Το ηρωικό απόσπασμα Σουλίου του ΔΣΕ
Ο Πολυχρόνης Βάης (Αχιλλέας Πετρίτης)
Το Απόσπασμα Σουλίου συγκροτήθηκε το Φλεβάρη 1948 με 3 λόχους. Το Μάη 1948, περιλάμβανε πλέον 2 Τάγματα με σημαντικό ποσοστό γυναικών μαχητριών. Στις 21/5/1948 καταλαμβάνει την Παραμυθιά, απελευθερώνοντας πολλούς κρατούμενους εκ των οποίων πολλοί, κατατάχθηκαν στον ΔΣΕ. Μετονομάστηκε τιμητικά σε 159η Επίλεκτη Ταξιαρχία ΔΣΕ.
Διοικητής του υπήρξε ο Πολυχρόνης Βάης (Αχιλλέας Πετρίτης), μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, δάσκαλος από τη Ζίτσα Ιωαννίνων. Με τη δράση του έγινε θρύλος στην περιοχή της Ηπείρου, ιδιαίτερα στη Λάκκα Σούλι, προκαλώντας το θαυμασμό ακόμα και των αντιπάλων του. Ιδιαίτερα με τους απίστευτους στρατιωτικούς ελιγμούς με τους οποίους κατάφερνε να ξεφεύγει και να πλήττει τον αντίπαλο στρατό.
Στην πολιτική προσφυγιά, ο Πολυχρόνης Βάης θα εργαστεί σε διάφορες κομματικές δουλιές όπως: Δάσκαλος, υποδιευθυντής και αργότερα διευθυντής της Κεντρικής Κομματικής Σχολής «Νίκος Μπελογιάννης» και θα αναδειχτεί σε ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του από το 1961 έως το 1982.
Πέθανε το 2003 σε ηλικία 88 χρονων.
Για τις στρατιωτικές ικανότητες του Αχιλλέα Πετρίτη, αναφέρεται στην ιστορία του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ):
«Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον αντισυμμοριακό αγώνα (1946-1949). Η εκκαθάρισις της Ρούμελης και η πρώτη μάχη του Γράμμου» Σελίδα 114, αναφέρεται: «… Ενώ χρόνω διετάσσοντο τα ανωτέρω, έκτακτος τακτική κατάστασις εν δημιουργήσει εις την περιοχήν Σουλίου της Νοτιοδυτικής Ηπείρου, ζώνην ευθύνης της VIII Μεραρχίας. Η συμμοριακή «ταξιαρχία» Πετρίτη εισέβησεν εις την περιοχήν Σουλίου και ηγκίστρωσεν μέρος των δυνάμεων της VIII Μεραρχίας, ώστε αυτή να ευρεθή εις αδυναμίαν να εκτελέση εμπροθέσμως την αποστολήν της, περί εκκαθαρίσεως των Ζαγοροχωρίων ως το σχέδιο προέβλεπεν». Με λίγα λόγια, ο Αχιλλέας Πετρίτης με την επίλεκτη ταξιαρχία του, ανάγκασε το ΓΕΣ να αλλάξει το αρχικό σχέδιο επιχειρήσεων «Κορωνίς» και να αντιμετωπίσει έγκαιρα «και νέας τυχόν αντιπερισπαστικάς των ενεργείας».
(902.gr, rizospastis.gr)
