Λάχανα με πατάτες και χοντρό αλάτι: Οι γεύσεις μιας άλλης εποχής

Άγρια χόρτα – ή, όπως τα λέγαμε απλά, «λάχανα» – με πατάτες βραστές και σπιτικό τυρί. Ένα πιάτο ταπεινό, καθημερινό, από εκείνα που μεγάλωσαν γενιές ολόκληρες. Φαγητό της ανάγκης, αλλά και της συνήθειας, που τότε μπορεί να μας φαινόταν απλό ή και βαρετό, όμως σήμερα επιστρέφει στη μνήμη αλλιώς φορτισμένο: με νοσταλγία, τρυφερότητα και μια γεύση ζωής που δύσκολα ξαναβρίσκεται.

Στο κέντρο του τραπεζιού μια κατσαρόλα με χόρτα, πράσινα και αχνιστά, δίπλα οι πατάτες, βρασμένες όσο έπρεπε, και το τυρί, σπιτικό, κομμένο πρόχειρα με το χέρι. Κι από πάνω, το χοντρό αλάτι. Εκείνο το αλάτι που η μάνα το κοπάναγε μέσα σε μια πετσέτα, με δύναμη και υπομονή, σαν να ήθελε να δώσει γεύση όχι μόνο στο φαγητό αλλά και στην ίδια την καθημερινότητα.

Το αλάτι δεν ήταν πάντα δεδομένο παρότι το χρησιμοποιούσαμε στο αλάτισμα και τη συντήρηση του τυριού, αφού η οικογένειά μου είχε πρόβατα. Όταν ξεμέναμε, η μάνα με έστελνε στο μπάρμπα Βλάμπιο, τον γείτονα, που έκανε τον «έμπορο». Η διαδρομή ήταν μικρή, μα για μένα μεγάλη. Πήγαινα απρόθυμα, όχι για το θέλημα της μάνας, αλλά για τον φόβο που μου προκαλούσε ο αδελφός του, ο Θανάσης. Ένας άνθρωπος σιωπηλός, σγουμπός, κυκλοθυμικός, που δύσκολα έπιανε κουβέντα και, όπως λέγανε, είχε και κουμπούρι. Μόνο η σκέψη του αρκούσε για να με γεμίσει φόβο.

Κι όμως, πίσω από αυτή τη σκληρή όψη, υπήρχε ένας δεσμός αδελφικός βαθύς και ακλόνητος. Τα δύο αδέλφια ήταν αχώριστα. Όταν πέθανε ο μπάρμπα Βλάμπιος, δεν πέρασε ούτε εβδομάδα και «έφυγε» κι ο Θανάσης. Από τη στεναχώρια, όπως έλεγαν όλοι. Σαν να μην άντεξε τη ζωή χωρίς τον άλλον.

Σήμερα, αυτά τα χόρτα με τις πατάτες και το τυρί δεν είναι απλώς ένα φαγητό. Είναι μνήμη. Είναι οι φωνές στο σπίτι, τα χέρια της μάνας, οι γείτονες, οι φόβοι της παιδικής ηλικίας, οι απώλειες που έρχονταν σιωπηλά. Είναι η απλότητα μιας εποχής που είχε λίγα, αλλά τα μοιραζόταν όλα. Επιστρέφουν, όπως ήταν τότε, αληθινά και ανεπιτήδευτα.