Τα πέτρινα γεφύρια του Ηπειρώτικου χώρου
Του Μπάμπη Λάζαρη
Η Ήπειρος αποτελεί το ορεινότερο τμήμα του ελληνικού χώρου και οι Ηπειρώτες χαρακτηρίζονται από την αναζήτηση καλύτερης τύχης σε μακρινούς τόπους. Οι διαπιστώσεις αυτές δηλώνουν την ανάγκη υπερπήδησης των υδάτινων εμποδίων που δυσκόλευαν τις μετακινήσεις.
Τα πέτρινα γεφύρια, έκφραση βασικής ανάγκης του ανθρώπου, ήταν αποτέλεσμα διαλόγου αλλά και σεβασμού του ανθρώπου με το φυσικό του περιβάλλον. Δημιούργησαν τη δική τους ιστορία που εκφράζει την επικοινωνιακή ανάγκη του ανθρώπου να αγαπηθεί, να γιορτάσει, να εκτεθεί σε άλλες κουλτούρες, να ανταλλάξει τα προϊόντα του και ακόμη, δυστυχώς, να δώσει τη δυνατότητα σε στρατούς να βιάσουν την ελευθερία του.
Το ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις για συμπλήρωση της φύσης, οι μαστόροι, δεν χρειάστηκε να αναζητηθεί μακριά γιατί η περιοχή αποτελούσε φυτώριο σπουδαίων μαστόρων με δοκιμασμένες ικανότητες, διαισθητικό ταλέντο και γνήσια λαϊκή αισθητική (Πυρσόγιαννη, Βούρμπιανη, Πράμαντα, Χουλιαράδες,…οι μαστορομάνες).
Το διαισθητικό ταλέντο του πρωτομάστορα το διακρίνει κανείς από τον τρόπο που αυτός αξιοποιούσε (από διαίσθηση) τους φυσικούς νόμους.
Η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα στην αρχιτεκτονική σύνθεση των γεφυριών παραπέμπει στο «μεράκι» του πρωτομάστορα.
Τα γεφύρια του Ελλαδικού χώρου και ιδιαίτερα τα Ηπειρωτικά είναι απέριττα, χωρίς υπερβολικές διακοσμήσεις, είναι χτισμένα συνήθως σε ορεινούς όγκους και δίνουν την αίσθηση ότι αποτελούν φυσική προέκταση των βράχων.
Τα πέτρινα γεφύρια δε χρησιμεύουν σε κανέναν πια…
Τα μούσκλα τρώνε σιγά-σιγά τις πέτρες, τα δένδρα υπονομεύουν τα θεμέλιά τους και οι χαράδρες περιμένουν υπομονετικά την εκδίκησή τους…
Ο σεβασμός στον πολιτισμό μας και στο όραμα για έναν καλύτερο κόσμο μας δεσμεύουν να κρατήσουμε ζωντανούς τους διαύλους επικοινωνίας με το παρελθόν, τα πέτρινα γεφύρια, για να βρουν τα όνειρα του κάθε πρωτομάστορα δικαίωση!
Από ένα κείμενο του Χρήστου Μασαλά
Το αντάρτικο του ΔΣΕ το 1949 ευθύνεται για την ανατίναξη του γιοφυριού του Κοράκου ( το γιοφύρι του κόρακα ) που συνέδεαι Άρτα – Καρδίτσα. Η ανατίναξη έγινε την 28 Μαρτίου του 1949 όταν υποχωρόντας η ii Μεραρχία του Καπετάν Διαμαντή μπροστά στην επίθεση του Εθνικού στρατού , πέρασε απ το γιοφύρι του Κόρακα και το παγίδευσε με μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών. Μαζί είχε περάσει και η I Μεραρχία του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Καπετάν Γιώτη.
Καλά είναι να μην υπάγονται όλα στις αναγκαιότητες του αντάρτικου και την ταξική ή πολεμική πάλη , γιατί αυτή η πάλη και κάθε λογής αντιπαλότητα έχει και χρειάζεται και τις ιστορικές αναφορές και εδράσεις.
Η ανατίναξη του γιοφυριού του Κόρακα , απ τα μεγαλύτερα τοξωτά -μονότοξο- ( στο μιρκέζι ) στον κόσμο και μάλλον το μεγαλύτερο με την παραδοσιακή τεχνική αιώνων ζωής καλά είναι να τύχαινε και της ιστορικής προστασίας, μια και σε αυτήν στοχεύει και είναι συνδεδεμένη η Ταξική και κοινωνική πάλη αλλά και η κάθε πάλη για την εμφάνιση καλύτερου κόσμου.
Η επίσκεψη στο σημείο του Γιοφυριού του Κόρακα ,με το φυλάκιο ( κούλια) τελωνείο που υπήρχε στα Ελληνοτουρκικά σύνορα είναι εμπειρία ιστορικού και αρχιτεκτονικού και δομικού στοχασμού.
Οι αναφορές γράφουν για τόξο 46 μέτρα άνοιγμα και 15-26 μέτρα ύψος , όλο στηριγμένο σε βάσεις δεξιά αριστερά ( κάτι έχει μείνει απ αυτές μαζί με το φυλάκιο που ως τελωνείο πέρναγαν από μέσα ). Και αυτή η κατασκευή είχε επιζήσει αιώνες και θα επιζούσε μια και η κατασκευή του δεν ήταν δεκτική πιέσεων του όποιου φορτίου νερού και να κατέβαινε απ τον Αχελώο. – Αυτή είναι άποψη ειδικού στατικού επιστήμονα που εκτίμησε την εκ φωτογραφίας και επίσκεψη επι τόπου -. Ή με κάποια συντήρηση στα επόμενα χρόνια θα έφτανε ως τις μέρες μας και θα συνέχιζε την ύπαρξή του αιώνες.
Οι ντόποιοι της εποχής που ως πιτσιρικάδες είχαν περάσει το γιοφύρι, από αφηγήσεις εκ των υστέρων στα χρόνια μιλάνε με συγκίνηση για το γιοφύρι.. και το περασμά του προπολεμικά και την εξυπηρέτηση που παρείχε στην περιοχή αλλά και την προσοχή που ήθελε λόγω ύψους που για την συνηθειά του ήθελε συνήθεια.
Με τα μέσα της εποχής που έγινε το γιοφύρι και τον οραματισμό και τους πόρους του Μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα – που δεν είχε μωροφιλοδοξίες να μείνει το ονομά του στο γιοφύρι- αποτελεί από φωτογραφίες και μόνο στον τοπίο ένα απ σημαντικότερα έργα τέχνης στην Ελλαδικό χώρο , καλύπτοντας τα κριτήρια της προωθημένης οικοδομικής γνώσης στον τόπο και διεθνώς της εποχής και αρχιτεκτονικό αριστούργημα που λειτουργεί για να ενώσει τον κόσμο.
Κατά τον Θεοδόση Τάσσιο ( της γέφυρας της Χαλκίδος) αυτή είναι και κοινωνική προοπτική της κάθε γεφυροποιίας.
Ο ΔΣΕ με τον σπουδαιότερο και ικανότερο στρατιωτικό ηγέτη του Διαμαντή ( Αλεξάνδρου ήταν το Επιθετό του), ιστορικά έπραξε ιστορική ύβρη διαφορισμού των ανθρώπων και του κόσμου ως παράμετρο του πολιτισμού. Και κάθε στρατιωτική αναγκαιότητα ως μέσο της ταξικής και κοινωνικής πάλης , θα έπρεπε να εμπεριέχει και να προαγραμματίζει και την διαφύλαξη των ιστορικών παραμέτρων του κόσμου για τον οποίο τελείται η πάλη για να τον κάνει καλύτερο. Η κάθε λογής αναφορά για την λαική κινητοποίηση και την λαικότητα των στρατιωτικών ηγετών ( ο ΔΣΕ πάντα είχε απέχθεια στους επαγγελματίες στρατιωτικούς ) δεν απαλάσσεται των ευθυνών προστασίας των ανθρώπινων έργων, ούτε μπορεί αυτή η λαική κινητοποίηση να γίνεται άλλοθι ( υπερ της κοινωνικής πάλης ) για την καταστροφή των πολιτισμικών στηριγμάτων των κοινωνιών.
Και καλά είναι να γίνονται αναφορές στον » ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ τον αναγκαίο και επιβεβλημένο » – ελέγχεται αυτό σφόδρα- αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμμία αναφορά όλα τα χρόνια , για την ευθύνη και το βαρύ σφάλμα ( που αποτελεί δόλο ) του ΔΣΕ για την ανατίναξη του γιοφυριού του Κόρακα. Απ αυτό πέρασε και σώθηκε με την πρώτη Μεραρχία του ΔΣΕ Ο καπετάν Γιώτης ( Χαρίλαος Φλωράκης και άλλοι μαχητές του ΔΣΕ) και ποτέ κανένας δεν αναφέρθηκε έστω και με την ασφάλεια του χρόνου στην ανατίναξη του γιοφυριού. Ιδιαίτερα απ τον ομιλούντα γενικά χωρίς απωθημένα για χρόνια και θαρραλέο να αναγνωρίσει αναγκαία λάθη συλλογικά και ατομικά ( Υπόθεση Αμερικάνου αεροπόρου στην Φλώρινα ) Χαρίλαο Φλωράκη.
Σώθηκαν τα στρατεύματα του ΔΣΕ απ το γιοφύρι και το ανατίναξαν. Η ταξική και κοινωνική πάλη του ΔΣΕ δεν επαληθεύεται μέσα στην πράξη ανατίναξης του γιοφυριού του Κόρακα.