Ρωμαϊκά και βυζαντινά Μνημεία Θεσσαλονίκης: Η Ροτόντα

Η Θεσσαλονίκη είναι ίσως η μοναδική ελληνική πόλη που απαριθμεί μια πλειάδα καλοδιατηρημένων ρωμαϊκών, πρωτοχριστιανικών και βυζαντινών μνημείων από όλο το φάσμα του ιστορικού χρόνου. Ένα πολύ γνωστό μνημείο και σύμβολο της Θεσσαλονίκης είναι ο Λευκός Πύργος. Άλλα σημαντικά μνημεία είναι η ρωμαϊκή αγορά (φόρουμ), η Αψίδα του Γαλέριου (Kαμάρα) και ο τάφος του (Ροτόντα – Αγ. Γεώργιος), η εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, τα τείχη της και πλήθος άλλων βυζαντινών εκκλησιών.

Σκοπεύουμε, χρόνου επιτρέποντος, να κάνουμε μια σύντομη παρουσίαση των μνημείων αυτών, αρχής γενομένης από σήμερα με την επιβλητική Ροτόντα.

Η Ροτόντα χτίστηκε στα χρόνια του καίσαρα Γαλερίου στα 306 μ.Χ. ως ναός του Δία ή των Καβείρων και κατ΄ άλλους ως μαυσωλείο του ιδρυτή του.

Πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων περίκεντρο θολοσκεπές κτήριο που επικοινωνούσε με το ανακτορικό συγκρότημα των χρόνων της Τετραρχίας μέσω θριαμβικής οδού, μέρος της οποίας αποτελεί η αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα).

H Αψίδα του Γαλέριου (Kαμάρα)

Κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο (5ος αι.) η Ροτόντα υπέστη σημαντικές αλλαγές για την μετατροπή της σε χριστιανικό ναό. Διανοίχθηκε και διευρύνθηκε η ανατολική κόγχη του ρωμαϊκού κτίσματος για την κατασκευή ιερού βήματος, και προστέθηκε περιμετρική στοά, νάρθηκας στα δυτικά, και πρόπυλο με δύο περίκεντρα παρεκκλήσια στα νότια, τα ερείπια των οποίων εντοπίστηκαν ανασκαφικά και είναι σήμερα ορατά.

Την ίδια περίοδο σεισμοί διακοσμήθηκε ο ναός με εντοίχια ψηφιδωτά απαράμιλλης τέχνης.

Την βυζαντινή περίοδο κατέστρεψαν τμήμα του μνημείου και την αψίδα του ιερού, η οποία μετά την αποκατάστασή της διακοσμήθηκε με τοιχογραφίας της Ανάληψης (9ος αι.). Μετά την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί το 1523/24 και έως το 1590/91 χρησιμοποιήθηκε ως μητρόπολη της Θεσσαλονίκης.

Μέρος του ανάκτορου του Γαλέριου