Αφιέρωμα στον Τσουκαλαδιώτη «κόκκινο» πρωταθλητή Ελλάδας και Βαλκανιονίκη στη σφαιροβολία Ηλία Βεργίνη

Ο «κόκκινος» αθλητής και πρωταθλητής Ελλάδας στη σφαιροβολία Ηλίας Βεργίνης γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες Λευκάδας το 1908. Αναδείχτηκε δύο φορές Βαλκανιονίκης: το 1929 στους δοκιμαστικούς Βαλκανικούς αγώνες που έγιναν στο Παναθηναϊκό Στάδιο κι ένα χρόνο αργότερα, το 1930, στους Α΄ Βαλκανικούς Αγώνες που έγιναν κι αυτοί στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Όμως, ο Ηλίας Βεργίνης δεν ήταν μόνο ο διακεκριμένος αθλητής και Βαλκανιονίκης. Ήταν επίσης ένας εξαίρετος επιστήμονας και λαϊκός αγωνιστής, που δίκαια συγκαταλέγεται στους «αλύγιστους της ταξικής πάλης». Εντάχτηκε από τη νεαρή ακόμη ηλικία του στην οργανωμένη πάλη του προοδευτικού κινήματος της χώρας μας, δίνοντας τη μάχη μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ. Δε δείλιασε, παρότι έζησε στην πιο πολυτάραχη περίοδο της νεότερης ιστορίας μας, από τη μεταξική δικτατορία μέχρι την Απριλιανή Χούντα. Στάθηκε όρθιος. Έμεινε ασυμβίβαστος, αγωνιζόμενος πάντα για τα δίκαια του λαού μας.

Στη σημερινή εποχή που εντείνεται η επίθεση στη ζωή και τα δικαιώματα της νεολαίας, που οξύνονται τα αδιέξοδα ενός συστήματος που αναγνωρίζει σαν μοναδικό θεό του το κέρδος, οι αναφορές σε τέτοιους ανθρώπους, σαν τον Ηλία Βεργίνη, χωρίς την επιχειρούμενη πολλές φορές αποϊδεολογικοποίηση, είναι απαραίτητες στο να καλλιεργηθούν μια σειρά αξίες, στο να διαμορφωθεί μια ολόκληρη στάση και αντίληψη ζωής στη νέα γενιά.

Ο Ηλίας Βεργίνης αναγκάστηκε, λόγω των σοβαρών προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε, να αποσυρθεί από το στίβο στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930. Ακολούθησε η δικτατορία του Μεταξά, ο πόλεμος κι η μακριά νύχτα της Κατοχής. Από δω αρχίζει ένα άλλο νέο κεφάλαιο της ζωής του Τσουκαλαδιώτη αθλητή. Το παράλληλα με τον αθλητισμό ενδιαφέρον του για τα μεγάλα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της χώρας και του λαού μας, η συμμετοχή του στην οργανωμένη πάλη του προοδευτικού κινήματος και η ένταξή του σε νεαρή ακόμη ηλικία στο ΚΚΕ, τον έχουν αρκετά καλά προετοιμάσει για τις απαιτήσεις του μεγάλου ΕΑΜικού αγώνα, στον οποίο στρατεύεται από τους πρώτους.

Συμμετέχει από την πρώτη γραμμή στην οργάνωση των κινητοποιήσεων του λαού της Αθήνας. Σε μια απ΄ αυτές, κάπου στην αρχή της οδού Πατησίων, βρίσκεται ξαφνικά φάτσα με φάτσα με τον κουίσλινγκ πρωθυπουργό Τσολάκογλου. Χωρίς να διστάσει ούτε δευτερόλεπτο του ορμάει, μαζί με άλλα παλικάρια, αδιαφορώντας για τις όποιες συνέπειες. Τον φτάνουν στα δυο μέτρα, αλλά ο Τσολάκογλου σώζεται, βάζοντάς το στα πόδια, βοηθούμενος από τους ανθρώπους της συνοδείας του. Συλλαμβάνεται αργότερα από τσολιάδες ταγματασφαλίτες σαν πρωταίτιος κινητοποιήσεων συνασθενών του στο νοσοκομείο που νοσηλευόταν.

Ένα βράδυ, παραμονή της μέρας που οι ταγματασφαλίτες θα τον παράδιναν στη Γκεστάπο, όπως του ανακοίνωσαν, μπαίνουν στο στρατόπεδο τέσσερις ψυχωμένοι νεολαίοι κομμουνιστές ντυμένοι τσολιάδες και αφού έντυσαν και τον ίδιο τσολιά τον βγάζουν από το στρατόπεδο και τον λευτερώνουν. Δε χάνει χρόνο και ξαναμπαίνει στη δράση με μεγαλύτερο πείσμα και αυταπάρνηση, παρά τη σοβαρά τώρα πια κλονισμένη υγεία του. Λίγο αργότερα κάπου αναγνωρίζεται, υποδείχνεται και ξανασυλαμβάνεται από ταγματασφαλίτες. Του δηλώνουν ότι σε δυο μέρες θα οδηγηθεί σε εκτέλεση. Την τελευταία στιγμή εμφανίζεται, λίγο πριν απ΄ την εκτέλεση, ένας γνωστός του λοχίας των ταγμάτων ασφαλείας με σκοπό να τον σώσει. Ο Ηλίας Βεργίνης μόλις τον είδε, και παρά το ότι ο λοχίας του ανέφερε το σκοπό της επίσκεψής του, είπε: «Σε λυπάμαι για την κατάντια σου, δεν μ΄ ενδιαφέρει η εκτέλεση». Τελικά ο λοχίας συγκρούστηκε με τον προϊστάμενο λοχαγό του, τραβήχτηκαν πιστόλια, και ο Ηλίας απαγάγεται απ΄ το λοχία και λευτερώνεται για δεύτερη φορά. Σώθηκε κυριολεκτικά απ΄ του χάρου τα δόντια.

Σύμφωνα με μαρτυρίες Λευκαδίτη αντιστασιακού, που βρέθηκε την άνοιξη του 1946 παράνομος στην Αθήνα, ο Ηλίας Βεργίνης τον ρωτούσε με επιμονή, όσες φορές συναντήθηκαν, για γεγονότα και πρόσωπα και για τη στάση που κράτησαν στην περίοδο της Κατοχής. Και ήταν μεγάλη η χαρά που ζωγραφιζόταν στο πρόσωπό του όταν άκουγε ότι η Λευκάδα συμμετείχε στη μεγάλη της πλειοψηφία στον αγώνα της αντίστασης, ότι το χωριό του ήταν μεταξύ των πρώτων στο προσκλητήριο του ΕΑΜ και ανέδειξε ήρωες αντιστασιακούς, όπως τους: Σπύρο Ροντογιάννη, δάσκαλο και αξιωματικό του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο ΜΕΛΑΣ που έπεσε ηρωικά για τα ιδανικά της λευτεριάς και της κοινωνικής δικαιοσύνης, το Θεοφύλακτο Σταματέλο, δάσκαλο, τον Αντώνη Σταματέλο ή Μαλιαντζή και πολλούς άλλους.

Για τη δράση του το αστικό κράτος τον αντάμειψε με ποικιλόμορφες διώξεις. Μεταξύ άλλων εξορίστηκε στην Ικαρία. Απολύθηκε εξαιτίας της αρρώστιας του -φυματίωση- «λόγω ανηκέστου βλάβης».

Είναι ακόμη χαρακτηριστικό ότι ο Ηλίας Βεργίνης, όπως και πολλοί άλλοι τίμιοι Έλληνες και Ευρωπαίοι αθλητές, ήταν φοβερά αντίθετοι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 που έγιναν στο Βερολίνο, λόγω του φασιστικού καθεστώτος του Χίτλερ. Δημιούργησαν Λαϊκή Επιτροπή διεξαγωγής Αντιολυμπιάδας στη Βαρκελώνη, η οποία όμως δεν έγινε. Στην Ολυμπιάδα της Βαρκελώνης θα συμμετείχε και ο Ηλίας και θα έπαιρνε σίγουρα μετάλλιο, αφού την εποχή εκείνη -καλοκαίρι 1936- έριχνε τη σφαίρα στα 15.60μ., όταν ο πρωταθλητής κόσμου είχε επίδοση 16μ.

___________________________________
(Πηγές:
Πανταζής Ν. Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1982
Αφιέρωμα «Ηλίας Βεργίνης – Σφαιροβόλος, Βαλκανιονίκης – Πρωταθλητής Ελλάδας (1908-1973)», «Νήρικος», Τριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου Λευκαδίων Πάτρας, τ. 27ο, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 1996. Την επιμέλεια του αφιερώματος που έγινε με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων της προτομής του Ηλία Βεργίνη, στη γενέτειρά του, στους Τσουκαλάδες, είχε αναλάβει ο Λάμπρος Σ. Βρεττός. Στην παρούσα ανάρτηση χρησιμοποιήθηκαν οι χαιρετισμοί – ομιλίες των: Γιώργου Βρεττού και Νίκου Σταματέλου.)
______________________________________________________________

Και κάποια άλλα βιογραφικά Τσουκαλαδιωτών κομμουνιστών και αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης που μπορέσαμε να συλλέξουμε:

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες το 1917. Ήταν δάσκαλος. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1940 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Εντάχτηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ του χωριού του. Ανάπτυξε αξιόλογη δράση και εντάχτηκε κατόπιν στον εφεδρικό ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ τον Ιούνιο του 1944 στο Λαϊνάκι ενάντια στους Γερμανούς και τους εδεσιτοράλληδες. Πολέμησε ηρωικά και τραυματίστηκε. Πιάστηκε στην οπισθοχώρηση από τους εδεσιτοράλληδες που τον εκτέλεσαν, αφού πρώτα τον βασάνισαν απάνθρωπα, στις 21 ή 22 Ιουνίου 1944 στον Άγιο Πέτρο Λευκάδας. Ήταν μέλος του ΚΚΕ.

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες το 1911. Ήταν μέλος του ΚΚΕ. Ήταν δραστήριος ΕΑΜίτης και κατόπιν εφεδροελασίτης. Πήρε μέρος στις επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ στη Λευκάδα τον Ιούνη του 1944. Δεν σκοτώθηκε στη μάχη. Πιάστηκε όμως την άλλη μέρα, ύστερα από προδοσία, από τους εδεσιτοράλληδες στο Μαραντοχώρι. Τον εκτέλεσαν στις 21 Ιούνη του 1944.

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες το 1909. Ήταν αγροφύλακας και οργανωμένος στο ΕΑΜ όπου εκτελούσε σαν σύνδεσμος τις δύσκολες αποστολές της οργάνωσης. Εξαφανίστηκε τον Απρίλη του 1944. Πολύ αργότερα αποκαλύφθηκε ότι δολοφονήθηκε από συνεργάτες των Γερμανών κοντά στο γερμανικό φυλάκιο στους Τσουκαλάδες.

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες. Σπόυδαζε στην Αθήνα όπου έγινε μέλος της ΟΚΝΕ και της σπουδάζουσας. Συνεργαζόταν με τον συμπατριώτη του Σπύρο Βλάχο που ήταν κι αυτός φοιτητής. Πιάστηκαν μαζί από την Γκεστάπο και οδηγήθηκαν στο κολαστήριο της οδού Μέρλιν στο Κολωνάκι. Βασανίστηκαν απάνθρωπα κι έδωσαν και τη ζωή τους κρατώντας ψηλά τη σημαία του Κόμματός τους και των ιδανικών τους.

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες το 1924. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ και εντάχτηκε κατόπιν στο 2/39 Σύνταγμα της 7ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ όπου υπηρετούσαν και πολλοί άλλοι Λευκαδίτες. Πήρε μέρος σε όλες τις μάχες που έδωσε το Σύνταγμά του καθώς και στις επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ ενάντια στο Ζέρβα τον Δεκέμβρη του 1944. Έπεσε στη μάχη του Προφήτη Ηλία Άρτας στις 22 Δεκέμβρη 1944.

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες το 1900. Ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ. Πιάστηκε σε μπλόκο μετά τις επιχειρήσεις του 1944 από τους εδεσιτοράλληδες όταν επέστρεφε από το χωράφι στο χωριό του. Εκτελέστηκε στις 10 Ιούλη 1944 στα Ασπρογερακάτα (ή Κάβαλο) Λευκάδας.

Γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες το 1915. Ήταν δάσκαλος. Έφεδρος ανθυπολοχαγός στον πόλεμο του ΄40. Είχε οργανωθεί νωρίτερα στο ΚΚΕ. Για την εποχή εκείνη είχε μεγάλη ιδεολογικοπολιτική κατάρτιση. Τον Οχτώβρη του 1942 έγινε μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Λευκάδας του ΚΚΕ που ήταν την εποχή εκείνη το ανώτερο όργανο του Κόμματος στο νησί της Λευκάδας.

Στις αρχές του 1943 έφυγε μαζί με άλλους τρεις συντρόφους του για να πάρουν μέρος στην Περιφερειακή Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ στην Ήπειρο. Εκεί του ανατέθηκε η αποστολή να μείνει στην περιοχή και να αναλάβει τη διοργάνωση του 15ου Συντάγματος της VIIIης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Έτσι έμεινε στην Ήπειρο όπου ανέπτυξε αξιόλογη δράση κι αναδείχτηκαν οι σπάνιες ικανότητές του. Όλοι όσοι τον γνώρισαν ομολογούν ότι ήταν πρότυπο λαϊκού αγωνιστή. Έπεσε σε μάχη με εδεσίτες και συνεργάτες των κατακτητών την παραμονή των Χριστουγέννων του 1943 στον Κασιδιάρη (βουνό του νομού Ιωαννίνων με υψόμετρο 1.329 μέτρα), έξω από το χωριό Αετοράχη Ιωαννίνων.
______________________________
(Πηγές:
Πανταζής Ν. Παπαδάτος, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1982
Χειρόγραφο Λογοθέτη, Λευκάδα 1988 [αδημοσίευτο].)
______________________________________________________________
Σημείωση:
Για κάθε παράλειψη είναι ευπρόσδεκτες οι παρατηρήσεις. Ευχαριστούμε τον κ. Τάσο Π. Κοντομίχη από την Χαραμόγλειο Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη για την πάντα πρόθυμη και πολύτιμη βοήθειά του.