᾶν, δεινόν τε καί ὄβριμον·» Έργα και Ημέραι, 144

Το όνομα του φυτού πιθανόν να προήλθε από την Νηρηίδα νύμφη Μελία, κόρη του Ωκεανού και σύζυγο του αδελφού της Ινάχου, μητέρα του Φορωνέα και του Αιγιαλέα. Μελία επίσης, ονομαζόταν και μία εκ των ερωμένων του Απόλλωνα, της οποίας τέκνα ήταν ο Ισμίνιος και ο Ταίναρος.

(Με πληροφορίες από attikimelisokomia.gr, neoellhn.blogspot.com)