Η κληματαριά των «Εγκληματικών Φυλακών Λευκάδας» και μια μαρτυρία πολιτικού κρατούμενου της απριλιανής Χούντας
Στη χθεσινοβραδινή εκδήλωση του Σωματείου Αποκατάστασης Ιστορικής Μνήμης (Σ.Α.Ι.Μ.) «Μνήμων» Λευκάδας
Όταν είδαμε την φωτογραφία προς στιγμή αμφιβάλλαμε κατά πόσο έχει ληφθεί στις Φυλακές Λευκάδας. Για αυλή σπιτιού μοιάζει περισσότερο. Αλλά πάλι οι φύλακες, ο διευθυντής και το λοιπό προσωπικό, τα ίδια δηλαδή πρόσωπα που εικονίζονται και σε άλλη φωτογραφία στην είσοδο των «Εγκληματικών Φυλακών Λευκάδας», παρέπεμπαν ευθέως στις Φυλακές. Το ίδιο μας διαβεβαίωσε και ο κάτοχος της φωτογραφίας, ότι έχει ληφθεί μέσα στις φυλακές, στη δεξιά μεριά μετά την κεντρική είσοδο, οπότε εξέλειψαν πλέον οι λόγοι.
Χθες το βράδυ, στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Σωματείο Αποκατάστασης Ιστορικής Μνήμης (Σ.Α.Ι.Μ.) «Μνήμων» Λευκάδας, με αφορμή την μαύρη επέτειο της 21ης Απριλίου και ομιλητές πολιτικούς κρατούμενους που είχαν περάσει από τις Φυλακές Λευκάδας κατά τη διάρκεια της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας, ακούσαμε και μια ιστορία για την κληματαριά (φραγκιάτο) που εικονίζεται στην φωτογραφία.
Από αριστερά: Στρατής Γ., Καρίνος Θ., Καράμπαλης Φ. (πρόεδρος Σωματείου «Μνήμων», Μπαλωμένος Β., Κωτούλας Β.
Στην εκδήλωση παρέστησαν και μίλησαν για τη ζωή τους στις Φυλακές Λευκάδας οι εξής τέσσερις πολιτικοί κρατούμενοι: Γιάννης Στρατής (Αθήνα), Θανάσης Καρίνος (Άρτα), Βασίλης Μπαλωμένος (Αθήνα) και Βασίλης Κωτούλας (Αθήνα). Τους έφεραν τον Αύγουστο του 1968 στις φυλακές όπου και παρέμειναν για μερικούς μήνες. Ένας εξ αυτών, ο Βασίλης Μπαλωμένος, ανέφερε για την κληματαριά – κρεβάτα την αποκάλεσε:
«Κάποια στιγμή με φώναξε ο διευθυντής να μαζέψω τα σταφύλια από μια κρεβάτα που είχε έξω. Μάζεψα τα σταφύλια να τα μοιράσω στους κρατούμενους. Τα κόκκινα σταφύλια όμως τα κράτησα με τον Ματάτη (σ.σ. συγκρατούμενός του, ήταν ένας από τους δύο στρατιώτες που είχε «ομολογήσει», ύστερα από φριχτά βασανιστήρια, τη συμμετοχή του στο σαμποτάζ σε στρατιωτικά αυτοκίνητα της 164ης Μονάδας Πεδινού Πυροβολικού που είχε σχεδιάσει το καλοκαίρι του 1964 ο μετέπειτα δικτάτορας και διοικητής τότε της Μονάδας Παπαδόπουλος) και τα στύψαμε για να τα κάνουμε κρασί. Αλλά τα βάλαμε σε γυάλινα μπουκάλια και τα κλείσαμε. Έσπασαν όλα…».
Για την εκδήλωση θα επανέλθουμε χρόνου επιτρέποντος, αλλά εκείνο που τονίστηκε από τον ίδιο ομιλητή ήταν ότι οι δεσμοφύλακες των Φυλακών Λευκάδας «ήταν απλοί άνθρωποι, δεν ήταν φανατισμένοι να μας δημιουργούν προβλήματα». Εδώ βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι σε άλλες φυλακές υπήρξαν δεσμοφύλακες που πρωταγωνίστησαν σε βασανιστήρια κρατουμένων. Χαρακτηριστικά ανέφερε: «Μας πήγαινε ο αρχιφύλακας να πάμε στο φούρνο και μας άφηνε μόνους μας χωρίς συνοδεία μπροστά στο Γυμνάσιο (σ.σ. εκεί ήταν ο φούρνος) και μας έλεγε: «Παιδιά σε δέκα λεπτά έρχομαι». Εμείς καθόμαστε εκεί. Γιατί δεν φεύγαμε; Γιατί υπήρχαν άλλες λογικές σε μας και δεν ήταν το βρήκαμε ευκαιρία να σηκωθούμε να φύγουμε…».
Για τη συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας σημείωσε ο ίδιος ομιλητής: «Έρχονταν εδώ οι γυναίκες μας, οι αρραβωνιαστικές κλπ. για επισκεπτήριο. Την εποχή εκείνη, Οκτώβρης, Νοέμβρης του 1968, να έρθει ξένος εδώ, ήταν σαν η μύγα μέσα στο γάλα. Δεν υπήρχε τίποτα. Όταν έρχονταν τις έβλεπαν ότι ήταν ξένες. Ρωτούσαν, «τι θέλετε εδώ;» Για τους πολιτικούς κρατούμενους απαντούσαν. Αμέσως ο κόσμος εκδήλωνε την συμπαράστασή του, με διάφορους τρόπους. Επίσης ο τρόπος που μας αντιμετωπίζανε έξω όταν μας έβλεπαν συνοδεία με τους φύλακες να πηγαίνουμε στο φούρνο. Μπορεί να μην μας μιλάγανε, αλλά έβλεπες το πρόσωπό τους, σαν να μας έλεγαν κουράγιο. Ήταν μεγάλη η αποδοχή των πολιτικών κρατουμένων από την κοινωνία της Λευκάδας…
Και ένα τρίτο παράδειγμα που πρέπει να το μάθετε. Την εποχή εκείνη σε κάποιο χωριό της περιοχής, επειδή οι περισσότεροι ψήφιζαν ΕΔΑ, για να τρομοκρατήσουν το χωριό και τους υπόλοιπους πολίτες εδώ στη Λευκάδα, μάζεψαν καμιά δεκαριά και τους έφεραν στη φυλακή μέχρι να γίνει η δίκη με την κατηγορία ότι έχτισαν παράνομα. Κάθισαν δέκα δώδεκα μέρες και μετά πήγαν στο δικαστήριο και αθωώθηκαν όλοι. Τους απέλυσαν. Από τη μια το καθεστώς προσπαθούσε να τρομοκρατήσει τον κόσμο, απ΄ την άλλη ο κόσμος μπορεί να μην έβγαινε να διαμαρτυρηθεί, αλλά έδειχνε με τον τρόπο του μια συμπάθεια στους κρατούμενους. Αυτό ήταν μεγάλη δουλειά…
Επομένως σήμερα, επειδή είναι κι αυτή η μαύρη επέτειος, θα ήθελα από την πλευρά μου να πω ότι δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουμε τι πέρασε ο λαός. Όχι εμείς. Εμείς είμαστε ένα τμήμα του λαού. Για διάφορους λόγους ο καθένας κάναμε συνειδητά αυτό που κάναμε. Δεν κάναμε τίποτε παραπάνω απ΄ αυτό που έπρεπε να κάνει ο κάθε πολίτης την εποχή εκείνη…».
Για τη συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας στους πολιτικούς κρατουμένους που πέρασαν από τις φυλακές Λευκάδας, σε εποχές παλιότερες και ακόμη πιο δύσκολες, όπου εύκολα οι καταδικαστικές αποφάσεις ήταν πολλάκις εις θάνατο, διαβάστε την εδώ ανάρτηση «Η δίκη του Χαρίλαου Φλωράκη στο Κακουργιοδικείο Λευκάδας – Και μια απόφαση ενόρκων που κηρύχτηκε πεπλανημένη».
(Φωτό 1: Φυλακές Λευκάδας τον Ιούνιο του 1964. Όρθιοι από αριστερά: 1. Αχείμαστος, 2. Αγγελόπουλος, 3. Ματαράγγας Ανδρ., 4. Γλένης, 5. Κούρτης Γερ. (Λογιστήριο), 6. Μπουτσικάρης (Διευθυντής Φυλακών), 7. Γράψας Φιλ., 8. Αντωνόπουλος (Λογιστήριο), 9. Ροής (Υπαρχιφύλακας), 10. Ρηγανάς (Αρχιφύλακας, από την Κέρκυρα), 11. Μελάς Παύλος . Καθιστοί: 12. , 13., 14. Άγνωστοι).
