Βουρνικάς: «Εις τα πρανή οροσειράς παρουσιάζει το σχήμα υψηλού Οίκου…»

Πρώτη φορά επισκεφτήκαμε το χωριό Βουρνικά ή Βουρνικάς σύμφωνα με μια νεώτερη και ορθότερη, ίσως, εκδοχή. Αργά όμως, είχε αρχίσει ήδη να σουρουπώνει, δεν μπορέσαμε να το γυρίσουμε όλο.

Ένα χωριό χωμένο μες το πράσινο, σε υψόμετρο 350 μέτρων. Τα πολλά πλατάνια μαρτυρούν την παρουσία νερού, τ΄ ακούς κιόλας σε κάποια σημεία να τρέχει. Έχει μπροστά του τον όρμο της Βασιλικής και τον εύφορο κάμπο της, ένα κομμάτι του οποίου ανήκει στους κατοίκους του χωριού. Πίσω του την οροσειρά του Λαϊνακιού, 4-5 συνεχόμενα υψώματα, που δίνουν στο χωριό το σχήμα «υψηλού Οίκου»¹.

Τα υψώματα αυτά δεσπόζουν σε ολόκληρη την περιοχή: Άγιος Ηλίας, Άλατρο, Βουρνικάς, Χαραδιάτικα, Φτερνό, Μαραντοχώρι με ορατότητα προς την πλευρά του Νυδριού και της Βασιλικής. Από την άλλη μεριά της οροσειράς το Άλατρο και τα Χαραδιάτικα. Κάπου εκεί διέρχονταν κι ο «38ος παράλληλος» του νησιού της Λευκάδας, που χώριζε κάποτε τα χωριά της. Με τους «Αμίτες» (ΕΑΜίτες) να επικρατούν στο βόρειο μέρος του νησιού και τις Ομάδες της Δεξιάς στα Νότια – εξαιρουμένου μόνο του οικισμού της Ευγήρου.

Στην στήλη πεσόντων, στην πλατεία του χωριού με έναν αιωνόβιο πλάτανο στη μια άκρη του, αναγράφονται τα εξής τα επίθετα κατοίκων του οικισμού: Αντύπας, Αργυρός, Γραψόπουλος, Θεοχάρης, Κατωπόδης, Μήτσουρας, Πατήλας, Προκόπης, Προκοπίου, Φουρλάνος, Χαμοσφακίδης, Χρυσοβιτσάνος.

Ενοριακός ναός είναι ο Αη Στέφανος στην κορυφή του χωριού, που ανακατασκευάστηκε το 1995. Ακούσαμε την καμπάνα να σημαίνει. Στην εκκλησία ο νεαρής ηλικίας εφημέριος του χωριού π. Δημήτριος Χούσος έψελνε τον εσπερινό. Υπάρχουν ακόμη κάνα δυο παρεκκλήσια: η Κοίμηση της Θεοτόκου στη θέση Παναγούλα κι η Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Στον οικισμό ανήκει επίσης το ιστορικό, και πλούσιο κάποτε, Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στο Ροδάκι, το καθολικό του οποίου είναι χτισμένο πάνω σε αρχαίο δωρικό ναό, αφιερωμένο μάλλον στη Δήμητρα. Γιορτάζει, και μαζί του το χωριό, στις 8 Μάη.

Στα υψώματα του Λαϊνακιού είχε λάβει χώρα τον Ιούνη του 1944 η επονομαζόμενη «Μάχη της Λευκάδας». Με εκατόμβη θυμάτων, όχι αυτό καθαυτό στο πεδίο της μάχης, αλλά στα γεγονότα που ακολούθησαν. «Κατά τα χαράματα άρχισε η παγάνα και η σφαγή… Επακολούθησε μακελειό… Περίπου 80 άντρες του ΕΛΑΣ πότισαν με το αίμα τους την πεδιάδα της Βασιλικής.»²

Καφεπαντοπωλείο γράφει ακόμη η ταμπέλα, είδαμε σκιές, νομίσαμε ότι λειτουργεί, μπήκαμε. Τα ράφια άδεια, λίγα κουτιά μακαρόνια μόνο, η ζυγαριά ακόμη στον πάγκο, στον τοίχο κρεμασμένοι κάποιοι ειδυλλιακοί πίνακες, που στόλιζαν παλιότερα σπίτια και μαγαζιά. Έχει κλείσει από καιρό, χρησιμοποιείται όμως ακόμη σαν στέκι για συζήτηση. Πιάσαμε κουβέντα με κάνα δυο ηλικιωμένους, που δεν έπαιξαν βέβαια ενεργό ρόλο στα γεγονότα της εποχής εκείνης. Ήταν όμως σε τέτοια ηλικία που τα θυμούνται καθαρά:

«Θέλεις πολύ στρατό να πάρεις το Λαϊνάκι, δεν είχαν τότε και τα μέσα … λιανοτούφεκα και οπλοπολυβόλα… Οι Γερμανοί δεν πήραν μέρος στη μάχη, άντρες του Βέρη από τη Ζαβέρδα ήταν που συνεργάζονταν με τους Γερμανούς κι όταν αυτοί έφυγαν τους είχαν αφήσει αποθήκες με όπλα και άλλα υλικά. Άντρες του Βέρη ντυμένοι με γερμανικές στολές ήταν…».

Προσπάθεια απόκρυψης της κατακριτέας από κάθε άποψη ανοιχτής συνεργασίας των «οπλαρχηγών της Δεξιάς» με τον κατακτητή; Συνειδητή δηλαδή διαστρέβλωση αναμφισβήτητων ιστορικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στον τόπο μας; Συνειδησιακή καταγραφή επηρεασμένη από το κλίμα της εποχής εκείνης που δεν επιδέχονταν επαναγραφή και φαντάζει ακόμη μέχρι σήμερα αληθινή; Ποιος να ξέρει. Δεν έχει όμως και νόημα η όποια αντιπαράθεση σε αυτές τις περιπτώσεις. Ακούς απλά, ρωτάς που και που, κάνεις τους συνειρμούς σου…

«Η παρουσία των Γερμανών είναι ένα γεγονός. Έλαβε χώρα και κανείς δεν μπορεί να το παραβλέψει»³, γράφει ο Τάσος Γ. Κονιδάρης, για να σταθούμε σε έναν μόνο ιστοριογράφο που εξιστορεί τα γεγονότα από τη σκοπιά των «Οπλαρχηγών της Νότιας Λευκάδας»… Υπάρχει όμως και πληθώρα άλλων μαρτυριών καθώς και τα επίσημα αρχεία της Wehrmacht (Γερμανικού Στρατού) που μαρτυρούν την εμπλοκή των Γερμανικών στρατευμάτων υπέρ των Οπλαρχηγών της Δεξιάς στη μάχη αυτή.

« ΄ΒΟΥΡΝΙΚΑ΄. Χωρίον του τέως Δήμου Ευγήρου, ύπερθεν του χωρίου Σύβρου, κείμενον, και εις τα πρανή οροσειράς παρουσιάζει το σχήμα υψηλού Οίκου. Και είνε περίεργον πως ο συνοικισμός εκείνος, ενίοτε, μαστίζεται υπό ελονοσίας!!… Κάτοικοι 319. Κυριαρχούν επίθετο Ψωμαδάκης.

Έστιν ότε κατά τους προγενέστερους χρόνους της τοποθεσίας του.»⁴

[Gallery not found]
_________________________

¹ Παναγιώτης Θ. Κουνιάκης, Η νήσος Λευκάς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς: Ήθη-Έθιμα-Εξελίξις & Δράσις των πολιτικών αυτής ανδρών, 1928.
² Τάσος Γιάννη Κονιδάρη, Η Λευκάδα στη σκιά του εμφυλίου πολέμου 1943-1947, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 1984.
³ ό.π.
⁴ ό.π. στο σημείο 1