Η 80ετηρίδα από τη γέννηση του Νταίρπφελντ το 1933
«… Αλλ΄ η εργασία του η οποία τον κατέστησε διεθνώς γνωστόν, είνε η αναφερομένη εις την ομηρικήν τέχνην και γεωγραφίαν και εις την ομηρικήν Οδύσσειαν. Μία των υπ΄ αυτού υποστηριχθεισών θεωριών, γνωστοτάτη και περισσότερον καταπολεμηθείσα, είναι η θεωρία του περί Λευκάδος…»
Με αφορμή την εκδήλωση προς τιμήν του Βίλχελμ Νταίρπφελντ, που θα γίνει την προσεχή Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017 στο Μουσείο της Ακρόπολης Αθηνών, ένα μήνα πριν την συμπλήρωση των 164 χρόνων από τη γέννησή του, ανασκαλέψαμε τα αρχεία κάποιων προπολεμικών εφημερίδων προς αναζήτηση ανάλογων εκδηλώσεων στο παρελθόν.
Εκείνο που βρήκαμε είναι ο εορτασμός, το 1933, της ογδοηκονταετηρίδας από τη γέννηση του μεγάλου αυτού αρχαιολόγου και φιλέλληνα, ο οποίος δεν είχε σπουδάσει την επιστήμη της αρχαιολογίας με αποτέλεσμα να δεχτούν οι διατυπωθείσες θεωρίες του σφοδρές επικρίσεις τόσο από επαγγελματίες αρχαιολόγους όσο και από ομηριστές και φιλολόγους της εποχής του – ο συγγραφέας-δοκιμιογράφος Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος σημειώνει σε μια επιφυλλίδα του ότι «πολλοί τον είδαν σαν ένα αρχιτέκτονα που πήδησε από το παράθυρο μέσα στην αρχαιολογία».
Η ογδοηκονταετηρίδα γιορτάστηκε το τέλος Δεκέμβρη του 1933 στην Αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών. Συντάκτης τοπικής εφημερίδας προτρέπει την εποχή εκείνη τους τοπικούς κοινοτικούς άρχοντες (η Λευκάδα ήταν κοινότητα ακόμη) να συμμετάσχουν στις εκδηλώσεις για τον Νταίρπφελντ, ο οποίος είχε ήδη ανακηρυχτεί επίτιμος δημότης Λευκάδας (ήταν επίσης επίτιμος δημότης Κέρκυρας και Περγάμου). Γράφει η εφημερίδα:
«Κατά το τελευταίον δεκαήμερον του μηνός Δεκεμβρίου ε.έ. (σ.σ. του 1933) θα εορτασθή μεγαλοπρεπώς εν Αθήναις, και εν τη Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή η 80ετηρίς του σοφού Αρχαιοφίδου κ. Δαίρπφελδ. Επί τη ευκαιρία ταύτη φρονούμεν ότι επιβάλλεται και εις την πόλιν μας ης τυγχάνει επίτιμος δημότης ο διαπρεπής επιστήμων να μετάσχη της εορτής ταύτης αποτείουσα φόρον τιμής και σεβασμού εις τον θαλλερόν Αρχαιολόγον, ο οποίος ηνάλωσε έτη μακρά προς διαφώτησιν της ιστορίας και την εξερεύνησιν της αρχαίας Ομηρικής Ιθάκης εν τη ημετέρα Νήσω, αξιώσας ταύτην να επισύρη την προσοχήν και το ενδιαφέρον πλείστων αρχαιολογικών κορυφών του πεπολιτισμένου Κόσμου. Οι αρμόδιοι ας κινηθούν επί του προκειμένου».
Δεν γνωρίζουμε αν οι εκπρόσωποι της Κοινότητας Λευκάδας πήραν τελικά μέρος στις εορταστικές εκδηλώσεις στην Αθήνα, όμως την Πέμπτη 11 Γενάρη του 1934, δυο περίπου βδομάδες αργότερα, διαβάζουμε ότι με πρωτοβουλία της κοινοτικής Αρχής έγινε διάλεξη στον «Απόλλωνα» για να τιμηθεί η ογδοηκονταετηρίδα του Νταίρπφελντ:
«Πρωτοβουλία της Κοινοτικής αρχής εγένετο εις την αίθουσαν του Κινηματογράφου «Απόλλων» διάλεξιν προς τιμήν του Γερμανού Σοφού και αρχαιοφίδου Δαίρπφελντ, με ομιλητήν τον Γυμνασιαρχούντα κ. Κουνιάκην και με θέμα: «Η θεωρία του Δαίρπφελντ περί της Ομηρικής Ιθάκης», την διάλεξιν παρηκολούθησεν η αφρόκρεμα της Πόλεώς μας».
Επίσης, η τοπική εφημερίδα αναδημοσιεύει ένα εμπεριστατωμένο αφιέρωμα του Κουρτ Ράισνερ που δημοσιεύτηκε στις 25 Δεκέμβρη του 1933, με αφορμή την ογδοηκονταετηρίδα από τη γέννηση του Νταίρπφελντ, στην αθηναϊκή εφημερίδα «ΠΡΩΪΑ» (διατηρείται η ορθογραφία του πρωτότυπου):
«Ο καθηγητής ΔΡ Γουλιέλμος Νταίρπφελντ εγεννήθη την 26ην Δεκεμβρίου 1853 εις το Βύππερταλ-Μπάρμεν. Ήτο υιός του γνωστού παιδαγωγού Φ. Γ. Νταίρπφελντ. Μετά την αποπεράτωσιν των εγκυκλίων σπουδών του, ενεγράφη εις την Αρχιτεκτονικήν Ακαδημίαν του Βερολίνου (1873-1876). Έδωκε δε τας επί πτυχίω εξετάσεις του μετά πάσης επιτυχίας, ώστε ο διευθυντής της σχολής Αρχιτεκτόνων Άντλερ έμεινεν έκπληκτος από την πολυμάθειαν του νεαρού σπουδαστού. Το μεσημέρι, κατά το γεύμα, ο γηραιός καθηγητής έλεγεν εις την συζυγόν του: «Σήμερα, ξεύρεις, εξήτασα έναν νέον σπουδαστήν που τα ήξευρεν όλα, μα όλα». Μετά την εξαιρετικήν αυτήν επιτυχίαν του, ο Νταίρπφελντ εστάλη εις την Ιταλίαν ως υπότροφος της Ακαδημίας.
Ο καθηγητής ΔΡ Γ. Νταίρπφελντ δεν είναι συνεπώς αρχαιολόγος εξ επαγγέλματος πράγμα που πολλοί εκ των αντιπάλων του επαναλαμβάνουν κατά κόρον. Εν τούτοις η σπουδή της αρχιτεκτονικής είχε δια την σταδιοδρομίαν του όλως εξαιρετικήν σημασίαν· τω 1877 τον βλέπουμεν, μετά σύντομον πρακτικήν εξάσκησιν εις το εν Βερολίνω τεχνικόν γραφείον του αρχιτέκτονος Άντλερ, εις την Ολυμπίαν. Έκτοτε, επί 56 δηλαδή συναπτά έτη συνέδεσεν ολόκληρον την ζωήν του με την ωραίαν Ελλάδα, η οποία έγινε δι΄ αυτόν δευτέρα πατρίς.
Η Κέρκυρα, η Λευκάς και η εις την Ελλάδα μεταφερθείσα τώρα κοινότης της Περγάμου τον ωνόμασαν επίτιμον πολίτην των, η δε πόλις των Αθηνών έδωκεν εις μίαν των οδών της το όνομά του. Αλλά και το εξωτερικόν δεν υστέρησεν εις απόδοσιν τιμών: Επτά πανεπιστήμια τον ανεκήρυξαν διδάκτορά των: Του Βύρτσμπουργκ τω 1882, του Γιαλ (Ηνωμέναι Πολιτείαι) τω 1895, του Πράϊνσετον (Ηνωμέναι Πολιτείαι) τω 1896, της Οξφόρδης τω 1900, της Λιέγης τω 1909, των Αθηνών τω 1912 και της Ανωτάτης Τεχνικής Σχολής του Βερολίνου τω 1919. Τω 1932 εορτάσθη επισήμως υπό του Πανεπιστημίου του Βύρτσμπουργκ η συμπλήρωσις πεντηκονταετίας από της ανακηρύξεώς του εις επίτιμον διδάκτορα, ανανεωθείσης συγχρόνως της τιμητικής αυτής διακρίσεως. Πλείσται επιστημονικαί ακαδημίαι τον ανεκήρυξαν επίτιμον μέλος των και άπειρα παράσημα τω απονεμήθησαν.
Η συμβολή του Νταίρπφελντ εις τας αρχαιολογικάς μελέτας υπήρξε τεραστία. Εις όλον τον μορφωμένον κόσμον τον ασχολούμενον με την Ελλάδα, το όνομά του είνε γνωστόν, ειδικώς δια τας εργασίας του περί της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής εν Ολυμπία, της ομηρικής τέχνης και γεωγραφίας, του ελληνικού θεάτρου, της ελληνικής αρχιτεκτονικής και ιδία των Αθηνών. Αλλ΄ η εργασία του η οποία τον κατέστησε διεθνώς γνωστόν, είνε η αναφερομένη εις την ομηρικήν τέχνην και γεωγραφίαν και εις την ομηρικήν Οδύσσειαν. Μία των υπ΄ αυτού υποστηριχθεισών θεωριών, γνωστοτάτη και περισσότερον καταπολεμηθείσα, είναι η θεωρία του περί Λευκάδος. Δι΄ αυτής επιχειρεί ν΄ αποδείξη ότι η νήσος Λευκάς και όχι η σημερινή Ιθάκη υπήρξεν η κατά την εποχήν του Ομήρου Ιθάκη και ότι συνεπώς η Λευκάς υπήρξεν η πατρίς του Οδυσσέως και εκεί πρέπει να ευρίσκεται το ανάκτορόν του. Ασφαλώς ο Όμηρος θα εδικαίωνε τελικώς ένα άνθρωπον που τον εγνώρισε τόσον βαθειά όσον ο Νταίρπφελντ.
Αλλ΄ εκτός της επιστημονικής του δράσεως ο Νταίρπφελντ έχει να επιδείξη και εις πολλούς άλλους τομείς εντατικήν δράσιν και είνε εξ εκείνων που ετίμησαν ιδιαιτέρως το γερμανικόν όνομα εν τη ξένη. Ιδιαιτέρως και αποτελεσματικώς ειργάσθη ο Νταίρπφελντ δια την διατήρησιν αγαθών πάντοτε ελληνογερμανικών σχέσεων, το δε όνομά του είνε γνωστόν εις ολόκληρον την Ελλάδα. Η αγαθή και απλή φύσις του, η μοναδική τέχνη του να καθιστά και τα δυσκολώτερα θέματα απλά και ευνόητα, αι ανθρώπιναι γενικώς αραιταί του τον κατέστησαν παντού αγαπητόν. Είνε τόσον Γερμανός, όσον και μέχρι οστέων Φιλλέλην, ουδεμίαν δε ευκαιρίαν άφησεν ανεκμετάλλευτον προκειμένου να φανή χρήσιμος εις την δευτέραν πατρίδα του.
Τώρα εορτάζει ο διαπρεπής σοφός εις το Νυδρί της Λευκάδος, εις το σπιτάκι, που του εδώρησεν άλλοτε ο Γερμανός αυτοκράτωρ, εις την χώραν, που με τόσην θέρμην ηγάπησε, και εις την περιοχήν που απησχόλησεν ειδικώτερον τας ερεύνας του, εις την πατρίδα του Οδυσσέως».
