Αναστασία Β. Γαζή: «ΕΝΑ ΔΑΣΟΣ ΘΥΜΑΤΑΙ – Το δάσος των (Σ)κάρων της Λευκάδος στη νεότερη ελληνική ιστορία (14ος-20ός αι.): Από την επιβλητική θέση του παρελθόντος στην αφάνεια του παρόντος»
Οφείλω να ομολογήσω ότι εξεπλάγην ευχάριστα χθες το μεσημέρι επιστρέφοντας σπίτι μου από την πόλη της Λευκάδας. Βρήκα στο γραμματοκιβώτιο ένα καλαίσθητο βιβλιαράκι της κ. Αναστασίας Β. Γαζή με τίτλο «ΕΝΑ ΔΑΣΟΣ ΘΥΜΑΤΑΙ» και υπότιτλο «Το δάσος των (Σ)κάρων της Λευκάδος στη νεότερη ελληνική ιστορία (14ος-20ός αι.): Από την επιβλητική θέση του παρελθόντος στην αφάνεια του παρόντος», Εκδότης: Γαζής Θ. Βασίλειος, Πειραιάς 2011, Σελ. 109 (ISBN: 978-960-93-2654-4).
Να λέω, ένα αξιόλογο βιβλίο αυτό καθαυτό για τους Σκάρους, από μια συντοπίτισσά μας, νέα κοπέλα. Να, που οι Σκάροι, το πανέμορφο αυτό δρυοδάσος της Λευκάδας, φαίνεται να συγκινεί ευρύτερο κόσμο, νέους ανθρώπους και δη ειδήμονες. Και πρέπει να “ναι κάμποσοι απ” ό,τι έχω καταλάβει τα τελευταία χρόνια. Εκείνο που μάλλον λείπει είναι ο συντονισμός όλων αυτών των ανθρώπων στην κατεύθυνση ανάληψης πρωτοβουλιών και δράσεων, συλλογικών γενικά παρεμβάσεων, για τη σωτηρία του βελανιδοδάσους, που απειλείται δυστυχώς με καταστροφή, αν δεν γίνει άμεσα κάτι.
Την συγγραφέα την είχα γνωρίσει για πρώτη φορά, παλιότερα, στην εδώ εκδήλωση με θέμα «Το βελανιδοδάσος των Σκάρων: το πρόβλημα και οι λύσεις…» – είχε έρθει τότε αποκλειστικά για το σκοπό αυτό στη Λευκάδα.
Κατάγεται από την Βαυκερή της Λευκάδας -το χωριό αυτό έχει κατάφατσα το δάσος των Σκάρων-, είναι δασοπόνος με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διαχείριση του Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με το βιογραφικό της: Έχει αποφοιτήσει από την Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Αθηνών και είναι τελειόφοιτη του τμήματος Ευρωπαϊκού Πολιτισμού του Ε.Α.Π. Εργάζεται από το 2001 στη Δασική Υπηρεσία. Τα ενδιαφέροντά της εστιάζονται στην εφαρμογή της εθνικής, κοινοτικής και διεθνούς νομοθεσίας σε θέματα που αφορούν την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Ερευνά την εξέλιξη των δασών στο χρόνο, τις αλλαγές του τοπίου και την ιστορία των δασικών οικοσυστημάτων, ενώ ιδιαίτερη είναι η ευαισθησία της σε θέματα που άπτονται της διδασκαλίας του τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνουν οι μαθητές τις έννοιες του φυσικού περιβάλλοντος και της προστασίας της άγριας ζωής. Ζει στον Πειραιά και έχει ένα γιο.
Η συγγραφέας επέλεξε το δάσος των Σκάρων ως πεδίο έρευνας γιατί συνδυάζει, όπως αναφέρει, τρεις πολύ ενδιαφέρουσες παραμέτρους «καθώς έχει μοναδική οικολογική, αισθητική και ιστορική αξία».
Στα επιμέρους κεφάλαια του βιβλίου της καταπιάνεται με την τοποθεσία – γεωγραφία και τη σύνθεση του δρυοδάσους, τις χρήσεις της βελανιδιάς και των προϊόντων της καθώς και την εκμετάλλευσή τους από τους κατά καιρούς κατακτητές της Ανατολής και της Δύσης που πέρασαν από τον τόπο μας. Συνεχίζει, βασιζόμενη σε αρχειακές και βιβλιογραφικές πηγές, με τη διαχείριση του βελανιδοδάσους από τους Ενετούς, τους Γάλλους, τους Άγγλους -η διαχειριστική μελέτη του 1824 είναι η πιο ενδελεχής που έχει γίνει ως σήμερα για το δάσος των Σκάρων («τα πάντα έχουν εντοπιστεί, περιγραφεί και καταγραφεί», αναφέρει η συγγραφέας)- και το Ελληνικό κράτος μετά την Ένωση.
Στα συμπεράσματά της επισημαίνει ότι το δάσος των Σκάρων «παρά τα προβλήματα που γνωρίζει σήμερα, θα μπορούσε να αναδειχτεί σε ένα ζωντανό μουσείο φυσικής ιστορίας, μία προστατευόμενη περιοχή, μία περιοχή ιδιαίτερου αισθητικού κάλλους, έναν ξεχωριστό προορισμό για οικολογικό τουρισμό, που θα προβάλει ταυτόχρονα και τον φυσικό πλούτο της Λευκάδος. Συνάμα η διατήρηση του δάσους των Σκάρων αποτελεί δίχως άλλο μία ελπίδα για το μέλλον του τόπου μας και των επερχόμενων γενεών.»
Συμπληρώνοντας βέβαια ότι αυτό δεν σημαίνει «πως πρέπει να ανασταλεί οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα εντός δάσους. Η ήπια και λελογισμένη χρήση του από τους βοσκούς, σε ελεγχόμενες περιοχές οι οποίες θα προκύψουν κατόπιν μελέτης της βοσκοϊκανότητας της περιοχής, μπορεί να συντελέσει θετικά στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, χωρίς να διαρραγεί η σχέση του ντόπιου πληθυσμού με το δάσος και χωρίς να διαταραχθεί η ισορροπία του οικοσυστήματος…»
Στο παράρτημα τέλος του βιβλίου της παρατίθενται παλιοί χάρτες της Λευκάδας και φωτογραφίες από το δάσος των Σκάρων.
Εμείς δεν μένει άλλο παρά να ευχηθούμε, να “ναι καλοτάξιδο… αν και η συγγραφή του σίγουρα δεν αποσκοπεί στο να καταλάβει μια θέση στον κατάλογο των ευπώλητων.
Το 1982-83 έγινε με πρωτοβουλία του τότε Νομάρχη Π. Σκαλτσά μια μεγάλη σύσκεψη στη ΝΕΛΕ Λευκάδας. Μέσα στις άλλες προτάσεις μου (για την ανάπτυξη της Οικολογικής και Βιολογικής Γεωργίας στο Νομό μας και για το περιβόητο κλάδεμα της Ελιάς, που στα Επτάνησα δεν εφαρμόζεται), πρότεινα την αξιοποίηση μέσω του Αγροτικού Τουρισμού του φανταστικού πράγματι δάσους των Σκάρων, με σκοπό τη λελογισμένη βόσκηση και την προστασία του, και την απόδοσή του στον Λευκαδίτη αλλά και στον Τουρίστα, με δύο περίπτερα στις δύο βίγλες (τη μία με άποψη προς την Πόλη, Λυγιά, Δίαυλο, Αλυκές και Λιμνοθάλασσες και μία προς το Νυδρί, Κόλπο Βλυχού και Πριγκηπόνησα). Στα δύο αυτά περίπτερα θα προσφέρεται υποχρεωτικά η παραδοσιακή Ριγανάδα, η Σομάδα, το Λευκαδίτικο Κρασί και προϊόντα Λευκαδίτικης παραγωγής αποκλειστικά και μόνο. Έτσι θα αναδεικνύονταν ταυτόχρονα και το Εκκλησάκι των Αγ. Πατέρων και η Κόκκινη Εκκλησιά, που οι περισσότεροι Λευκαδίτες δεν γνωρίζουν. Κυρίως όμως θα υπήρχε σίγουρη προστασία του φυσικού αυτού κάλλους. Μάλιστα μου ζήτησε και πήγαμε μαζί και του το έδειξα και έμεινε κατάπληκτος, από το υπέροχο Δάσος, από την όλη υπέροχη φύση και κυρίως από την εκπληκτική και ίσως μοναδική στον κόσμο θέα των δύο περιοχών προς Β (Λευκάδα) και Ν-ΝΑ (Πριγκηπόνησα-Νυδρί- Κάμπος Εγκλημενού-Κόλπος Βλυχού και Παναχαϊκό Όρος). Δυστυχώς όχι μόνο δεν έχει υπαχθεί στις περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, ούτε και στη συνθήκη Ramsar, ούτε και στο Πρόγραμμα ΦΥΣΗ (NATURA) 2000. (Δυστυχώς η μοναδική περιοχή στον κόσμο που δεν έχει υπαχθεί σε καμία προστασία, εκτός των δύο Λιμνοθαλασσών – Αυλαίμονα και Παλιώνη – και τη θαλάσσια περιοχή από τα νησιά Τηλεβοΐδες μέχρι Εχινάδες και οι περιοχές μάλιστα αυτές δεν έγιναν με πρωτοβουλία μας, δεν έγινε από μας τους Λευκαδίτες). Ούτε οι Σκάροι προστατεύονται, ούτε το οροπέδιο της Εγκλουβής, ούτε το πιο ονομαστό ακρωτήρι στον κόσμο του Λευκάτα Απόλλωνα, ούτε χαρακτηρίσαμε τον Κόλπο του Βλυχού ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, ούτε και τον πλέον ονομαστό Κόλπο των Συβώτων (κόλπος του Φόρκυνα κατά τον Όμηρο, όπου οι Φαίακες, χωρίς να δέσουν το καράβι τους, απόθεσαν στην ακρογιαλιά τον Οδυσσέα), ούτε τίποτε. Όταν κάτι μας ενοχλεί έστω και στο ελάχιστο και χωρίς να βλέπουμε όλοι μας μακροπρόθεσμα, αυτοκαταστρέφουμε το νησί μας και τελικά «Των οικιών ημών εμπιπραμένων, ημείς άδομεν»! Μόλις είπαν να προστατέψουμε τα καημένα τα Δελφίνια, επειδή μας ενδιαφέρει μόνο για την τουριστική μας αξιοποίηση, χωρίς δική μας προσπάθεια και χωρίς να μας επηρεάζει αρνητικά έστω και μισό μέτρο, πρωτοστατούμε γοερά!
ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΓΚΗ: Να απαλλαγούν οι πολιτικοί του νησιού μας, άπαντες, από το πολιτικό κόστος και αυτό θα φανεί αν πραγματοποιηθούν όχι μόνο τα πιο πάνω, που η μικρότητά μου προτείνει, αλλά και πολλά περισσότερα.
Αν έχουμε χάσει κάτι ή τα περισσότερα στο Αιγαίο, εκεί υπάρχει εχθρός ισχυρότερος και με απίστευτα πιο πατριώτες πολιτικούς από όλους τους δικούς μας! Στη Λευκάδα ο εχθρός της προόδου είμαστε εμείς οι ίδιοι, κι αυτό είναι πολύ πιο εγκληματικό, πολύ πιο πρόστυχο και πολύ πιο επώδυνο!
Σε όσους πονάει η αλήθεια, εδώ είμαι, σταυρώστε με!
Συμπαρίσταμαι στην ωραία προσπάθεια της συνεπώνυμης κ. Γαζή και της εύχομαι να ακουστούν οι προτάσεις της!!!
Νώντας Γαζής – Γεωπόνος, Συγγραφέας, Ερευνητής
Αγαπητέ μου κύριε,,
Πόσο χαίρομαι που δεν σας άκουσε ο τότε Νομάρχης.!
Tρομάζω στην σκέψη, ότι θα μπορούσαν να είχαν συμβεί όλα αυτά που προτείνατε τότε, Απ” το μυαλό μου πέρασε το φαράγγι της Σαμαρειάς στην Κρήτη, όπου Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι, κατά χιλιάδες το επισκέπτονται κάθε μέρα!!
Για φανταστείτε να γινόταν κάτι ανάλογο και στους Σκάρους και μάλιστα συνοδεία ριγανάδας!
Ή είστε τόσο αφελής, ώστε να πιστεύεται, ότι η «ξενάγηση» των ξένων θα είχε μείνει στη ριγαναδα; Στην Ελλάδα ζούμε μην το ξεχνάμε.
Φοβάμαι, ότι δεν θα εύρισκε τίποτα να φωτογραφήσει σήμερα ο διαχειριστής της σελίδας, ούτε και μείς θα είχαμε κάτι να συζητήσουμε.
Ας αφήσουμε το δάσος στην ησυχία του!
Έχω την αμυδρά υποψία, ότι όλη αυτή η συζήτηση που γίνεται τελευταία για τους Σκάρους, κι όλες αυτές οι δημόσιες «ευαισθησίες», είναι μάλλον λίγο …μόδα και λίγο σημείο των καιρών: όπου δεν διστάζουμε να θυσιάσουμε οτιδήποτε στο βωμό…..
Ας κρατήσουμε και κάποιες ευαισθησίες για τον εαυτό μας!
Καλή μου συνεπώνυμη και κοντοχωριανή.
Δεν μπόρεσα να έχω σύντομα την απάντησή σας στην παραπάνω πρότασή μου. Αναγνωρίζω την ευαισθησία σας και την επικροτώ με όλη τη δύναμη της ψυχής μου. Αλλά είμαι κάθετα αντίθετος στην απαγόρευση της επισκεψιμότητας ενός τέτοιου οικολογικού πάρκου. Αλίμονο αν ακολουθούσαν αυτή την πολιτική παγκόσμια. Τότε δεν θα γνώριζε κανείς το Δάσος από τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που ζουν στις πόλεις. Μήπως επισκεφθήκατε το Κόμο της Ιταλίας και το Λουγκάνο της Ελβετίας; Την μέρα όλα τα βουνά γύρω φαίνονται κατάφυτα από Δάση καταπράσινα (όταν δεν είναι χιονισμένα) και τη νύχτα φαίνονται χιλιάδες πυγολαμπίδες, από τις βίλες που εκεί επιτρέπουν να γίνονται μέσα στο δάσος και γι” αυτό και ποτέ δεν κάηκαν. Η άρνηση και η εγκληματική πολιτική προς τα δάση από όλες τις Ελληνικές Κυβερνήσεις, οδήγησαν την Αττική, που στην αρχαιότητα ήταν ένας παραδεισένιος τόπος, γι” αυτό και εκεί χτίστηκε η Αθήνα και γι” αυτό εκεί αναπτύχθηκε ο μεγαλύτερος Πολιτισμός του Κόσμου, στην πλήρη τσιμεντοποίηση και την ασφυκτική πλέον διαβίωση! Η αβελτηρία των Πολιτικών αίσχιστου είδους, που έχουμε στην Ελλάδα (δεν χρειάζεται πλέον απόδειξη αυτή η ρήση) και τα λαδώματα ορισμένων Δασολόγων οδήγησαν εκεί. Τον Λαό και τον τουρίστα μπορείς να τον οδηγήσεις, όπως γίνεται παγκόσμια, εκεί που θέλεις για να του δείξεις ότι θέλεις. Με αυτή την αρνητική λογική δεν θα ήταν επισκέψιμη η Ακρόπολη, η Δωδώνη, οι Δελφοί (οπότε θα βγάλουμε τρελό και τον Μέγα Ποιητή Άγγελο Σικελιανό, που δημιούργησε τις Δελφικές γιορτές), η Ολυμπία, η Κνωσός, οι Μυκήνες, η Αγία Σοφία, ή το Τοπ Καπί, ή η Αλάμπρα, ή τα δεκάδες Ανάκτορα της Ευρώπης από εκατομμύρια επισκέπτες. Μ” αυτή τη λογική το Πάρκο της Ν. Υόρκης ή το Χάϊντ Παρκ και το Κένσινγκτον Γκάρντεν του Λονδίνου δεν θα το πλησίαζε άνθρωπος. Όχι καλή μου. Δεν γίνεται έτσι η Οικολογική και Περιβαλλοντική συνείδηση των ανθρώπων. Ποτέ η απαγόρευση δεν έφερε σωστά θετικά αποτελέσματα. Με άπειρους τρόπους μπορεί κανείς να προστατέψει ένα επισκέψιμο μέρος οπουδήποτε στον Κόσμο. Ο Άνθρωπος είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της Φύσης και δεν μπορείς να του απαγορεύσεις να την χαρεί και να την απολαύσει. Αλλά χρειάζεται ΠΑΙΔΕΙΑ κι αυτό είναι το μέγιστο και το δυσκολότερο. Πήγαινε στις Τουαλέτες στο Πόρτο Κατσίκι και θα ντραπείς που είσαι άνθρωπος! Ποιος φταίει; Αυτός που πάει να κατουρήσει και κοντεύει να μολυνθεί από μικρόβια, βακτήρια, σπειροχαίτες, σαλμονέλες και δεν συμμαζεύεται; Αυτός που του ανήκουν και δεν έβαλε τους όρους 1)ή δίπλα σ” αυτούς που νοικιάζουν να το καθαρίζουν ή 2)να βάλει ο ίδιος κάποιον ή κάποιους ανθρώπους με βάρδιες να τις καθαρίζουν ή 3)να μην επιτρέπει καντίνες χωρίς απόλυτα ελεγχόμενες τουαλέτες ή χίλιες δύο λύσεις; Ζούμε στον αιώνα της απόλυτης τεχνολογικής επικράτησης και χάσαμε εντελώς το πνεύμα και την ψυχή μας και φτάνουμε σε τέτοιες αρνήσεις, που δείχνουν πλήρη υπανάπτυξη και αιώνες σπηλαίων; Έλεος! Εκατομμύρια τρόποι απόλυτης προστασίας μπορούν να εφαρμοστούν και να γίνει και προσπελάσιμο και προστατευόμενο και καθαρότατο απόλυτα και ένας πόλος έλξης ξεχωριστός (δάσος σε ένα νησί μικρό, όπως είναι οι καταρράχτες στη Ράχη). Είναι θέμα πως παίζεται το παιχνίδι και ποιος βάζει τους όρους και ποιος τους ελέγχει και σε ποιους το αναθέτεις. Με προσβάλλει εμένα προσωπικά η αδυναμία προστασίας κάποιου πνεύμονα πρασίνου ή κάποιου οικολογικού πάρκου! Δηλ. επειδή δεν έχουμε καλό επίπεδο Λαού, αντί να το ανεβάσουμε με διαδικασίες ορθολογικές και με κανόνες του παιχνιδιού, εμείς το εξανδραποδίζουμε απ” την αρχή, δεν κάνουμε καμία ενέργεια και τραβάμε μια απαγόρευση και είμαστε ήσυχοι, ότι κάναμε τη δουλειά μας με άριστο τρόπο! Κι όταν σε 2-3-4 χρόνια καεί, (ο Θεός να βάλει το χέρι του) εμείς είμαστε έξω απ” τις ευθύνες, γιατί απαγορέψαμε την επισκεψιμότητα (η πιο απλή κι ακίνδυνη για τον Υπάλληλο δράση), διότι είμαστε ανίκανοι να επιτρέψουμε την επισκεψιμότητα υπό όρους και κανόνες και απόλυτο έλεγχο! Αυτό είναι και κατάντημα και οπισθοδρόμηση! Ζητώ συγνώμη αλλά ζούμε στην Ελλάδα που γέννησε όλες τις Επιστήμες και όλη την Πρόοδο και αδυνατώ να πιστέψω πως θα βελτιώσουμε την Ελλάδα με απαγορεύσεις, για τον ίδιο λόγο που δεν μπορεί ποτέ να έχουμε ανάπτυξη με συνεχείς φορολογίες και αρνητικές θέσεις και κανένα αναπτυξιακό και θετικό μέτρο! Η αρνητική σκέψη είναι οπισθοδρόμηση ενώ η θετική σκέψη είναι πρόοδος. Η Ευρώπη άρχισε να αναπτύσσεται μετά τον μαύρο Μεσαίωνα και τους Ιησουίτες, όταν πήγαν οι Φαναριώτες με όλη την Ελληνική βιβλιογραφία και με του παπύρους στην Ευρώπη μετά την πτώση της Πόλης και μετουσίωσαν το πνεύμα τους σε θετικές αντιλήψεις. Αντίθετα εμείς υποταγμένοι στον άξεστο Τούρκο κατακτητή, οπισθοδρομήσαμε και γι” αυτό μείναμε πολύ πίσω, απ” τους Γαλάτες και τους Κέλτες κλπ. συνοθύλευμα!
Στη διάθεσή σας μόνο για θετικές σκέψεις και σωστές ενέργειες!
@ ΦΙΛΤΑΤΕ ΝΩΝΤΑ ΟΙ ΣΚΑΡΟΙ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΕ ΑΜΕΣΗ ΠΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΛΑΞΗ. ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΕΧΕΙΣ ΠΡΟΣΕΞΕΙ ΤΟ ΤΕΡΑΤΟΥΡΓΙΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΑΓΙΑ ΤΟΥ ΝΙΧΩΡΙΟΥ.ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΠΛΕΥΡΑΣ ΔΕΣΤΟ.