Πριν 65 χρόνια… – Η Λευκάδα καταλαμβάνεται και τρομοκρατείται από συμμορίτες της Δεξιάς
ΠΑΤΡΑ 12 – Απ” αφορμή τον τραυματισμό στην πλατεία της Λευκάδας την Κυριακή τις 8/12 του μοναρχικού Παναγιώτη Βέρη, δικηγόρου συνεργάτη των Γερμανών, από κάποιον άγνωστο, ξέσπασε σ” όλο το νησί φοβερή τρομοκρατία. Στις 9/12 το πρωί η χωροφυλακή έπιασε 100 περίπου δημοκρατικούς πολίτες και μαζί τη Διακομματική Επιτροπή του ΕΑΜ, το γιατρό Ξεν. Γρηγόρη, το Λεωνίδα Γρηγόρη, το Ζώη Σάντα κλπ.
Τη Δευτέρα το πρωί επέδραμαν από το Ξηρόμερο 700 ένοπλοι μοναρχικοί, όλοι ταγματασφαλίτες της κατοχής, με αρχηγούς τον αδελφό του τραυματισμένου Ι. Βέρη, που μόλις πάτησε στο νησί είπε ότι «ευτυχώς δεν πέθανε, γιατί αλλοιώς θα έβαζα πινακίδα που θα έγραφε: εδώ υπήρξε η Λευκάδα» και το Δ. Μπουρδούβαλη ή Γουρούνα.
Στην πόλη της Λευκάδας λεηλάτησαν τα μαγαζιά των δημοκρατικών Κ. Καλυβιώτη, Ευστ. Κατωπόδη και πολλά σπίτια όπως του Δ. Σταύρακα και Χαρ. Περδικάρη καθηγητή. Γυρίζουν ακόμη στους δρόμους ένοπλοι και κακοποιούν όσους δημοκρατικούς δεν έχει πιάσει η αστυνομία. Κακοποίησαν πολλές γυναίκες όπως τη Μαυρ. Κόγκα. Ο κόσμος φεύγει περίτρομος στο βουνό.
Η αστυνομία δεν μπορεί να συγκρατήσει τους τρομοκράτες, 80 στρατιώτες που πήγαν για ενίσχυση είναι άοπλοι. Επιτροπή «εθνικοφρόνων» από τους Σ. Κατωπόδη, Δ. Ταμπάκη και Γ. Μπατίστα μαζεύει χρήματα στην πόλη για να δώσει στους συμμορίτες 200 εκατομμύρια για να φύγουν. Ο διοικητής χωροφυλακής Πρέβεζας παρακαλούσε τους μοναρχικούς συμμορίτες να ησυχάσουν. Ας σημειωθεί ότι η Λευκάδα είναι η ιδιαιτέρα πατρίδα του υπουργού Δημοσίας Τάξεως κ. Καλκάνη.
Τα γεγονότα προκάλεσαν αγανάκτηση σ” όλο το λαό του νησιού, ανεξάρτητα από πολιτικά φρονήματα, που ζητάει περισσότερο από κάθε άλλη φορά συμφιλίωση. Επιτροπές ζήτησαν από τις αρχές την απόλυση των συλληφθέντων και τον αφοπλισμό των μοναρχικών συμμοριτών.
Πηγή: Εφημερίδα Ριζοσπάστης, Χρόνος τριακοστός, Αριθμός Φύλλου 9.931, Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 1946
Αυτό είναι λοιπόν το από τις 13 Δεκεμβρίου 1946 δημοσίευμα – ανταπόκριση του Ριζοσπάστη. Ο «κάποιος άγνωστος», που αναφέρει το δημοσίευμα ότι αποπειράθηκε τότε να σκοτώσει στο πεζόδρομο της πόλης, λίγο πιο πάνω από την κεντρική πλατεία, στο ύψος του Αγίου Νικολάου, το μοναρχικό «Παναγιώτη Βέρη, δικηγόρο συνεργάτη των Γερμανών» δεν ήταν άλλος από τον καταδιωκόμενο αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης -ανταρτοεπονίτης στον ΕΛΑΣ- Ζώη Κούρτη (Φασόλιας), από την πόλη της Λευκάδας.
Ας δούμε όμως λίγο ποιος ήταν ο Πάνος Βέρης και τι είχε προηγηθεί των γεγονότων αυτών. Ο Βέρης ήταν αρχηγός των Ταγμάτων Ασφαλείας του Ξηρομέρου. Επέδραμε αρκετές φορές κατά της Λευκάδας, ιδιαίτερα των ΕΑΜοκρατούμενων χωριών της, σε συνεργασία με τους αυτοαποκαλούμενους «οπλαργηγούς» της Δεξιάς στη Λευκάδα και τους Γερμανούς. Στη μάχη της Λευκάδας (Λαϊνάκι, 15-18 Ιουνίου 1944) πήρε μέρος μαζί με τους «οπλαργηγούς» της Λευκάδας και τους Γερμανούς όπως και στα γεγονότα που ακολούθησαν – αρπαγές, φόνους, βασανιστήρια, βιασμοί γυναικών, πυρκαγιές.
«… Αυτοί οι άνθρωποι ενεργούσαν πια, σαν τα πιο κουρδισμένα ρομπότ και απελευθέρωσαν τις πιο ενστικτώδικες κακούργες τάσεις του ανθρώπινου όντος. Νομίζω πως δεν υπάρχει στον ελληνικό χώρο τέτοιο παράδειγμα ανήκουστης βίας και βασανισμού…» γράφει ο Ζώης Κουτσαύτης στο βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα» (Αθήνα 1991) για τα γεγονότα που ακολούθησαν ακόμη και μέρες μετά την μάχη.
Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας το Φλεβάρη του 1945 αρχίζει ξανά το κύμα της τρομοκρατίας από τους εθνοφύλακες, σε συνεργασία με τους παλιούς ταγματασφαλίτες, μεταβαπτισμένους τώρα σε «μεταβατικά αποσπάσματα διώξεως συμμοριτών», και με την τοπική χωροφυλακή, ενάντια στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Το γεγονός αυτό ήταν φυσικό να αναγκάσει αρκετούς ΕΑΜίτες αγωνιστές του νησιού να βγουν ξανά στο βουνό. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Ζώης Κούρτης (Φασόλιας), από την πόλη της Λευκάδας, που ήταν και πολιτικός επίτροπος της πρώτης ομάδας των καταδιωκομένων αγωνιστών υπό την αρχηγεία του Πάνου Γιαννούλη.
Για την απόπειρα δολοφονίας κατά του Βέρη γράφει ο Τάσος Γ. Κονιδάρης -εκ των συγγενών των «οπλαρχηγών» της Δεξιάς στο νησί- στο βιβλίο του «Η Λευκάδα στη σκιά του εμφυλίου πολέμου 1943-1947″:
«… Η δυνατότητα του Βέρη να επηρεάζει τη Λευκάδα και η επιρροή του στον Δεξιό κόσμο του Ξηρομέρου, που την ανάσα του ένιωθε καυτή η Λευκαδίτικη Αριστερά, καλλιέργησαν την ιδέα να τον βγάλουν οριστικά από τη μέση.
Την ευθύνη της δολοφονίας ανέλαβε εθελοντικά και με τη συναίνεση του κόμματος ο Ζώης Κούρτης από τα πιο αντρειωμένα ομολογουμένως άτομα του ΕΛΑΣ.
Την προηγούμενη ο Βέρης, καταπέλτης στη δίκη τριών ελασιτών, συνετέλεσε, όσο εξαρτώνταν απ’ αυτόν, να δικαστούν οι άνθρωποι αυτοί με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Στην έξοδο του Δικαστηρίου, με τη λήξη της δίκης, ο Βέρης ομολόγησε σε συνάδελφό του ότι ο ένας «πήγε τσάμπα».
Αν αυτό αποτέλεσε την αφορμή δεν έχει σημασία· η απόφαση ήταν παρμένη: ο Βέρης έπρεπε να πεθάνει. Το βράδυ της επόμενης μέρας σε κεντρικό δρόμο της πόλης και στο ύψος του Αγ. Νικολάου ο Βέρης άοπλος δέχτηκε την δολοφονική επίθεση· ο Κούρτης προστατευμένος από το ευεργετικό σκοτάδι που του είχε προηγουμένως εξασφαλίσει η ηλεκτρική Εταιρεία, πλησιάζοντας σε απόσταση μέτρου γύρισε πάνω στον Βέρη το αυτόματο που στην πρώτη σφαίρα έπαθε εμπλοκή· το σφάλμα του αντάρτη να χτυπήσει τόσο κοντά έσωσε τη ζωή του Βέρη· δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει κατ’ επανάληψη, παρά μόνο μια φορά, το περίστροφο, γιατί ο Βέρης αντιδρώντας ενστικτώδικα για έσχατη άμυνα ζωής, και μολονότι χτυπημένος επικίνδυνα στα ευαίσθητα σημεία έπεσε πάνω στον αντίπαλο, προφανώς για να μη γίνει ευκολότερος στόχος γυρίζοντάς του τις πλάτες· η αντίδραση τούτη στέρησε την τύχη από τον Κούρτη να πετύχει.
Το επεισόδιο παρά λίγο να είχε μοιραία συνέπεια για τη Λευκάδα.
Ενώ ο Βέρης μεταφέρονταν βαρειά χτυπημένος στην Πρέβεζα, διακόσιοι περίπου άντρες της Δεξιάς του Ξηρομέρου με τον Γιάννη Βέρη -αδερφό του θύματος- εισέβαλαν στη Λευκάδα και, χωρίς αυτό να θεωρηθεί σχήμα λόγου κατέλαβαν κυριολεκτικά την πόλη…».
Να σημειώσουμε τέλος ότι Ζώης Κούρτης, αφού επέζησε της μάχης της Πούντας (Ιούνης 1947), όπου ξεκληρίστηκε το Αρχηγείο Ξηρομέρου – Λευκάδας του ΔΣΕ, πέρασε στη Λευκάδα και καταδιωκόμενος από αποσπάσματα τραυματίστηκε σε συμπλοκή -υποδείχτηκε μετά από προδοσία, όπως λέγεται, η θέση που βρισκόταν- και πέθανε από τα τραύματά του στις 29.06.1947, κοντά στο χωριό Νικιάνα. Σύμφωνα με κάποιες άλλες μαρτυρίες, όντας τραυματισμένος, αυτοκτόνησε για να μην αιχμαλωτιστεί από τους διώκτες του.
