Χειροτεχνίες του Κώστα Κολυβά (Μπερδεμπέ) από την εξορία στη Γυάρο και το Λακκί Λέρου

Θυμάμαι ότι όταν απολύθηκε από την εξορία, το καλοκαίρι του 1970, είχε χαρίσει σε όλα τα σπίτια του χωριού, στα Κολυβάτα Αλεξάνδρου, ξυλόγλυπτα έργα του που είχε κάνει στη Γυάρο και στο Λακκί Λέρου όπου ήταν πολιτικός εξόριστος. Οι χειροτεχνίες ήταν κυρίως κομπολόγια σε σχήμα ψαριού και σε διάφορα μεγέθη, συνθέσεις με πουλιά και πυρογραφίες. Θυμάμαι κάποια που είχαμε στο σπίτι στο χωριό, κάποια άλλα θα πρέπει να βρίσκονται ακόμη στη Γερμανία που είχαν μεταναστεύσει οι γονείς μου.

Πολλά από αυτά σώζονται ακόμη με εξαίρεση ίσως τις συνθέσεις με τα πουλιά που ήταν πιο εύθραυστες και σώζονται μόνο μέρη τους. Ο Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές) όπως και οι περισσότεροι από τους συγκρατούμενούς του που ασχολήθηκαν με την χειροτεχνία ήταν εντελώς αυτοδίδακτος. Όλα τα έργα έγιναν την περίοδο 1967-1970 στα στρατόπεδα εξορίας της Γυάρου και της Λέρου. Όπως και τόσοι άλλοι πολιτικοί εξόριστοι δούλεψε με πενιχρά μέσα και στοιχειώδη εργαλεία, χωρίς προσχέδια αλλά με αυτοσχέδια τεχνική. Το ξύλο που χρησιμοποίησε ήταν τις περισσότερες φορές ντόπια ελιά που του την προμήθευε η γυναίκα του η Θοδώρα από την Λευκάδα. Ξύλα που χρησιμοποιούταν επίσης στις χειροτεχνίες και ήταν δυσεύρετα ήταν η πικροδάφνη, η καρυδιά, η οξιά και ρίζα σκίνου.

Μου είχε διηγηθεί σχετικά ο μπάρμπα Κώστας: «Τις χειροτεχνίες τις δίναμε σε κάποιους Καλαματιανούς που ήταν κι αυτοί εξόριστοι και τις πουλούσαν μέσω συγγενών τους σε μαγαζιά τουριστικών ειδών στην Καλαμάτα, που είχε από τότε τουρισμό. Βγάζαμε κάποια χρήματα που ένα μέρος τους το δίναμε στην ομάδα συμβίωσης του στρατοπέδου […] Όταν απολύθηκα έκανα πολλά δώρο στους χωριανούς. Κάτι πουλάκια που περίσσεψαν τα έδωσα στον Α. που είχε κατάστημα τουριστικών ειδών και τα πουλούσε. Τις πυρογραφίες μού τις έφερε πίσω για δεν πουλιούνταν. Κάπου τις έχω…».