Ένα «αθυρόστομο» σατιρικό ποίημα του λαϊκού ποιητή Γιώργου Φρεμεντίτη (Μελιτζούρα)
Ο Γεώργιος Δημητρίου Φρεμεντίτης (Μελιτζούρας) (1904-1983) γεννήθηκε στον οικισμό Αλέξανδρο (Μαυρογεννάτα) Λευκάδας – Είμ΄ απ΄ το Δήμο Καρυάς χωριό Μαυρογεννέτα / η τύχη μου με έριξε στης φυλακής τη στράτα, όπως λέει και ο ίδιος σε ένα από τα πονήματά του. Φοίτησε μέχρι την Πέμπτη τάξη στο Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρου, έχοντας δασκάλους τους: Γεώργιο Ροντογιάννη, Γεώργιο Κωσταρέλο από την Καρυά και τον Ευθύμιο Βανδώρο από την Εγκλουβή.
Έτυχε να ΄ναι και νονός μου. Ήταν, όπως τον θυμάμαι, ένας καλόκαρδος και πλακατζής άνθρωπος που το χαμόγελο δεν έλειψε ποτέ απ” τα χείλη του. Φτωχός, φιλόθρησκος θα ΄λεγα και ταγμένος μέχρι τα ύστερά του στην Αριστερά –Αυτά που λέει ο Χριστός μες τη Γραφή τη θεία / αυτά τα λέει και ο Μαρξ με τη Λαοκρατία– είναι κάποιοι από τους στίχους του που μου έχουν μείνει ή όντας τότε εξόριστος για τις ιδέες του έγραφε σε άλλο ποίημά του: … γιατί εζήτησα ψωμί δουλειά κι ελευθερία / μες στη σπηλιά του Κύκλωπα με στείλαν εξορία… / Όμως σας αποχαιρετώ με την καρδιά θλιμμένη / ψηφίστε Κ.Κ.Ε. να ζούμ΄ ευτυχισμένοι. Το 1947 εξορίστηκε στα Κύθηρα και αργότερα στη Ζάκυνθο, γιατί απάγγειλε δημόσια τα ποιήματά του, όπως αναφέρει ο Σπύρος Βρεττός στις Σημειώσεις του βιβλίου του (διδακτορική διατριβή) -Σελίδα 283- με τίτλο «Οι λαϊκοί ποιητές της Λευκάδας (1900-1985) ως κοινωνικό φαινόμενο», Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1991.
Ο Νίκος Καλύβας, απόφοιτος τετάρτης δημοτικού, γεωργός στο επάγγελμα, στον οποίο απευθύνεται το ποίημα ήταν ομότεχνος του Φρεμεντίτη από το διπλανό χωριό Πλατύστομα Λευκάδας. Το ποίημα γράφτηκε, όπως αναφέρει πάλι ο Σπύρος Βρεττός στο πιο πάνω σύγγραμά του, ως απάντηση σε ένα άλλο ποίημα του Νίκου Καλύβα με τίτλο «Επικήδειος του ποιητού Καλύβα εις τον νεκρόν συνάδελφόν του Γεώργιον Μελιτζούραν» (…. Τούτο τον επικήδειο για καλαμπούρι γράφω / κι ελπίζω το συμπάθιο από το Γιώργο να ΄χω) – ο Καλύβας έγραψε και έστειλε το ποίημα στον Φρεμεντίτη, ενώ ο τελευταίος ζούσε.
Και σημειώνει ακόμη ο Σπύρος Βρεττός: Η σατιρική ποίηση σπάνια εκτρέπεται σε αθυροστομίες. Παράδειγμα αθυρόστομης σατιρικής λαϊκής ποίησης, μπορεί να θεωρηθεί η απάντηση (με αφορμή τον επικήδειο) του Γιώργη Φρεμεντίτη στο Νίκο Καλύβα, όταν ο τελευταίος γινόταν κουμπάρος σε κάποιο γάμο.
| Καλύβα1 στα γεράματα Σ΄ επιάσαν τα μεράκια Μας έγινες και καλεστής Στο γάμο του Αλπάκια |
|
| ******************************** | |
| Αφού λοιπόν μας κάλεσες Μάθε ούλοι θα ΄ρθούμε Μαζί σας να γλεντήσουμε Και για να ευχηθούμε |
|
| ******************************** | |
| Μάθαμε είσαι και νουνός Και θα τους στεφανώσεις Και το πανόργιο ανδρόγυνο με ευλάβεια θα ενώσεις |
|
| ******************************** | |
| Μας ζήτησες και όργανα Αγαπητέ Γιαννούλη Μετά μεγάλης μας χαράς Να σας τα στείλομ΄ ούλοι |
|
| ******************************** | |
| Αν έχετε ικανότητα Για να τα χειριστείτε Ελάτε πάρτε τα λοιπόν Και να τα μεραστείτε |
|
| ******************************** | |
| Πρωτίστως έχω να σας πω Για να μην βγούμε ψεύτες Εδώ διαθέτουμε όργανα Και όχι οργανοπαίχτες |
|
| ******************************** | |
| Και συ Καλύβα σα νουνός που θα πρωτοχορέψεις Πάρ΄ το κλαρίνο του Πατά2 Αν ξέρεις να το παίξεις |
|
| ******************************** | |
| Ένα μονάχα Νίκο μου Και σ΄ όποιον άλλον πέστου Μην σκανδαλίστε τα κλειδιά Και χάσει τις φωνές του |
|
| ******************************** | |
| Κι αν δεν μπορείς μήτε μ΄ αυτό Να παίξεις με ουσία Διαθέτει ένα ανώτερο Ο γάιδαρος του Σία3 |
|
| ******************************** | |
| Ναν τα πλεμόνια σου γερά Και φουσκωμένα αέρα Νίκο μ΄ αυτό το όργανο Θε να τα βγάλεις πέρα |
|
| ******************************** | |
| Κι αν σου ΄ναι πάλι δύσκολο Τραγούδι για ν΄ αρχίσεις Καρέκλα κάνε το νουνέ Κι επάνω να καθίσεις |
|
| ******************************** | |
| Γιατί και είδα γέρασες Κι εσύ που ντρέκλες κάνεις Θα σου ΄ναι αναπαυτικόν καρέκλα να το βάνεις |
|
| ******************************** | |
| Θα στείλουμε και στο γαμπρό Ένα σπουδαίο δώρο Που μάλλον στα Πλατύστομα θα ΄χει μεγάλον ντόρο |
|
| ******************************** | |
| Τον ζβούρδελα του Ρομποτή4 Στα χέρια να κρατάει Κι όταν θυμώνει συνεχώς Την νύφη να χτυπάει |
|
| ******************************** | |
| Στην νύφη που θα δέχεται Τις ζβουρδελιές στις πλάτες Ένα καλάθι στέλνουμε Και καψολιές ξιδάτες |
|
| ******************************** | |
| Και δεν πιγιένει στον νουνό Φανάρια να ζητάει Αφού είναι ο μόνος και ειδικός Αυτός να το κρατάει |
Σημειώσεις:
Προσπαθήσαμε να αποδώσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα το πρωτότυπο κείμενο. Υπάρχουν όμως λόγω και του πανωγραψίματος κάποιες δυσανάγνωστες λέξεις -δυο τρεις- που ενδεχόμενα να μην έχουν αποδοθεί σωστά. Το πρωτότυπο γραπτό είναι ανορθόγραφο και το προσαρμόσαμε ανάλογα.
1. Πρόκειται όπως προαναφέραμε για το λαϊκό ποιητή Νίκο Καλύβα από το χωριό Πλατύστομα.
2. Εδώ ο Σπύρος Βρεττός γράφει «του παπά», αντί του ορθού κατά την άποψή μας «του Πατά», που ήταν το παρατσούκλι του Βαγγέλη Κακλαμάνη, γνωστού τότε και μεγαλόσωμου άνδρα που έμενε στον οικισμό Νικιάνα Αλεξάνδρου (… και όχι βέβαια Αλέξανδρος Νικιάνας όπως ανιστόρητα κάπου διαβάσαμε πριν κάμποσο καιρό).
3. Γνωστός Αλεξανδρίτης που είχε διατελέσει παλιότερα αγροφύλακας -και όχι μόνο- στην περιοχή Αλεξάνδρου.
4. Γνωστός Αλεξανδρίτης.
Πηγή: Προσωπικό αρχείο Α.Κ.
