Τα τοπωνύμια του χωριού Κολυβάτα και της γύρω περιοχής (Α' Μέρος)
Έχει ειπωθεί για τα τοπωνύμια ότι είναι «άγραφα μνημεία της ιστορίας» ή «επιγραφές ανάγλυφες στο έδαφος» ή ακόμη «η υπνώττουσα φωνή της ιστορίας». Γεγονός είναι ότι φτάσανε σε μας μέσα από τη βοή των αιώνων, βγαλμένα πολλές φορές από τη μήτρα της ιστορίας. Πραγματικότητα είναι επίσης ότι με το πέρασμα του χρόνου πολλά απ” αυτά χάνονται ή αλλοιώνονται. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σήμερα που τείνει να εκλείψει η γεωργοκτηνοτροφική εκμετάλλευση στον τόπο μας. Γιατί οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι ήταν κυρίως αυτοί που τα χρησιμοποιούσαν στην προσπάθειά τους να ακριβολογούν και για την πιο μικρή ακόμη τοποθεσία.
Έχει γίνει διασταύρωση των τοπωνυμίων. Στην περίπτωση που δεν κατέστη δυνατό να διασταυρωθεί κάποιο τοπωνύμιο, τότε δεν το συμπεριλάβαμε στις πιο κάτω αναφορές. Στην καταγραφή των τοπωνυμίων βοήθησαν οι συγχωριανοί μου: Κώστας και Λάκης Κολυβάς (Μπερδεμπές), Ερωτόκριτος Νικ. Κολυβάς, Τιμόθεος Βρεττός (Πλιάτσικας) και Θωμάς Κονδυλάτος. Τους ευχαριστώ όλους. Πολύτιμο βοήθημα αποτέλεσε επίσης το βιβλίο του Τάσου Π. Κοντομίχη «Τα Τοπωνύμια της Λευκάδας», Αθήνα 2000, Εκδόσεις Νεφέλη, Σελ. 29-44. Θα ήθελα τέλος να πω ότι ενδεχόμενα να έχουν παραλειφθεί μερικές ονομασίες ή κάποιες άλλες να περιγράφονται λαθεμένα. Η βοήθεια του καθενός Κολυβιάτη στη διεύθυνση ηλ. ταχυδρομείου : kolivasf@googlemail.com είναι ευσπρόδεκτη.
[Άποψη του χωριού Κολυβάτα από τα «Αχούρια»]
Μέρος Πρώτο: |
 |
μέχρι |  |
Αετοβίγλι, στο |
= τοποθεσία που βρίσκεται πάνω από το Ξεροχώρι στα ΒΑ του χωριού. |
Αη – Γιώργης, στον |
= τοποθεσία γύρω από το ομώνυμο παλιό μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1611 σύμφωνα με τον Π. Ροντογιάννη (Ιστορία της Λευκάδος, Αθήνα 1982). Κατά τον Σπύρο Σούνδια (Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου, Αθήνα1999) το μοναστήρι χτίστηκε πριν το 1500. Αυτό είναι και το πιο σωστό σύμφωνα με δημοσιευμένο άρθρο του γυμνασιαρχή Πετρή στον Η’ τόμο του έγκυρου περιοδικού “Παρνασσός”, ο οποίος ερεύνησε τα αρχεία του μοναστηριού το 1883. |
Αη – Νικόλας, στον |
= τοποθεσία γύρω από την ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό, στο μονοπάτι που οδηγεί από το χωριό στο μοναστήρι του Αη – Γιώργη και ακόλουθα στους Σκάρους. |
Αλ(ε)πότρυπα, στην |
= τοποθεσία όπου λέγεται ότι υπήρχαν πολλές φωλιές αλεπούδων. Βρίσκεται δεξιά από το δημόσιο δρόμο που οδηγεί από την Νικιάνα στο χωριό Κολυβάτα, εκεί που βρίσκονταν του Σπράκη και του Γερασμάκη το αμπέλι. |
Αλώνια, στα |
= τοποθεσία όπου ήταν αλώνια. Βρίσκεται σε ένα υψωματάκι παράπλευρα του δημόσιου δρόμου που ανοίχτηκε το 1924 και οδηγεί στο κέντρο του χωριού. Το χωριό Κολυβάτα βρίσκεται ακριβώς απέναντι. Παλιότερα ήταν εκεί η στάση των λεωφορείων του ΚΤΕΛ που εκτελούσαν το δρομολόγιο για την πόλη της Λευκάδας. Σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες εκεί βρίσκεται και παλιό νεκροταφείο με κιβωτιόσχημους τάφους. Εκεί βρίσκονταν επίσης ναΐσκος αφιερωμένος στον Άγιο Παντελεήμονα. |
Αλώνι, στο |
= τοποθεσία όπου υπήρχε αλώνι. Βρίσκεται σε ένα υψωματάκι στην έξοδο του χωριού, πάνω από το μονοπάτι που βγάζει στην παλιά βρύση. |
Άμμος, στον |
= τοποθεσία που ήταν αμμώδης. Βρίσκεται στην σημερινή πλατεία, στο κέντρο του χωριού, όπου παλιότερα υπήρχαν κήποι. |
Αμμούσα, στην |
= περιοχή αμμώδης και εύφορη όπου υπήρχαν πολλά αμπέλια. |
Αντρειά Λαγκάδα, στου |
= τοποθεσία πάνω από τα Καμπούλια όπου βρίσκονταν του γέρου Αντρειά το αμπέλι. |
Αποταμοί, στους |
= τοποθεσία πίσω από τη βρύση του χωριού προς το Κανάλι (όπου βρίσκεται η βρύση του χωριού Μαυρογιαννάτα). |
| Αρκουδιά, στον | = τοποθεσία πάνω από το Βαρκό. |
| Αχούρια, στα | = τοποθεσία μέσα στο χωριό. Είναι κάτω από τα Αλώνια στην είσοδο του χωριού όπου βρίσκεται το σπίτι του Χρήστου Κατσαρού (Καραγιάννη), Βάγγελου Βρεττού και Κώστα Βρεττού (Μανία). |
| Βαρκό, στο | = τοποθεσία κάτω και δεξιά από το δημόσιο δρόμο, όπως μπαίνουμε στο χωριό. Στην περιοχή βρίσκονται πέντε πηγάδια. |
| Βαρκού Λόμπος, στου | = τοποθεσία κοντά στην παλιά βρύση του χωριού. |
| Γιαννέικα, στα | = τοποθεσία αριστερά και πάνω από το μονοπάτι που οδηγούσε από το Ξήλωμα στο χωριό και στον Αη – Νικόλα. Στην τοποθεσία βρίσκονταν αμπέλια. |
| Ελληνικά, στα | = τοποθεσία με χωράφια, δίπλα και ανατολικά από το Λειβάδι του χωριού Μαυρογιαννάτα. |
| Κλείσμα, στο | = τοποθεσία με χωράφια που βρίσκεται κάτω από το Κατούνι και δίπλα από τα Αλώνια. |
| Καμένο Βουνό, στο | = τοποθεσία που βρίσκεται σε ένα ύψωμα, πίσω από τους Κοντολιούς Λάκκους. |
| Καμπούλια, στα | = τοποθεσία |
| Κατούνι, στο | = τοποθεσία που βρίσκεται σε ένα βραχώδη και απότομο λόφο που δεσπόζει της περιοχής, ΒΔ του χωριού. Λέγεται ότι εκεί βρίσκονταν παλιότερα το χωριό που ήταν ορατό από τη θάλασσα. Για την αποφυγή πειρατικών επιδρομών μεταφέρθηκε αργότερα στη σημερινή του τοποθεσία. Στην κορυφή του λόφου διακρίνονται ακόμη και σήμερα ερείπια από πέτρινες κατασκευές. Εκεί βρίσκονταν κατά την διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης και παρατηρητήριο του εφεδρικού ΕΛΑΣ καθώς και πυροβολείο, όταν το νησί καταλήφθηκε στο τέλος του Δεκέμβρη του ’44 από το 24ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με διοικητή τον Αραχναίο. |
| Κατσιγιάννη, στου | = τοποθεσία που βρίσκεται αριστερά και κάτω από το Πέρα Αλώνι. Πρόκειται για τη λαγκαδιά που είναι κάτω από τις ελιές του Μαράγγου και καταλήγει στο λαγκάδι που έρχεται από τα Φρυνιά. |
| Καρυές, στις | = τοποθεσία στην περιοχή του μοναστηριού του Αη – Γιώργη αλλά και μέσα στο χωριό. Εκεί βρίσκονταν και ένα από τα γήπεδα ποδοσφαίρου που χρησιμοποιούσαμε όταν είμαστε πιτσιρικάδες. |
| Κοντολιούς Λάκκους, στους | = τοποθεσία που βρίσκεται μετά το Ξήλωμα, δεξιά του δημόσιου δρόμου, ερχόμενοι από τη Νικιάνα στο χωριό. Στην περιοχή καλλιεργούνταν παλιότερα αμπέλια. |
| Κορτράχη, στην | = τοποθεσία με χωράφια που βρίσκεται πάνω από τις ελιές του Μαράγγου στο μονοπάτι που οδηγεί από το Αλώνι στους Λάκκους. |
| Κ(ου)τούπι, στο | = τοποθεσία. Έτσι λέγεται το ραχούλι πάνω από την βρύση και προς την μεριά του χωριού. |
