Βρισκόταν πιο παλιά οικισμός στην τοποθεσία "Κατούνι" στα Κολυβάτα;

Όλα τα σημάδια δείχνουν ότι πράγματι υπήρχε παλιότερα στην τοποθεσία «Κατούνι»  -η ονομασία σημαίνει χαράκωμα, οχύρωμα, φυλάκιο και ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια- ένας μικρός φτωχικός οικισμός. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι προτού φτιαχτούν οι οικισμοί Κολυβάτα και Μαυρογιαννάτα, υπήρχε στο «Κατούνι» ένας ενιαίος οικισμός.  Λέει επίσης ότι κάποιο πουλί λαλούσε στο Λιβάδι, που βρίσκεται προς τα δυτικά και προς το κέντρο του εκεί λεκανοπεδίου, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν οι άνθρωποι. Έτσι αποφασίστηκε η μετεγκατάσταση του χωριού σε άλλη τοποθεσία. Υπήρξαν όμως  αντιγνωμίες, απ” ό,τι φαίνεται,  ως προς την ακριβή θέση της μετεγκατάστασης με αποτέλεσμα να φτιαχτούν τελικά δύο νέοι οικισμοί: τα Κολυβάτα και τα Μαυρογιαννάτα. Λέγεται ότι κάποιος με το όνομα Αλέξανδρος Μαυρογέννης έφυγε με τους δικούς του και δημιούργησε -όχι σε μακρυνή απόσταση- τον οικισμό Μαυρογιαννάτα, ενώ ένας άλλος με το όνομα Κολυβάς -το επίθετο απαντάται στο Βυζάντιο και έφτασε σε μας μάλλον από Βυζαντινούς στρατιώτες- προτίμησε την απάνεμη τοποθεσία σε μια λαγκαδιά λίγο πιο κάτω και έφτιαξε τον οικισμό Κολυβάτα.

Διακρίνεται το Λιβάδι από το Κατούνι και στο βάθος ο οικισμός Μαυρογιαννάτα

Ας προσπαθήσουμε όμως να ερμηνέψουμε τα πράγματα πέρα απ” αυτά που έχουν φτάσει, μεταδιδόμενα από γενιά σε γενιά,  στα αυτιά μας – δια μέσου της παράδοσης δηλαδή. Η τοποθεσία «Κατούνι»  βρίσκεται σε ένα βραχώδη και απότομο λόφο που δεσπόζει της περιοχής. Το χωριό που υπήρχε εκεί ήταν ορατό από τη θάλασσα. Για τις εποχές εκείνες ή και μεταγενέστερα ακόμη δεν ήταν το πιο κατάλληλο μέρος για έναν οικισμό, αφού γινόταν έτσι έρμαιο πειρατικών επιδρομών. Επίσης η περιοχή δέρνεται από τους ανέμους  και εύκολα μπορούσε κάποιος, λαμβανομένου υπόψη και τα μέσα της εποχής εκείνης, να «κρυώσει». Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει από τους προγόνους μας να αναφέρεται ως αιτία θανάτου κάποιου το «κρύωμα». Αυτό εξηγεί την ανάγκη μετεγκατάστασης του χωριού και ίσωςτους θανάτους «από το λάλημα του πουλιού» στο Λιβάδι.

Άποψη του χωριού Κολυβάτα από το Κατούνι

Ας δούμε τώρα  λίγο τα στοιχεία εκείνα που συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης οικισμού στην αναφερόμενη τοποθεσία. Στην κορυφή του λόφου «Κατούνι» διακρίνονται ακόμη και σήμερα ερείπια από κάμποσες πέτρινες κατασκευές. Είναι φτιαγμένες χωρίς χρήση λάσπης ή ασβέστη. Η περιοχή επίσης είναι διάσπαρτη  από κεραμύδια που πρέπει να χρησιμοποιούταν ως ένα βαθμό  στις σκεπές. Κοντά βρισκόταν το πηγάδι Φρυάς (από το φρέαρ) -είναι ακόμη μέχρι σήμερα κοινοτικό- για το απαραίτητο νερό.

Πέτρινη κατασκευή που σώζεται στο Κατούνι

Πιο κάτω -στα Κολυβιάτικα Αλώνια- υπάρχει αποδεδειγμένα νεκροταφείο και σώζονταν πριν αρκετά χρόνια τα ερείπια της  εκκλησίας του Αγίου Παντελεήμονα, σύμφωνα με μαρτυρίες συγχωριανών μας.  Οι πέτρες της εκκλησίας χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του δημόσιου δρόμου και των ξεροτείχων – ανοίχτηκε το έτος 1924 – 1925. Η  θειά Ωραία έφτιαξε αργότερα στη θέση αυτή ένα εικόνισμα αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα. Όπως αναφέρει ο συγχωριανός μας Σπύρος Σούνδιας στο βιβλιαράκι του «Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου» (Αθήνα 1999), «όταν την άνοιξη του 1952 έγινε διαπλάτυνση του δρόμου από την κοινότητα με προσωπική εργασία, η ομάδα που εργάζονταν στο σημείο εκείνο (σημ.: ενοεί το σημείο που βρισκόταν ο ναΐσκος), βρήκε ενώ έσκαβε, τρεις περιποιημένους κιβωτιόσχημους τάφους εντοιχισμένους με πλάκες… Και άλλοι τάφοι έχουν ευρεθεί παλαιότερα στο βόρειο μέρος του ναού, όπου τώρα είναι τα αλώνια…».

Παλιός τάφος στο Κατούνι

Οστά του τάφου που έχουν παρασυρθεί από τη βροχή

Μετά απ” αυτά θα πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι πράγματι υπήρχε οικισμός στην τοποθεσία «Κατούνι». Ένας άλλος οικισμός -μικρότερος όμως- πρέπει να υπήρχε παλιότερα και στην τοποθεσία «Ξεροχώρι» πιο πάνω από το μοναστήρι του Αη Γιώργη.