Για τον Νταίρπφελντ πάλι…
Όπως περιγράφεται στο βιβλίο του Παναγιώτη Θ. Κουνιάκη: «Η νήσος Λευκάς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς: Ήθη-Έθιμα-Εξέλιξις και Δράσις των πολιτικών αυτής ανδρών», 1928, και διατηρώντας την ορθογραφία του πρωτότυπου. Οι φωτογραφίες είναι από τον Β” Τόμο του συγγράμματος «Alt-Ithaka» (Ein Beitrag zur Homer-Frage, Studien und Ausgrabungen auf der Insel Leukas-Ithaka) του Γουλιέλμου Ντάιρπφελντ που πρωτοκυκλοφόρησε στα Γερμανικά το 1927.
Εις τους απωτέρους χρόνους, διάφοροι γεωργοί καλλιεργούντες τας εκτάσεις εκείνας ενεύρισκον νομίσματα μεγίστης αρχαιολογικής αξίας, τα οποία εξ αγνοίας επώλουν εις τιμάς ευτελεστάτας. Τοιαύτα νομίσματα επώλησαν εις τον σιδηρουργόν Ανδρέαν Πολυχρονόπουλον, όστις τα μετεπώλησε για χαλκόν…
«… Κατά τω 1903-1904, ο Διευθυντής της εν Αθήναις Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής Δαίρπφελδ, κατόπιν αδείας της Κυβερνήσεως αφίκετο εις Λευκάδα μετά πολλών γερμανών αρχαιολόγων και ενήργησεν δοκιμαστικάς ανασκαφάς εν τη Νήσω. Εν τω προ του ακρωτηρίου «Λευκάτα» Βομώ του Απόλλωνος, εις μεγάλην βρύσιν Καλλιγώνιον Κούλμου (ένθα ανεύρε το Ρωμαϊκόν Θέατρον και την κρύπτην αυτού αρχομένην από της θέσεως κτήματος οικογένειας Σουλαϊδοπούλου και λήγουσαν εις το κτήμα Διβάρη και την Ακρόπολιν της Αρχαίας πόλεως Νηρίκου) εις «σπασμένην βρύσιν» ένθα ανεύρε τάφους επισήμων νεκρών των Ρωμαϊκών χρόνων, δακτύλια και ψέλλια χρυσά και γενικάς ανασκαφάς ενήργησεν εις την πεδιάδα του Νηδριού και ακριβώς παρά την τοποθεσίαν «Στενό» ένθα ανεύρε επισήμους τάφους αναγομένους εις την Μηκυναϊκήν εποχήν και τους οποίους αναφέρει ο Όμηρος ότι: «Πλήθεσι λάεσι κατεστόρεσαν» (πέριξ των μνημείων των επισήμων νεκρών έρριπτον πολλούς λίθους). Τα τοιαύτα μνημεία ευρέθησαν εις βάθος 4-5 μέτρων. Οι νεκροί ήταν τεθαμμένοι οκλαδόν και εντός των μνημείων ανευρέθησαν ξιφίδια, μαχαιρίδια εκ πυρίτου λίθου ως και περιδέραια εκ καθαρού χρυσού φέροντα έκαστον 50, 60 κόμβους.
Το εσωτερικό του Μουσείου όπου είχε κατασκευάσει ο Νταίρπφελντ
Άπαντα ταύτα και άλλα σχετικά ευρύματα ο Δαίρπφελδ είχε τοποθετήση εις Μουσείον, επί τούτω κατασκευασθέν παρ” αυτού, ύπερθεν του Ναΐσκου Αγίας Κυριακής.
Το λυόμενο σπίτι («οίκημα εκ πεπιεσμένου χάρτου») όπου έμενε ο Νταίρπφελντ, πάνω από το εκκλησάκι της Αγιάς Κυριακής, δωρεά του Κάιζερ της Γερμανίας Γουλιέλμου ΙΙ.
Εγγύτατα δε του Μουσείου ανήγειρε ωραίον οίκημα εκ πεπιεσμένου χάρτου, το οποίον είχε δωρήση προς αυτόν, ο πολύ αρχαιόφιλος Αυτοκράτωρ της Γερμανίας Κάϊζερ και το οποίον έφερε μεθ” εαυτού κατά την εις Ιεροσόλυμα περιοδείαν του.
Διακρίνεται το Μουσείο και το σπίτι όπου έμενε ο Νταίρπφελντ στη χερσόνησο της Αγιάς Κυριακής. Στο βάθος το Δάσος των Σκάρων, το Ομηρικό Νήιον κατά τον Νταίρπφελντ.
Τας δαπάνας των ανασκαφών κατέβαλλεν ο Κάϊζερ και θα εξηκολούθην αύται εις ευρυτάτην κλίμακα, απαλλοτριωμένων των εκεί εκτάσεων, αλλά τα μετέπειτα γεγονότα Βαλκανικοί Πόλεμοι κτλ. εματαίωσαν δυστυχώς το ωραίον εκείνο έργον, όπερ θα έφερεν εις φως, κατά τον Δαίρπφελδ, σπουδαιότατα ευρήματα και θα έλυε το επίμαχον ζήτημα των αρχαιολόγων, που έκειτο το πάλαι, η αρχαία ομηρική Ιθάκη.
Χρυσά (1-4) και αργυρά (5-8) κοσμήματα ήταν μεταξύ των κτερισμάτων που βρέθηκαν από τον Νταίρπφελντ κατά την ανασκαφή των κυκλικών τάφων («βασιλικών») στο Στενό του Νυδριού. Νομίζω ότι βρίσκονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Κατά την εποχήν εκείνην διέμειναν εν Λευκάδι 3 Γερμανοί αξιωματικοί του Γερμανικού τοπογραφικού επιτελείου, επί 6 μήνας, καταρτίσαντες πλήρη και τελειότατον τοπογραφικόν χάρτην της Νήσου. Ευτυχήσαμεν να φιλοξενιθώμεν μίαν νύκτα εις την σκηνήν των, συνοδεύσαντες τότε μέχρι εκεί, τον Νομάρχην Λευκάδος ευγενέστατον ευπατρίδην Ναθαναήλ Δομετεγίνην.
Πλησίον της «Σπασμένης Βρύσης» και προς την βορροίαν πλευράν της δημοσίας οδού, πόλεως Αλεξάνδρου, εις ολόκληρον έκτασιν είνε τεθαμμένα μαρμάρινα τετράγωνα και πλάκες. Ο Δαίρπφελδ φρονεί ότι εκεί έκειτο η αγορά της αρχαίας πόλεως «Νηρίκου» επί των Ρωμαϊκών χρόνων.
Εις τους απωτέρους χρόνους, διάφοροι γεωργοί καλλιεργούντες τας εκτάσεις εκείνας ενεύρισκον νομίσματα μεγίστης αρχαιολογικής αξίας, τα οποία εξ αγνοίας επώλουν εις τιμάς ευτελεστάτας. Τοιαύτα νομίσματα επώλησαν εις τον σιδηρουργόν Ανδρέαν Πολυχρονόπουλον, όστις τα μετεπώλησε για χαλκόν. Επίσης τοιαύτα νομίσματα εύρον και οι εργάται του Λατομείου (Νταμάρι) εις θέσιν Λυγιάν του Αλεξάνδρου, εις Περβολάκια και αλλαχού. Συλλέκτης φανατικός των τοιούτων ήτο ο Σπυρίδων Ψωμάς, ο Αριστοτέλης Κοψιδάς και άλλοι εκ της πόλεως. Τοιαύτα νομίσματα, ων ηγνόουν την αξίαν, ανεύρισκον και οι χωρικοί εις τας αρχαίας κατερειπωμένας οικίας, ας ανακαίνιζον, εντός λιθοκτίστων μυστικών οπών επί των τοίχων και εντός πηλίνων αγγείων (κοινώς τσουκάλια) κειμένων. Εις κάποιον δε αγρόν, το άροτρον, ανέσυρε κάλυμμα πίθου, πλήρους νομισμάτων κοινώς «Καπάσα». Εξηγείται δε η τοιαύτη μυστηριώδης απόκρυψις των νομισμάτων, διότι οι άνθρωποι των χρόνων εκείνων εληστεύοντο υπό των Κουρσάρων (ληστοπειρατών)… ».
