Ορεινή Λευκάδα: Αλέξανδρος, Βαυκερή, Πλατύστομα (πριν 45 χρόνια) – Μέρος πρώτο

Πέτρινο σπίτι στα Κολυβάτα Αλεξάνδρου

Του Αλέκου Φίλιππα*

Ο Αλέξαντρος, η Βαυκερή, το Πλατύστομα και τα Κολυβάτα είναι τέσσερα χωριά της ορεινής Λευκάδας με τόσα κοινά ώστε θάταν δύσκολο να τα ξεχωρίσουμε. Τοποθετημένα στον ίδιο γεωγραφικό – ορεινό χώρο, νομίζεις πως μόνο από ανάγκη να φυλάγουν σκοποί της ερημιάς βρίσκονται σε κάποια πρόχειρα συνδεδεμένη μεταξύ τους απόσταση. Έτσι τα παρουσιάζουμε σήμερα σε μια ενότητα.

Αρχίζουμε από τον Αλέξαντρο, που κάποτε ήτανε μεγάλο και πλούσιο χωριό.

Σήμερα απομείνανε λίγες οικογένειες γιατί ένα μέρος του πληθυσμού τράβηξε προς το παραλιακό χωριό, τη Νικιάνα, κι ένα άλλο μέρος πήρε τις στράτες της ξενιτειάς.

Σπίτι στα Κολυβάτα Αλεξάνδρου

Εκτός από τη Νικιάνα ένας άλλος συνοικισμός είναι τα Κολυβάτα σε μικρή απόσταση από τον Αλέξαντρο με μειωμένο κι αυτά το πληθυσμό τους.

Προϊόντα ο Αλέξαντρος έχει το λάδι, το κρασί, τα δημητριακά. Παλιότερα είχε μεγάλη κτηνοτροφία. Το βουνό Σκάροι, το ομηρικό Νήιο, είναι το πλουσιότερο βουνό της Λευκάδας σε βλάστηση και ανήκει στις κοινότητες Αλεξάντρου και Πλατυστόμων, που διατηρούσανε εκεί τη κτηνοτροφία τους.

Τα Κολυβάτα Αλεξάνδρου

Ο ιστορικός Μαχαιράς στο βιβλίο του «Ναοί και Μοναί της Λευκάδος» και στη σελίδα 295 γράφοντας για το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους που χτίστηκε το 1611 (σ.σ. η ημερομηνία αυτή αμφισβητείται σήμερα) πιο πάνω από τα Κολυβάτα, αναφέρει ότι το 1662 ο τούρκος Αχμέτ Αγάς παραχώρησε σ΄ αυτό το Μοναστήρι το δάσος του βουνού Σκάροι που είχε έκταση 1.500 περίπου στρέμματα.

Το ιστορικό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους

Ο λευκαδίτης ιστορικός συμπεραίνει ότι πρόκειται για δωρεά. Επειδή όμως δωρεές από Οθωμανούς σε χριστιανικά ιδρύματα θάτανε κάτι το αδικαιολόγητο, στο παραχωρητήριο παρουσιάζεται αγοραπωλησία με αντίτιμο 8 ρεάλια, ένα ποσό 22 δρχ.. Τούτο το τιποτένιο ποσό για ένα μεγάλο δάσος.

Παραδοσιακό σπίτι στον Αλέξανδρο (Μαυρογιαννάτα) Λευκάδας (έχει τώρα ανακαινιστεί)

Το δάσος έμεινε στην κυριότητα του μοναστηριού ως το 1709 οπότε κι έγινε δημόσιο. Το 1748 η Ενετική κυβέρνηση διόρισε 60 δασοφύλακες.

Ο συνοικισμός Κολυβάτα πήρε την ονομασία του από το επώνυμο Κολυβάς. Η Νικιάνα πήρε την ονομασία της από την εκεί άφιξη πατέρων της εκκλησίας από τη σύνοδο της Νίκαιας που πιο πάνου από τη Νικιάνα ασκητέψανε, πεθάνανε και ταφήκανε εκεί στο μικρό μοναστηράκι των Αγίων Πατέρων. Αυτά καθώς λέει η παράδοση.

Τα Μαυρογιαννάτα (Αλέξανδρος) Αλεξάνδρου

Ο Αλέξαντρος ονομάζεται και Μαυρογιαννάτα, άγνωστο όμως από που οι δυό αυτές ονομασίες.

Τα προβλήματα που απασχολούνε σήμερα τον Αλέξαντρο είναι η διάνοιξη του δρόμου προς τη Νικιάνα και του δρόμου προς τους Σκάρους όπου τ΄ απομεινάρια του παλιού δάσους.

Χορός στην πλατεία του Αλέξανδρου το 1950

Οι κάτοικοι της περιοχής της κοινότητας Αλεξάντρου είναι φημισμένοι τραγουδιστές, οργανοπαίχτες και χορευταράδες.

(συνεχίζεται)

Πηγή: Εφημερίδα «Δημοκρατική Λευκάδα», Φύλλο 14 (Νοέμβριος 1976), Σελ. 5

* Ο Αλέκος Φίλιππας γεννήθηκε στις 20 του Δεκέμβρη του 1920, στο Πλατύστομα Λευκάδας. Έφυγε από κοντά μας στις 11 του Νοέμβρη του 2012 και κηδεύτηκε στο Πλατύστομα. Πρωτοστάτησε στους κοινωνικούς και αγροτικούς αγώνες του νησιού μας και για τη δράση του αυτή διώχτηκε. Πήρε ενεργά μέρος στο μεγαλειώδες κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Υπήρξε θεράπων του λόγου και καλλιεργητής της γης. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά ενώ έχει συγγράψει το βιβλίο «Λευκάδα – Η Ομηρική Ιθάκη» (Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1995), βασισμένο στη γνωστή θεωρία του Βίλχελμ Νταίρπφελντ, ο οποίος ταυτίζει την ομηρική Ιθάκη με το σημερινό νησί της Λευκάδας.