Σαν σήμερα: Δολοφονήθηκε από τους φαλαγγίτες του δικτάτορα Φράνκo ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Έγινε ιδιαίτερα γνωστός στη χώρα μας μέσα από τη μελοποιημένη ποίησή του

Σαν σήμερα το 1936: Εκτελείται από τους φασίστες του Φράνκο ο Ισπανός ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Ο Λόρκα είχε ταχθεί ανοιχτά κατά του φασισμού και των πραξικοπηματικών σχεδίων της Φάλαγγας. Στις 17 Αυγούστου 1936 συνελήφθη από τους φαλαγγίτες στη Γρανάδα και το πρωί της 19ης τουφεκίστηκε στο Βιθνάρ. Έτσι έκλεισε ο σύντομος κύκλος της ζωής ενός εκ των μεγαλύτερων ποιητών του αιώνα μας.

Της Ρουμπίνης ΣΟΥΛΗ

Η ποίησή του – παντοτινός συνοδοιπόρος όσων αντιστέκονται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και στο φασισμό, όσων οραματίζονται μια κοινωνία ελεύθερη, δίχως καταπίεση.

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο μεγάλος Ισπανός ποιητής που δολοφονήθηκε από τους φαλαγγίτες του δικτάτορα Φράνκο, είναι αναμφίβολα μια αθάνατη μορφή του 20ού αιώνα. Στο οικουμενικό αθάνατο έργο του φώλιασαν μεγάλες ιδέες, βαθιά νοήματα, πανανθρώπινες αξίες, λυρισμός, γλωσσικός πλούτος. Μέσα από τους στίχους του «τραγούδησε» την αγάπη, αλλά και το θάνατο, καταδίκασε το μισητό δεσποτισμό, όρθωσε το ανάστημά του σε κάθε μορφή αδικίας. Γεννημένος στην Ανδαλουσία, τόπο όπου το ποίημα είναι τραγούδι και το τραγούδι πόνος και αγάπη, ο Λόρκα είχε και ο ίδιος στενή σχέση με τη μουσική, ενώ τα λαϊκά τραγούδια της ιδιαίτερης πατρίδας του άσκησαν μεγάλη επίδραση στο σύνολο του έργου του.

Ο μεγάλος Ισπανός αγαπήθηκε ιδιαίτερα στη χώρα μας, όχι μόνο μέσα από τα μεταφρασμένα ποιήματα και θεατρικά του, αλλά και μέσα από τα μελοποιημένα ποιήματά του, που έγιναν υπέροχα τραγούδια. Είναι ίσως ο πλέον μελοποιημένος ξένος ποιητής από Έλληνες συνθέτες, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από την ποίησή του και τον μελοποίησαν με τέτοιο τρόπο που τον έκανε «δικό μας».

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα με τον Πάμπλο Νερούντα

Την αρχή σήμανε ο «Ματωμένος Γάμος», μεταφρασμένος από τον Νίκο Γκάτσο και μελοποιημένος από τον Μάνο Χατζιδάκι. Πρωτοπαρουσιάστηκε στο «Θέατρο Τέχνης» (1948), σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, με τα τραγούδια «Τώρα νυφούλα μου χρυσή», «Νανούρισμα», «Γύρνα, φτερωτή του μύλου», «Κουβάρι, κουβαράκι», «Ηταν καμάρι της αυγής». Στη δισκογραφία κυκλοφόρησε το 1965, με ερμηνευτή τον Λάκη Παππά.

Ο Μ. Χατζιδάκις μελοποίησε και το «Πέρα στο θολό ποτάμι» (απόδοση Νίκος Γκάτσος), που συμπεριέλαβε στον «Μεγάλο Ερωτικό», με ερμηνεύτρια την Φλέρυ Νταντωνάκη.

Το 1967 ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποιεί το «Romancero Gitano» («Τσιγγάνικες Παραλογές»), σε μετάφραση – ελεύθερη απόδοση Οδυσσέα Ελύτη. Τα τραγούδια «Του ανέμου και της παινεμένης», «Η καλόγρια η τσιγγάνα», «Η κυρά παντέρμη», «Ο Αντόνιο Τόρες Χερέδια στο δρόμο της Σεβίλιας», «Ο θάνατος του Αντόνιο Τόρες Χερέδια», «Του πικραμένου», «Χαμός από αγάπη», ερμηνεύει αρχικά η Αρλέτα και αργότερα η Μαρία Φαραντούρη. Το 1986, ο Μ. Θεοδωράκης μελοποιεί το «Σαντιάγκο» (απόδοση Μιχάλη Μπουρμπούλη).

Ο Γιάννης Γλέζος το 1969 μελοποίησε στίχους (απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου) στον εξαιρετικό δίσκο «12 τραγούδια του Λόρκα»: «Το τραγούδι του καβαλάρη», «Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαριά», «Κόρντοβα» κ.ά. Βασικός ερμηνευτής, ο Γιάννης Πουλόπουλος (συμμετείχε και η Ελενα Κυρανά), ενώ η εμπνευσμένη ενορχήστρωση – διεύθυνση ορχήστρας ήταν του Νίκου Μαμαγκάκη. Το 1974, ο Γιάννης Γλέζος μελοποιεί το έργο «Αντόνιο Τόρες Χερέδια», με ερμηνεύτρια την Μαρία Δημητριάδη («Η μέρα γέρνει αργόπρεπα», «Τα μαχαίρια» κ.ά.).

Το συγκλονιστικό έργο του Λόρκα «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας» (μετάφραση Ν. Γκάτσου) μελοποιείται από τον Σταύρο Ξαρχάκο (1969). Τότε αποδόθηκε από μικρό συγκρότημα λαϊκών οργάνων, βαρύτονο και αφηγητή – τους Κώστα Πασχάλη και Μάνο Κατράκη, αντίστοιχα: («Το χτύπημα κι ο θάνατος», «Το σκόρπιο αίμα», «Σώμα στην πέτρα», «Ψυχή φευγάτη»).

Από τις ευτυχέστερες στιγμές μελοποίησης του Λόρκα είναι ο εξαιρετικός δίσκος «Αχ έρωτα» του Χρήστου Λεοντή (1974, απόδοση Λ. Παπαδόπουλου), που αναβλύζει από το λυρισμό ποίησης και μουσικής. Τα υπέροχα τραγούδια – ανάμεσά τους τα «Παραμύθι», «Αβάσταχτο να σ΄ αγαπώ», «Λούζεται η αγάπη μου», «Μέρα γεμάτη θλίψη», «Αχ έρωτα» κ.ά. – σφραγίστηκαν από τις ερμηνείες των Μανώλη Μητσιά και Τάνιας Τσανακλίδου.

Εξαιρετική υπήρξε και η «συνάντηση» του Νίκου Μαμαγκάκη με τον Λόρκα, μέσα από τον κύκλο «Του έρωτα και του πάθους» (1983, μετάφραση Αγαθής Δημητρούκα). Πρώτη ερμηνεύτρια ήταν η Νένα Βενετσάνου («Γεια σου Σεβίλια», «Οι ρηγάδες της τράπουλας» «Η ταράρα» κ.ά.). Το έργο ξανακυκλοφόρησε με τραγουδιστές τους Τάση Χριστογιαννόπουλο και Ναταλί Ρασούλη.

Στις μελοποιήσεις έργων του Λόρκα περιλαμβάνονται επίσης τα: «Ασμα Ασμάτων» της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου (1972), με τη Χορωδία Τρικάλων στο «Τραγούδι του δρόμου».

«Η κιθάρα» του Αντώνη Πελεκάνου (1987, ερμηνεύτρια η Μαρία Αριστοφάνους). «Τραγούδια για φωνή και πιάνο» του Γιώργου Κουρουπού (1988, με ερμηνευτή τον Σπύρο Σακκά). «Σονέτα του σκοτεινού έρωτα» του Δημήτρη Μαραμή (2004 – μετάφραση Σωτήρη Τριβιζά, με ερμηνευτή τον Μίνωα Θεοχάρη). «Νυχτολούλουδο» της Θεοδώρας Κουτσοβαγγέλη (2000) κ.ά.

(rizospastis.gr)
_________________
Σχετικά:
“Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό”