«Λιόκριση αναμνήσεων»: Παρουσίαση παραδοσιακών τεχνικών ψαρέματος στο Λιμάνι της Λυγιάς

Πλύσιμο διχτυών, Ρίξιμο Πεζόβολου, καλάρισμα με «Μπραγάνι» … και Μουσική Βαρκάδα από την «Αγιομαυρίτικη Παρέα»

Ήταν μια καλή και πρωτότυπη σε πολλά εκδήλωση. Απ΄ αυτές που έρχονται να καλύψουν ένα κενό. Ως εκ τούτου δεδομένη η επιτυχία της, που θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη αν είχε ανακοινωθεί η διοργάνωσή της νωρίτερα. Πολύς κόσμος δεν το ήξερε.

«Λιόκριση αναμνήσεων» ήταν ο τίτλος της και σαν θέμα είχε την παρουσίαση παραδοσιακών μορφών ψαρέματος. Μήτρα τους η παρατήρηση, η φτώχεια (πενία τέχνας κατεργάζεται), η εμπειρία. Με τον καιρό τελειοποιήθηκαν οι μέθοδοι. Μεταλαμπαδεύτηκαν από γενιά σε γενιά – Μάθε τέχνη κι άστηνε και αν πεινάσεις πιάστηνε! Πολλές από αυτές τις τεχνικές έχουν εγκαταλειφθεί σήμερα. Τις περισσότερες φορές χωρίς τη θέληση των ψαράδων. Κι αν αποτολμήσει κάποιος από τους μικρούς ψαράδες να τις χρησιμοποιήσει είναι ανελέητο το κυνηγητό από το Λιμεναρχείο Λευκάδας και τα πρόστιμα τσουχτερά. Πολλές οι καταγγελίες που έχουν κατά καιρούς γίνει (δες [ΕΔΩ] κι [ΕΔΩ]).

Η εκδήλωση έγινε στο λιμάνι της Λυγιάς, το κατ΄ εξοχή ψαροχώρι, ακόμη μέχρι σήμερα (είναι μετά την Πάτρα το δεύτερο λιμάνι σε παραγωγή ψαριού στη Δυτ. Ελλάδα), του νησιού μας. Στο έβγα του κόλπου του Δρεπάνου, λημέρι άλλοτε «των Σπερναίων, των Μπαλτσαίων, των Τεμπελαίων, των Ματζαναίων, των Τζανολαίων, των Μπουρλοφαίων και τόσων άλλων οικογενειών». Ολόκληρες γενιές ανθρώπων που έζησαν από τη θάλασσα. Απ΄ αυτή μεγάλωσαν και σπούδασαν τα παιδιά τους. Ούτε στην Κατοχή γνώρισαν πείνα οι Κατνιώτες. Ας είναι καλά η θάλασσα!

Διοργανωτής της εκδήλωσης ήταν ο δραστήριος τον τελευταίο καιρό και μετά την ανάδειξη νέου ΔΣ Πολιτιστικός Σύλλογος Κατούνας. Καλωσορίζοντας τους επισκέπτες ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Γιάννης Διγενής είπε:

«Λιόκριση – πανσέληνος μια περίοδος που είναι χαραγμένη στο μυαλό όλων μας. 25 μέρες σκοτάδι και 5 μέρες χαράς, οικογένειας, ανταμώματος, έρωτα. Έτσι μεγαλώσαμε, έτσι γαλουχηθήκαμε και έτσι έρχεται ακόμη νωπό στο μυαλό μας το μπαϊντούζι¹, η χαρά, ο γυρισμός των δικών μας θαλασσανθρώπων, του πατέρα, του παππού, ακόμη και του παιδιού.»

Συνέχισε, λέγοντας, ότι με την εκδήλωση αποδίδεται φόρος τιμής σε όλους εκείνους που αγωνίστηκαν στη θάλασσα για να επιβιώσουν, να θρέψουν τις οικογένειές τους, ακόμη και να σπουδάσουν τα παιδιά τους, άνθρωποι που συμμετέχουν ακόμη και σήμερα, όπως ανέφερε, στα αστεία μας, στις κουβέντες μας, στους μύθους μας και διάβασε τα ονόματα παλιών ψαράδων: Γιζανόλης Παναγιώτης, Καλογεράκης Σπύρος, Γκρας Γιάννης, Κοσταμπλάς Ντίνος, Μπουρλούφης Κοσμάς, Τσούπης Σπύρος, Καραβάς Θανάσης, Μπουρτζούνας Νιόνιος, Γροβορής Τάσος, Τσόκαρης Νιόνιος, Μπακρατσάς Σπύρος, Μπρίνιας Αργύρης, Λιάτσος Λίας, Μαλούπας Χρήστος, Γίτας Θανάσης, Σπγούνος Παναγιώτης, Τζαχρήστας Σπύρος, Ρέτζος Γιάννης, Πάγιος Θοδωρής, Τσότζολας Ζώης, Χαβίνης Θανάσης, Πρασάκιας Φλίππος, Αρέτας Σπύρος, Μπέκος Χρήστος, Πιτσιάκος Στάθης, Μιλτζούρας Παναγιώτης, Σπερνάς Σπύρος – Αντώνης, Μοτσάτσος Μιχάλης, Ζάχος Ζαχαρίας, Κορνάκλας Σπύρος, Κουτρούμπης Χρήστος…

Στη συνέχεια πλύθηκαν τα δίχτυα ενός ψαροκάικου και παρουσιάστηκαν από παλιούς και νεώτερους ψαράδες, διάφορες παραδοσιακές τεχνικές ψαρέματος: ρίχτηκε ο πεζόβολος² και έγινε καλάρισμα διχτυών με «Μπραγάνι»³, μια τεχνική που εγκαταλείφθηκε το 1959 (απαγορεύτηκε με Β.Δ. το 1952 [δες πιο κάτω]).

Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με κάποιους παλιούς ψαράδες. Σπύρος Μπάλτσας (Τσιροπούλιας): Από 12 χρονών τράβαγα «Μπραγάνι», Βαγγέλης Καββαδάς: Από 9 χρονών στο κουρμπέτι, η αμοιβή ψάρια για το σπίτι, μας δίνανε και κάνα δίφραγκο καμιά φορά…, Μάριος Σάντας: Στην Κατοχή τράβαγα μέρα – νύχτα «Μπραγάνι», 8 χρονών ήμουνα, τα ίδια κι ο Μιχάλης Κοντοπρίας, ο Νίκος Κολόκας (Καλάβριας) και τόσοι άλλοι… Ήταν το εργοστάσιό μας, ζούσαμε οικογένειες, δεν πεινάσαμε…

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με μουσική βαρκάδα κατά μήκος του λιμανιού της Λυγιάς με επτανησιακές καντάδες από την πολυπληθή και εξαίρετη «Αγιομαυρίτικη Παρέα» που καταχειροκροτήθηκε από τους θαμώνες των ψαροταβέρνων και άλλους επισκέπτες.

Να αναφέρουμε τέλος ότι ολόκληρη η εκδήλωση έχει βιντεοσκοπηθεί από τον κ. Θανάση Κατωπόδη και θα την αναρτήσουμε προσεχώς.

________________________
¹ Όταν έχει πανσέληνο και το φεγγάρι ήταν γεμάτο και οι ψαράδες δεν πήγαιναν για δουλειά
² Δίχτυ που έχει σχήμα κώνου με μια σειρά βαρίδια στην περίμετρό του. Χρησιμοποιείται για ψάρεμα στα ρηχά νερά. Ρίχνεται σε μέρος που έχουν εντοπιστεί τα ψάρια και κάνουν κύκλο με το δίχτυ, ώστε να πιαστούν όλα τα ψάρια, που θα βρεθούν κλεισμένα στον κύκλο του διχτυού. Θέλει τέχνη και απαιτείται εξάσκηση στο ρίξιμό του.
³ Είναι διχτυωτά συρόμενα εργαλεία, που αποτελούνται από δύο παράλληλα δίχτυα (μπάντες) τα οποία συνδέονται με δίχτυ σε σχήμα σάκου. Το εργαλείο αυτό ρίχνεται από βάρκα στη θάλασσα σε περιοχές με ομαλό βυθό, και έλκεται από την ξηρά. Η αλιεία αυτή είναι παρόμοια με εκείνη της βιντζότρατας. Απαγορεύτηκε το 1952 με το Β.Δ. της 6ης Αυγούστου 1949 (ΦΕΚ Α 171):

«… Από την 1η Ιουνίου του έτους 1952 και εφεξής απαγορεύεται καθ΄ άπασαν την Επικράτειαν η θαλάσσια αλιεία δι΄ αλιευτικών εργαλείων τύπου γρύπος ως και δια των λοιπών παρεμφερών από ξηράς συρομένων εργαλείων, εχόντων κατά τόπους διάφορα ονόματα (γρύποι, γρυπάκια, κολοβρέκτες, μπραγάνια κλπ.»

_________________________________________________________________