Τα παλιά πηγάδια στο χωριό Κολυβάτα Λευκάδας

Πολύς κόσμος τότε και το νερό λιγοστό, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια. Άσε που η βρύση βρίσκονταν έξω από το χωριό, σε απόσταση ενάμιση με δυο χιλιόμετρα περίπου. Από ανάγκη άρχισαν να ανοίγονται κοπιαστικά από παλιά σε κατάλληλα σημεία, όπου μαρτυρούσαν ότι βρίσκεται νερό, τα πρώτα πηγάδια. Εσωτερικά ήταν λιθιασμένα, χτισμένα δηλαδή κυκλικά με πέτρα. Ενίοτε η λιθοδομή συνέχιζε μέχρι και μισό μέτρο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Στα παλιά πηγάδια το στόμιο καλύπτονταν από μια μονοκόματη στρόγγυλη πελεκητή πέτρα με άνοιγμα εσωτερικά για να χωράει το τσίνγκο (κουβάς) με το οποίο έβγαζαν το νερό. Σε κάποιες από τις πέτρες αυτές φαίνονται οι βαθειές αυλακιές από τα σχοινιά που κρεμούσαν τα τσίνγκα. Τα στόμια των πηγαδιών ήταν σκεπασμένα στην αρχή με ξύλινα και αργότερα με λαμαρινένια καπάκια.

Δεν έγινε δυνατό να αναβρεθούν όλα τα πηγάδια του χωριού. Στην τοποθεσία «Βαρκό» π.χ. που υπάρχουν συνολικά πέντε πηγάδια βρέθηκαν μόνο τα τρία. Τα άλλα θα έχουν μάλλον σκεπαστεί από την πυκνή βλάστηση.  Κάποια παλιά πηγάδια, όπως π.χ. το λεγόμενο Πηγάδι του Παπά στην ομώνυμη τοποθεσία (στου Παπά το Πηγάδι), που τα θυμούνται οι παλιότεροι έχουν με τον καιρό χωθεί. Άλλα είναι μισοχωμένα.

[Το πηγάδι αυτό βρίσκεται στην τοποθεσία Φριάς (Φρυάς), που πήρε το όνομά της από τη λέξη φρέαρ. Θα το βρείτε λίγα μέτρα μετά τα Κολυβιάτικα αλώνια, αριστερά από το δημόσιο δρόμο που οδηγεί από το χωριό Κολυβάτα στο χωριό Μαυρογιαννάτα, στις νότιες υπώρειες του λόφου «Κατούνι» που δεσπόζει στην περιοχή. Πρέπει να είναι πολύ παλιό πηγάδι. Είναι κοινοτικό. Ο καθένας μπορούσε να πάρει νερό από εκεί. Όπως αναφέρει ο Σπύρος Σούνδιας στο βιβλιαράκι του «Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου» (Αθήνα 1999), έχει μείνει στη μνήμη του χωριού σαν το παλιότερο κοινοτικό πηγάδι. Αναφέρει επίσης ότι ανοίχτηκε για τις ανάγκες της φρουράς που ήταν εγκατεστημένη στο διπλανό λόφο «Κατούνι» -η ονομασία θα πεί χαράκωμα, οχύρωμα, φυλάκιο- από τους βυζαντινούς ακόμη χρόνους.]

[Το πηγάδι αυτό βρίσκεται στην τοποθεσία «Βαρκό» και πρέπει να είναι επίσης παλιό όπως φαίνεται από την πελεκητή πέτρα του ανοίγματος. Βρίσκονταν σε ιδιωτικά χέρια και ανήκε στην οικογένεια «Μελένιου», σύμφωνα με μαρτυρία του Λάκη Κολυβά (Μπερδεμπέ). Αργότερα έγινε κοινή ιδιοκτησία του Χρήστου Κατσαρού (Καραγιάννη), Βαγγέλη Βρεττού και Γεωργίου Βρεττού (Μανία), που αγόρασαν από κοινού το σπίτι όπου έμενε ο Μελένιος, χωρίζοντάς το σε τρία μερίδια. Με την αγορά του σπιτιού πήραν και το πηγάδι.]

[Κοινοτικό πηγάδι που βρίσκεται επίσης στην τοποθεσία «Βαρκό». Ήταν, όταν το επισκεφτήκαμε, όπως και όλα τα πηγάδια στην τοποθεσία αυτή γεμάτο με νερό.]

[Bρίσκεται επίσης στην τοποθεσία «Βαρκό». Είναι κι αυτό κοινοτικό. Ανακατασκευάστηκε το 1960 από τον τότε πρόεδρο της πρώην κοινότητας Αλεξάνδρου Ξενοφώντα Βρεττό που ήταν από το χωριό Κολυβάτα. Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά, μετά τον εμφύλιο και μέχρι τη μεταπολίτευση, που εκλέγονταν χάριν της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), Κολυβιάτης ως πρόεδρος της κοινότητας Αλεξάνδρου. Όλοι οι άλλοι που διατέλεσαν κατά καιρούς πρόεδροι της κοινότητας ήταν από το διπλανό χωριό Μαυρογιαννάτα που είχε και τους περισσότερους κατοίκους. Στον περίγυρο του πηγαδιού διακρίνεται γραμμένο με μικρές πετρούλες η ημερομηνία 1960 και τα γράμματα Ξ. Β. (Ξενοφώντας Βρεττός). Είναι επίσης χαραγμένα τα ονόματα Α. Β. (Απόστολος Βρεττός) και Δ. Β. (Δήμος Βρεττός) που βοήθησαν στην ανακατασκευή του πηγαδιού.]

[Βρίσκεται στο μοναστήρι του Αη Γιώργη, δίπλα από την εκκλησία, στη νότια πλευρά της όπως μπαίνουμε. Δεν πρόκειται ακριβώς για πηγάδι, αλλά για στέρνα αποθήκευσης του βρόχινου νερού. Παλιότερα ήταν καλυμμένη με σκέπαστρο.]

[Βρίσκεται επίσης στο μοναστήρι του Αη Γιώργη εντός του μανδρότοιχου, δεξιά και λίγα μέτρα μετά την είσοδο. Δεν κρατάει επίσης νερό. Στο μοναστήρι υπάρχουν συνολικά τρία πηγάδια – στέρνες.]