Μελιός (Fraxinus ornus): Ένα δέντρο της ορεινής Λευκάδας που ανθίζει αυτή την εποχή

Ανθίζει την εποχή αυτή και χρωματίζει με άσπρα «μπαλώματα» τις καταπράσινες πλαγιές του δάσους των Σκάρων. Το δέντρο μάλιστα αυτό, ο Μελιός,  όπως λέγεται στον τόπο μας, έχει δώσει το όνομά του σε περιοχή των Σκάρων. Το έχουμε όμως συναντήσει και σε άλλες περιοχές της ορεινής Λευκάδας, όπως στη Βαυκερή και την Εγκλουβή.

Η λατινική ονομασία του φυτού είναι Fraxinus ornus, ενώ στην αρχαιότητα αναφέρεται με το όνομα Μελία ή Μελίη. Είναι μεγάλο δασικό δένδρο πού το συναντούμε συχνά στην Ελλάδα. Αλλού το λένε και Μελιά, Μέλιγο, Φράξο, Φλαμούρι.

Είναι ένα φυλλοβόλο δέντρο που μπορεί να φτάσει σε ύψος έως και τα 15 μέτρα (στην περιοχή «Ράχη Κουκίστρες» των Σκάρων βρίσκεται ένα μεγάλο δέντρο). Τα λευκά του άνθη είναι εύοσμα και οργανώνονται σε μεγάλες ταξιανθίες. Είναι ιθαγενές των μεσογειακών περιοχών, ωστόσο φυτεύεται ευρέως σε διάφορα μέρη του κόσμου ως διακοσμητικό φυτό, ενώ στη Σικελία καλλιεργείται για την παραγωγή μάννα. Το μάννα εξάγεται από τον φλοιό του, με πλάγιες τομές που πραγματοποιούνται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αφού το δέντρο σταματήσει να βγάζει φύλλα· έχει φαρμακευτική χρήση, λόγω των καθαρτικών του ιδιοτήτων.

Όπως αναφέρει ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914) το ξύλο του είναι αρίστης ποιότητας, συμπαγές και ελαστικό, χρήσιμο ιδίως στην επιπλοποιΐα, την αμαξοπηγία και την τορνευτική. Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε επίσης ότι χρησιμοποιούταν παλιότερα στο νησί μας για την κατασκευή στυλιαρών για τα τσαπιά.

Αναφέρει επίσης ο Γεννάδιος, ότι φλοιός του είναι βυρσοδεψικός, βαφικός («παρέχει χρώμα μελανοκύανον ανεξίτηλον») και φαρμακευτικός (αντιπυρετικός). Φλούδες από τον κορμό του μελιού τις έβαζαν παλιά στους κορύτους απ΄ όπου έπιναν νερό οι κότες για την αντιμετώπιση της κόρυζας, μιας αρρώστιας του αναπνευστικού συστήματος των πουλερικών.

Ο Όμηρος κατ’ επανάληψη αναφέρει τον μελιό και ότι από το ξύλο του έκαναν τα δόρατα (Ιλιάδα: Ν, 178. Π, 767. Χ, 225). Ο Ησίοδος αναφέρει, ότι ο Ζευς έπλασε την τρίτη γενιά των ανθρώπων ισχυρή όπως το ξύλο της μελιάς.

«Ζεύς δέ πατήρ τρίτον ἄλλο γένος μερόπων ἀνθρώπων χάλκειον ποίησ᾽, οὐκ ἀργυρέῳ οὐδέν ὁμοῖον, ἐκ μελιᾶν, δεινόν τε καί ὄβριμον·» Έργα και Ημέραι, 144

Το όνομα του φυτού πιθανόν να προήλθε από την Νηρηίδα νύμφη Μελία, κόρη του Ωκεανού και σύζυγο του αδελφού της Ινάχου, μητέρα του Φορωνέα και του Αιγιαλέα. Μελία επίσης, ονομαζόταν και μία εκ των ερωμένων του Απόλλωνα, της οποίας τέκνα ήταν ο Ισμίνιος και ο Ταίναρος.

(Με πληροφορίες από attikimelisokomia.gr, neoellhn.blogspot.com)