Πέτρινα γεφύρια της Ηπείρου μέσα από παλιά καρτ ποστάλ

Το Καλογερικό, ή γεφύρι του Πλακίδα βρίσκεται στο Ζαγόρι, κοντά στο χωριό Κήποι (Μπάγια), σε τοποθεσία όμως που ανήκει στο Κουκούλι. Στη δεξιά όχθη υπήρχε και λειτουργούσε νερόμυλος με το ίδιο όνομα (Καλογερικός).

Χρονολογία: 1814. Ονοματολογία: Το γεφύρι αυτό ονομάστηκε και «κάμπια εν κινήσει» χαρακτηρισμός που δικαιολογείται απόλυτα αν το κοιτάξει κάποιος από ένα από τα γύρω υψώματα. Το γεφύρι αρχικά ήταν ξύλινο και το 1814 ο Ηγούμενος της Μονής του Προφήτη Ηλία Βίτσας, Σεραφείμ διέθεσε 20.000 γρόσια για να γίνει αυτό το πανέμορφο γεφύρι. Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία διατηρούσε στο σημείο αυτό υδρόμυλο μαζί με νεροτριβή και η κατασκευή του γεφυριού έγινε για να αντικαταστήσει το παλιότερο γεφύρι, ώστε να κάνει το πέρασμα πιο ασφαλές. Το παλιό γεφύρι ήταν ξύλινο και είχε κατασκευαστεί στα μέσα του 18ου αιώνα από τον Νεγαδιώτη Ζώτο Ρούσση, που δαπάνησε για τον σκοπό αυτό 8.000 γρόσια. Το δεύτερο όνομά του το πήρε από τον Αλέξη Πλακίδα ο οποίος το 1865 έκανε μία σοβαρή επισκευή στο γεφύρι. Το 1912 ο Ευγένιος Πλακίδας συντήρησε και αυτός το γεφύρι χτίζοντας εκεί και μια βρύση. Το 1977 το γεφύρι κινδύνεψε σοβαρά όταν κάποιοι εργολάβοι θεώρησαν καλό να περάσει ο δρόμος πάνω από το γεφύρι και έστησαν ένα σπαστήρα για χαλίκι ακριβώς δίπλα από το γεφύρι. Μετά από πολλές διαμαρτυρίες όμως των κατοίκων ο σπαστήρας απομακρύνθηκε και ο δρόμος άλλαξε πορεία.

Μορφή: Τρίτοξο. Άνοιγμα Τόξου: 15,00 μ. – 13,50 μ. – 11,20 μ. Ύψος Τόξου: 6,70 μ. – 6,00 μ. – 4,80 μ. Μήκος Καταστρώματος: 56,00 μ. Πλάτος Καταστρώματος: 3,15 μ. (Πηγή για το κείμενο: petrinagefyria.com).

Το γεφύρι της Κλειδωνιάβιστας (ή Βοϊδομάτη) στις όχθες του Βοϊδομάτη βρίσκεται σε σε απόσταση 2 χμ. από την Κλειδωνιά. Πρόκειται για μονότοξο γεφύρι με στιβαρή επιμήκυνση του τόξου του, κτισμένο το 1853 με δαπάνες της ευεργέτιδας Μπαλκίζ Χανούμ, η οποία έδωσε για την κατασκευή του 37.000 γρόσια.

Σχετίζεται με το περιστατικό που αναφέρεται στο μοιρολόϊ της κόρης του Γερένη. Σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση που είναι κτισμένο το γεφύρι σήμερα, υπήρχε παλιότερο. Εκεί έλαβε χώρα η σφαγή δυο συγγενικών αλλά αλληλομισούμενων οικογενειών από τα διπλανά χωριά, του Σταμάτη και του Γερένη, όταν η νυφική πομπή της οικογένειας του τελευταίου διάβαινε την γέφυρα και συναντήθηκε με μέλη της αντίπαλης φάρας. (Πηγή για το κείμενο: Δήμος Κόνιτσας).

To Γεφύρι της Άρτας (στην λαϊκή παράδοση γιοφύρι της Άρτας) είναι λιθόκτιστη γέφυρα του ποταμού Αράχθου, του 17ου αιώνα, στην πόλη της Άρτας, που έγινε πασίγνωστη από το ομώνυμο θρυλικό δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται στην «εξ ανθρωποθυσίας» θεμελίωσή του. Ο ίδιος όρος αποτελεί επίσης σύγχρονη μεταφορική έκφραση, όταν αναφέρονται έργα, τα οποία αργούν να ολοκληρωθούν όπως και στο θρύλο του τραγουδιού («Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν»). Το πέτρινο γεφύρι της Άρτας είναι το πιο ξακουστό στην Ελλάδα και αυτό βέβαια το οφείλει στο θρύλο για τη θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα.

Η αρχική κατασκευή του γεφυριού τοποθετείται στα χρόνια της κλασικής Αμβρακίας επί βασιλέως Πύρρου Α΄. Αυτό είναι φυσικό, δεδομένου ότι σε αυτά τα μέρη αναπτύχθηκε αξιόλογος πολιτισμός από τα προχριστιανικά ακόμη χρόνια. Συνεπώς, οι αρχαίοι Αμβρακιώτες είχαν ανάγκη να κατασκευάσουν στο σημείο αυτό κάποιο πέρασμα, γεφύρι, έργο που ασφαλώς θα βελτιωθεί στα Ελληνιστικά χρόνια, όταν ο βασιλιάς Πύρρος Α΄ έκανε την Αμβρακία πρωτεύουσα του κράτους του, κι ακόμη αργότερα -στα ρωμαϊκά χρόνια- με την άνθηση της διπλανής Νικόπολης και την αύξηση της εμπορικής κίνησης.

Τη σημερινή του μορφή, το Γεφύρι της Άρτας απέκτησε τα έτη 1602-1606 μ.Χ. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τη χρηματοδότηση της κατασκευής του Γεφυριού της Άρτας έγινε από έναν Αρτινό παντοπώλη, τον Ιωάννη Θιακογιάννη ή Γυφτοφάγο, ο οποίος προφανώς είχε εμπορικές δραστηριότητες και είχε ενδιαφέρον για τη διάβαση του Αράχθου ποταμού από τα μουλάρια με τα φορτία του.

Το σημερινό μήκος του πέτρινου γεφυριού της Άρτας φτάνει στα 142 μέτρα και το πλάτος του είναι 3,75 μέτρα. Αποτελείται από τέσσερις μεγάλες καμάρες και τρεις μικρότερες. Οι τέσσερις ημικυκλικές καμάρες δεν έχουν καμία συμμετρία μεταξύ τους. Τα βάθρα του είναι κτισμένα με μεγάλους κανονικούς λίθους κατά το ισοδομικό σύστημα, με επίστεψη, έτσι που θυμίζουν τοιχοποιία ελληνιστικών μεγάρων.

Αυτή λοιπόν η δομή των βάθρων μαρτυρεί ότι το γεφύρι θεμελιώθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, και -κατά την άποψη του μελετητή Γιάννη Τσούτσινου- πιθανότατα είναι έργο του Πύρρου Α΄ (3ος π.χ. αιώνας). Σύμφωνα με διαπιστώσεις του Φ. Πέτσα, αρχαιολόγου που παρακολούθησε τις εκσκαφές για τη στήριξη σιδερένιας γέφυρας πλάι στην παλιά στα χρόνια της κατοχής, το ίδιο χτίσιμο συνεχίζεται μέχρι τα κατώτατα θεμέλια του γεφυριού.

Πάνω σ΄ αυτά τα βάθρα, κατά την άποψη ορισμένων μελετητών, χτίστηκαν κατά τη Βυζαντινή εποχή (πρώτη περίοδος του Δεσποτάτου της Ηπείρου) ή κατά την άποψη άλλων στην πρώτη μεταβυζαντινή περίοδο, τέσσερις μεγάλες καμάρες, μεταξύ των οποίων παρεμβλήθηκαν στα ποδαρικά τους καθώς και στα ακρινά σκέλη του γεφυριού οκτώ συνολικά μικρά τοξωτά ανοίγματα, για να διοχετεύονται τα νερά σε περίπτωση πλημμύρας.

Η τοιχοποιία της πολύ ωραία είναι ομοιόμορφη με μικρούς κανονικούς λίθους. Φαίνεται ότι η μεγαλύτερη καμάρα, που λόγω του ανοίγματός της ήταν περισσότερο επισφαλής, είτε από άγνωστη αιτία, είτε διότι η ορμή του ρεύματος του Άραχθου εμπόδιζε την θεμελίωση της γέφυρας, γκρεμίστηκε και ξαναχτίστηκε στην Τουρκοκρατία, και είναι ακριβώς αυτή η ανακατασκευή της ψηλής καμάρας που γέννησε το θρύλο του στοιχειώματος της γυναίκας του πρωτομάστορα και το αντίστοιχο δημοτικό τραγούδι. Σύμφωνα με σωζόμενες γραπτές μαρτυρίες η κατασκευή αυτή έγινε το έτος 1612, οι εργασίες κράτησαν τρία χρόνια, μέχρι το 1615 και η νέα καμάρα έγινε ακόμη ψηλότερη. (Πηγή για το κείμενο: Βικιπαίδεια)

Σχετικά:
Τα πέτρινα γεφύρια του Ηπειρώτικου χώρου (Του Μπάμπη Λάζαρη)