Ο νέος μύθος για την εκπαίδευση και το πανεπιστημιακό τμήμα στην Λευκάδα…

Ας μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος

Της
Dr Ευγενίας Αρβανίτη, Αναπληρώτριας Καθηγήτριας Πανεπιστημίου Πατρών

Αγαπητοί συμπατριώτες,

Έχω αρθρογραφήσει και στο παρελθόν για την αναγκαιότητα σύνδεσης της εκπαίδευσης στο νησί μας με την βιώσιμη ανάπτυξή του. Χαρακτηριστικά είχα πει ότι η εκπαίδευση μπορεί να γίνει η ‘βαριά βιομηχανία’ της Λευκάδας. Ωστόσο βιώνουμε την απαξίωση της εκπαίδευσης στο Νομό Λευκάδας καθώς αυτός είναι αποκομμένος από ουσιαστικές επιλογές εκπαίδευσης σε μεταλυκειακό, επαγγελματικό, τριτοβάθμιο επίπεδο αλλά και σε προγράμματα δια βίου μάθησης που να συνδέονται με την αγορά εργασίας και το παραγωγικό του μοντέλο. Η είδηση ότι θα υπάρξει κατάργηση του Πανεπιστημιακού Τμήματος στη Λευκάδα έφερε μια αναστάτωση και έκανε τον Βουλευτή, κ. Καββαδά, να δικαιολογήσει την ενέργεια αυτή και να παρουσιάσει έναν οδικό χάρτη για την ίδρυση ενός νέου Τμήματος μέσα από το Κέντρο Νεότητας, την σχετική απόφαση του Ιονίου Πανεπιστημίου και την εξαγγελία του Πρωθυπουργού. Μετά από 8 χρόνια στον βουλευτικό θώκο, ο Βουλευτής παρουσιάζει έναν μονόδρομο εκπαιδευτικής παρέμβασης, έναν οδικό χάρτη που εκκινεί από την κατάργηση ενός Τμήματος και την αντικατάστασή του από ένα νέο. Πόσο βιώσιμη και τεκμηριωμένη είναι μια τέτοια εξαγγελία; Μήπως δημιουργεί έναν νέο μύθο απλά για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις;

Ο νέος αυτός μύθος δημιουργεί μια μονομέρεια, ένα αδιέξοδο και δεν προσφέρει λύσεις που έχει ανάγκη η τοπική κοινωνία, οι πολίτες και οι νέες γενιές. Απλά δείχνει την ένδοια των προτάσεών του και προσφέρει ένα ακόμη βολικό «λαϊκό» αφήγημα για να δικαιολογεί «τις άοκνες» προσπάθειες που διατείνεται ότι κάνει για την εκπαίδευση χωρίς να διαβουλευτεί δημόσια με κανέναν. Μα τόσο περιορισμένη φαντασία έχει; Έχω τονίσει την ανάγκη για ένα νέο πολιτικό ήθος και νέες πολιτικές πρακτικές μακριά από τον πελατειασμό, ώστε να επικρατήσει ο τεκμηριωμένος πολιτικός λόγος στην πολιτική ζωή του Νομού μας. Μόνο αυτός ο λόγος θα μας επιτρέψει να συνδιαμορφώσουμε (με την συναίνεση και συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων) μια ουσιαστική εκπαιδευτική πρόταση που θα φέρει ανάπτυξη και καινοτομία και που προπαντώς θα ενδυναμώσει το ανθρώπινο δυναμικό στο Νομό μας. Μόνον έτσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να κρατήσουμε τη νέα γενιά στον τόπο της μέσα από νέες και καλά αμειβόμενες δουλειές.

Αναμφισβήτητα ο ρόλος των πανεπιστημίων στην αναπτυξιακή προοπτική της χώρας μας αλλά και της τοπικής μας κοινωνίας είναι πολύ σημαντικός. Ωστόσο θα θυμίσω την παρέμβαση του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Μπούρα, ο οποίος είχε θέσει κάποια ζητήματα στην συζήτηση που διοργάνωσα για την Παιδεία τον Μάιο του 2023 στη Λευκάδα. Είχε προειδοποιήσει ο κ. Πρύτανης ότι λόγω του δημογραφικού προβλήματος της χώρα μας μέχρι το 2030 θα κλείσουν περίπου 150 πανεπιστημιακά τμήματα και γι’αυτό το λόγο χρειάζεται πλατιά διακομματική συναίνεση ώστε ο σχεδιασμός της εκπαίδευσης να είναι μακρόπνοος μακριά από στείρες μικροκομματικές αντιπαραθέσεις και ευκαιριακές εξαγγελίες. Η αδυναμία διοργάνωσης ενός τέτοιου ουσιαστικού διαλόγου/συνεννόησης για την εκπαίδευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και τον κ. Βουλευτή θα σημαίνει ‘βιολογικό θάνατο’ που θα επιταχυνθεί μέσα από τις πεπατημένες εξαγγελίες για την ίδρυση ενός ακόμη Τμήματος απλά για να έχουμε να λέμε κάτι αρεστό. Η ίδρυση νέων πανεπιστημιακών τμημάτων είχε τονίσει ο κ. Πρύτανης θα πρέπει να γίνεται με την προϋπόθεση ότι θα διασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους με δομές για ποιοτική εκπαίδευση (κτήρια, βιβλιοθήκες, εστίες, κτλ.) και ότι θα είναι συνδεδεμένα με την αγορά εργασίας. «Σε αντίθετη περίπτωση ο ξαφνικός τους θάνατος είναι προδιαγεγραμμένος», είχε πει. Αναρωτιέμαι λοιπόν αν η εξαγγελία του κ. Βουλευτή για το νέο τμήμα στη Λευκάδα στηρίζεται σε αυτές τις δομές πέρα από το πολυδάπανο Κέντρο Νεότητας (στοιχίζει 2 εκατομμύρια ευρώ). Δηλαδή θα υπάρχει πρόνοια για εστία ώστε οι φοιτητές να μην εκδιώχνονται το καλοκαίρι και να μην πληρώνουν υπέρογκα ποσά για τη διαμονή τους; Θα υπάρχει βιβλιοθήκη; Πώς θα συνδέονται οι σπουδές τους με το παραγωγικό μοντέλο του τόπου μας; Ο μονόδρομος πως όλοι πρέπει να περάσουν από το πανεπιστήμιο οδηγεί σε πολλές στρεβλώσεις και αφήνει χιλιάδες φοιτητές εγκλωβισμένους σε σπουδές που δεν
ολοκληρώνουν. Κι αυτό το γνωρίζουν καλά όσοι εμπλέκονται με την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η νέα γενιά επιζητεί να έχει βιώσιμη επαγγελματική προοπτική μέσα από πολλαπλές επιλογές εκπαίδευσης που να ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντά της αλλά και τις ανάγκες του παραγωγικού μοντέλου της κοινωνίας. Θέλω να υπενθυμίσω ότι η εκπαίδευση που προτείνεται τώρα αφορά τη γενιά Ζ. Μια γενιά που έχει σημαντικές ψηφιακές ικανότητες (γραμματισμό), του βάλλεται από πολλαπλές κρίσεις, που είναι ευαισθητοποιημένη σε κοινωνικά ζητήματα, που αντιμετωπίζει ζητήματα άγχους για το μέλλον/επιβίωσή της, που προσπαθεί να βρει τον δρόμο της μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, που εν τέλει χρειάζεται νέες (διαπολιτισμικές) ικανότητες για τον 21 ο αιώνα.

Αυτές οι ικανότητες απαιτούν ένα νέο πολύπλευρο μοντέλο εκπαίδευσης τυπικής, μη τυπικής, και δια βίου. Είχα αναφερθεί παλιότερα πως μέχρι να συσταθεί ένα βιώσιμο Τμήμα στο Νομό μας, χρειάζονται κινήσεις για μια ισχυρή μεταλυκειακή/επαγγελματική και δια βίου εκπαίδευση ώστε να προσφέρονται διαφορετικά προγράμματα για την ουσιαστική εκπαίδευση των επαγγελματιών που χρειάζεται η κοινωνία μας. Μια τέτοια πρόνοια είναι δίκαιη και συμπεριληπτική καθώς αφορά το σύνολο της νεολαίας μας (και όχι μόνο τους υποψήφιους φοιτητές σε ένα τμήμα) δίνοντάς τους πολλαπλές επιλογές ώστε να μην μένει κανένας πίσω.

Εδώ να υπενθυμίζω ότι η κατάργηση των ΤΕΙ από το νόμο Γαβρόγλου ήταν καταστροφική καθώς στερεί την χώρα μας από ένα καλά καταρτισμένο ενδιάμεσο στελεχιακό δυναμικό.

Θα πρότεινα στους φορείς του Νομού μας αλλά και στον Βουλευτή μας να αναλάβουν υπεύθυνη και συντονισμένη δράση ώστε

– να γίνει μια ευρεία διαβούλευση για την διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών στον τόπο μας και να χρηματοδοτηθεί η έρευνα για το σκοπό αυτό.

– να συζητηθεί το νέο μοντέλο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης που ταιριάζει στις τοπικές ανάγκες.

– να γίνουν συντονισμένες προσπάθειες/συνέργειες των τοπικών παραγωγικών φορέων με τα ελληνικά Πανεπιστήμια (π.χ. σύναψη Μνημονίων Συνεργασίας) για την παροχή εναλλακτικών μορφών εκπαίδευσης όπως μεταπτυχιακές σπουδές, διεθνή προγράμματα σπουδών/μαθητείας (αξιοποίηση του Erasmus+), προγράμματα δια βίου μάθησης (μέσα από τα ΚΕΔΙΒΙΜ των πανεπιστημίων) ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες κατάρτισης του τοπικού πληθυσμού.

– να δημιουργηθεί ένας κόμβος μάθησης, ανάπτυξης και (ψηφιακής) καινοτομίας στα πρότυπα του Joist (https://joistpark.eu/) με αναπτυξιακό στόχο για την επόμενη δεκαετία που θα συνδέει τον πρωτογενή τομέα, τον τουρισμό και τις υπηρεσίες με την εκπαίδευση (το Κέντρο Νεότητας θα μπορούσε να αξιοποιηθεί εδώ).

– Να υλοποιηθεί ένα ετήσιο αναπτυξιακό φόρουμ διαλόγου στο Νομό για να την επίτευξη συναίνεσης μεταξύ των φορέων για την εκπαίδευση αλλά και για την τεκμηρίωση των εκπαιδευτικών αναγκών.

Οι εναλλακτικές αυτές επιλογές εκπαίδευσης θα αποφέρουν άμεσο αποτέλεσμα στον παραγωγικό ιστό της Λευκάδας. Φυσικά αυτές οι προτάσεις χρειάζονται λίγο περισσότερο κόπο και συντονισμένη δράση από μια εξαγγελία. Χρειάζονται ευρεία συναίνεση, διαβούλευση και πολιτική δέσμευση. Μόνο όταν συμμετέχουν όλοι στη δημιουργία ενός κοινού οράματος που βάζει την ποιοτική εκπαίδευση ως πρώτη προτεραιότητα, η ανάπτυξη θα είναι κοινωνικά δίκαιη και θα δημιουργείται συγκριτικό πλεονέκτημα για τον τόπο και τους ανθρώπους του. Κι αυτό με τη σειρά του θα κρατήσει τη νέα γενιά στον τόπο της με νέες δεξιότητες και προοπτικές για μια καλύτερη ζωή.

Οι παραπάνω προτάσεις δεν στηρίζονται σε μικροπολιτικές λογικές αλλά στην πολυετή ενασχόλησή μου με την εκπαίδευση καθώς και της δέσμευσής μου να βοηθήσω από τη θέση που κατέχω αυτές οι προτάσεις να γίνουν πράξη για τον τόπο μου. Το ερώτημα είναι αν μπορεί ο κ. Βουλευτής του Ν. Λευκάδας να υπηρετήσεις αυτό το όραμα;

Ευγενία Αρβανίτη
Αν. Καθηγήτρια