Η Λευκάδα στο Ανάθεμα του 1916 με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Επιστράτων Λευκαδίων: Ένα από τα πιο φορτισμένα επεισόδια του Εθνικού Διχασμού

Φωτό αρχείου

Στις 29 Δεκεμβρίου 1916, μία από τις πιο έντονες στιγμές του Εθνικού Διχασμού εκτυλίχθηκε στη Λευκάδα. Με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Επιστράτων Λευκαδίων, οργανώθηκε το «ανάθεμα» κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου, μέσα σε κλίμα βαθιάς πολιτικής πόλωσης και ακραίας κοινωνικής φόρτισης.

Από τις 10 το πρωί, οι καμπάνες όλων των εκκλησιών της πόλης ήχησαν δυνατά, καλώντας τον πληθυσμό σε συγκέντρωση. Πλήθος Λευκαδίων συγκεντρώθηκε μπροστά από το Μητροπολιτικό Μέγαρο, ενώ στις 11:00, υπό την ηγεσία του Επισκόπου Δανιήλ Στυλίδη και σύσσωμου του ιερού κλήρου, ξεκίνησε πομπή προς την παραλιακή πλατεία. Χιλιάδες άνθρωποι ακολούθησαν κρατώντας μεγάλους λίθους και φωνάζοντας «Ανάθεμα εις τον προδότην».

Εκεί, μπροστά στο εξαγριωμένο πλήθος, ο γραμματέας του Συνδέσμου, κ. Δεσύλλας, ανέγνωσε ψήφισμα με το οποίο ο λαός της Λευκάδας καταδίκαζε τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως «προδότη» της Πατρίδας και του Βασιλέως. Το ψήφισμα ζητούσε ακόμη τη διαγραφή συγκεκριμένων Λευκαδίων από τους κοινοτικούς καταλόγους ως «συνεργατών της προδοσίας», ενώ αποκήρυσσε τον τότε βουλευτή Θεόδωρο Βελλιανίτη ως «ανάξιο αντιπρόσωπο» του λαού.

Ακολούθησε η αποκορύφωση της τελετουργίας: ο Επίσκοπος κήρυξε το ανάθεμα, και οι παριστάμενοι εκτόξευσαν για ώρα πέτρες στον σωρό που είχε σχηματιστεί στην πλατεία, ουρλιάζοντας αναθέματα κατά του Βενιζέλου. Η ατμόσφαιρα, όπως περιγράφεται στις πηγές, ήταν εκρηκτική.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας, η οργή συνεχίστηκε. Στην κεντρική πλατεία, το πλήθος έκαψε ένα ομοίωμα του Βενιζέλου, τον οποίο αποκαλούσε «νεώτερο Ιούδα».

Το γεγονός αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της ακρότητας του Εθνικού Διχασμού, ο οποίος δίχασε βαθιά την ελληνική κοινωνία της εποχής. Σήμερα αποτελεί σημαντική σελίδα της τοπικής ιστορίας της Λευκάδας και ένδειξη της έντασης με την οποία βίωσε το νησί τα γεγονότα του 1916.

Το δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας:

«Η ΛΕΥΚΑΣ ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΖΟΥΣΑ ΤΟΝ ΠΡΟΔΟΤΗΝ

Περί την 10ην π.μ. της 29ης Δεκεμβρίου 1916 πρωτοβουλία του Συνδέσμου Επιστράτων Λευκαδίων¹ εγένετο το ανάθεμα κατά του καταπτύστου προδότου Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι κώδωνες των εκκλησιών προεκάλεσαν αληθή συναγερμόν του Λευκαδίου Λαού όστις συνεγκεντρώθη προ του Μητροπολιτικού Μεγάρου. Περί την 11ην π.μ. ώραν ηγουμένου του Σεβασμιωτάτου Επισκόπου μας κ. Δανιήλ Στυλίδη μεθ΄ ολοκλήρου του ιερού κλήρου και ακολουθούντων χιλιάδων Λαού με τεραστίους ογκολίθους ανά χείρας και κραυγαζόντων «ανάθεμα εις τον προδότην» κατευθύνθησαν εις την παραλιακήν πλατείαν, ένθα προ του μαινομένου εξ αγανακτήσεως πλήθους ο Γραμματεύς του Συνδέσμου κ. Δεσύλλας ανέγνωσε το εξής ψήφισμα:

«Ο Λαός της Λευκάδας συν γυναιξί και τέκνοις σήμερον συνελθών εν τη παραλιακή πλατεία της πόλεως και λαβών υπ΄ όψιν το κατά της Πατρίδος και του Βασιλέως διαπραχθέν ανήκουστον έγκλημα υπό του απαισίου προδότου Βενιζέλου και των συν αυτώ δια βοής ψηφίζει.

Ρίπτει προς αιωνίαν ανάμνησιν της πρωτακούστου προδοσίας λίθον αναθέματος και κατάρας κατά του καταπτύστου τέρατος και μυαρού προδότου Βενιζέλου και πάντων των συνεργατών και συνενόχων αυτώ.

Αξιοί την άμεσον και ταχίστην διαγραφήν από των οικείων κοινοτικών καταλόγων ως μη Ελλήνων, των Σπυρ. Βλαντή, δικηγόρου, Νικολ. Τούμπα τέως Πλωτάρχου, Ι. Τούμπα, Κλεομ. Βερροιώτη τέως Ανθυπολοχαγού, Γεωρ. Κατωπόδη (Μανεστρά) τέως Ανθυπολοχαγού, Δημ. Μαχαιρά τέως Ανθυπιλάρχου, Τιμολ. Βερροιώτη φαρμακοποιού, Κωνσ. Γράψα, Πινδ. Βερροιώτη και παντός άλλου Λευκαδίου συμμετέχοντος εισέτι κατά της κατά της Πατρίδος προδοσίας.

Αποκηρύσσει μετά βδελυγμίας ως ανάξιον αντιπρόσωπόν του τον Βουλευτήν Θεόδωρον Βελλιανίτην² όστις καταπροδώσας την εντολήν των πιστών και αφοσιωμένων προς τον Βασιλέα Κωνσταντίνον το ΙΒ Λευκαδίων εκλογέων του και ταχθείς προς το ειδεχθές αντιβασιλικόν στρατόπεδον όπερ δια της ατίμου γραφίδος του εβοήθει, εγένετο ένοχος εσχάτου προδοσίας κατά της Πατρίδος δι΄ ο έγκλημα και διώκεται. Διορίζει πενταμελή Επιτροπήν κ.τ.λ.».

Ο λαός έξαλλος αποδέχεται και γενομένης σιγής ο Σεβασμιώτατος λέγει. Κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου καταπροδώσαντος την Πατρίδα και τον Βασιλέα, φυλακίσαντος Αρχιερείς και υπονομεύσαντος το καθεστώς ανάθεμα έστω. Τι εγένετο κατά την στιγμήν εκείνην δεν περιγράφεται. Οι λίθοι έπιπτον βροχηδόν επί ώραν εν ω κραυγαί ανάθεμα εδόνουν επί πολύ την ατμόσφαιραν, εκ του συγκεντρωθέντος Λευκαδίου Λαού, όστις, μετ΄ αγανακτήσεως έρριψε λίθον εναντίον του τρισαναθεματισμένου προδότου. Την εσπέραν της αυτής ημέρας ο Λαός δια γιουχαϊσμών αρών και αναθεμάτων έκαυσεν εν τη κεντρική πλατεία της πόλεώς μας το ομοίωμα του νεώτερου Ιούδα – Βενιζέλου».

¹ Ο Σύνδεσμος Επιστράτων Λευκαδίων εξέδιδε την εβδομαδιαία εφημερίδα «ΕΠΙΣΤΡΑΤΟΣ» που ήταν αποκλειστικό όργανο του Συνδέσμου.

² Ο Θεόδωρος Βελλιανίτης (1863-1935) ήταν δημοσιογράφος, φιλόλογος και πολιτικός. Γεννήθηκε στον Πειραιά αλλά καταγόταν από τους Παξούς, όπου εκλεγόταν και βουλευτής. Είχε διατελέσει και υπουργός Παιδείας. Πιο πολύ όμως από την πολιτική του δραστηριότητα, ήταν γνωστός ως δημοσιογράφος και λογοτέχνης. Συνεργάσθηκε με τις εγκυρότερες αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής, όπως η Ακρόπολις, το Έθνος, η Εστία, το Εμπρός. Ορισμένα χρονογραφήματά του έχουν συγκεντρωθεί σε βιβλία, όπως «Στρατιωτικαί Αναμνήσεις, Παλαιοί Οδοί και παλαιαί Φυσιογνωμίαι». Ο κόσμος της Βαυαροκρατίας αποτελούσε το αντικείμενο της ενασχόλησής του. (Βικιπαίδεια)