Ο Αυστριακός πιλότος της Formula 1 Γιόχαν Ρίντ και το μονοθέσιο Lotus 72

Αυτοκίνηση και μηχανοκίνητος αθλητισμός

Ο Γιόχαν Ρίντ και ο Κόλιν Τσάπμαν στην Μόντζα το 1970 πριν το ατύχημα

Του Θεόδωρου Αραβανή

Για την Lotus 72, το μονοθέσιο της Formula 1 εις την ιστορία του μηχανοκίνητου αθλητισμού, μένει ως παρακαταθήκη ότι: «Το μονοθέσιο ήταν ευαίσθητο και η ρύθμιση δύσκολη.» Και στο πρωτάθλημα FORMULA 1 του έτους 1970 παρουσιάστηκε από τα μέσα της αγωνιστικής περιόδου σε αντικατάσταση του προηγούμενου μονοθεσίου LOTUS.

Ο Κόλιν Τσάπμαν ιδιοκτήτης και μηχανικός ο ίδιος της εγγλέζικης ομάδας της LOTUS απεφάσισε εις τα μέσα της χρονιάς του 1970 να φέρει εις το πρωτάθλημα το μονοθέσιο με τον κωδικό: «Lotus 72» του οποίου η εξέλιξη είχε τελειώσει, ίσως όμως με μικρό αριθμό δοκιμών, για να το δοκιμάσει σε πραγματικές συνθήκες αγώνα!!! και με την πρόβλεψη να κερδίσει το πρωτάθλημα οδηγών και κατασκευαστών του 1970, μια και η νίκη εις το πρωτάθλημα και οδηγών (αρχή το 1950) και κατασκευαστών (αυτό άρχισε από το 1958) έφερνε και τους απαραίτητους οικονομικούς χορηγούς ως διαφημιζόμενους επί του μονοθεσίου και εκαλύπτετο έτσι ο τεράστιος προϋπολογισμός εξόδων και δαπανών που απαιτεί για κάθε μονοθέσιο και κάθε ομάδα το σπορ της Formula 1. Ταυτόχρονα όμως ικανοποιείτο και το αγωνιστικό και τεχνολογικό δόγμα του Κόλιν Τσάπμαν σύμφωνα με το οποίο «η εξέλιξη της τεχνολογίας στον μηχανοκίνητο αθλητισμό -και δή εις την Formula 1- οφείλει και πρέπει να είναι χωρίς τεχνολογικούς ή γραφειοκρατικούς περιορισμούς.»

Το μονοθέσιο με κωδικό Lotus 72 σχεδιάστηκε από τον Φίλιπς Μόρρις και ήταν το πρώτο μονοθέσιο στην Formula 1 που είχε σχήμα σφηνοειδές¹, ως τότε επικρατούσαν τα μονοθέσια σε σχήμα πούρου εις τα οποία το ψυγείο ευρίσκετο στην οπή του μπροστινού μέρους. Τα ψυγεία ψύξης του μοτέρ μετακινήθηκαν έτσι στα πλαϊνά (ως τις μέρες μας εκεί μένουν) και εξοικονομήθηκαν έτσι αρκετά μέτρα σωληνώσεων, υπέρ της μείωσης του βάρους του μονοθεσίου και της μείωσης των βλαβών των σωληνώσεων. Ταυτόχρονα το σφηνοειδές ρύγχος εξασφάλιζε εις το μονοθέσιο μειωμένη αεροδυναμική αντίσταση (το ρύγχος εισχωρούσε στον αέρα) και καλύτερη πρόσφυση στο οδόστρωμα. Τα πίσω αμορτισέρ του μονοθεσίου τοποθετήθηκαν κοντά στις εξατμίσεις και μακρυά από το ρεύμα αέρα για μικρότερη αντίσταση.

Ακόμη για να μειωθεί το βάρος πάνω στους τροχούς τα εμπρός φρένα συμπαγείς δίσκοι (οι αεριζόμενοι δίσκοι είναι κατοπινή εξέλιξη) μεταφέρθηκαν εσωτερικά κοντά στο πλαίσιο, με τα ημιαξόνια να ενώνουν τους δίσκους με τις πλήμνες των τροχών για την μείωση του μη αναρτόμενου βάρους κατά την διαδικασία φρεναρίσματος.

Ακόμη για πρώτη φορά τα ημιαξόνια δεν ήταν από συμπαγή σίδερο αλλά ήταν κούφια με εσωτερικές ραβδώσεις² για λιγότερο βάρος και λιγότερη αδρανειακότητα περιστροφής. Το τεχνολογικό μείγμα ήταν εκρηκτικό. Το βάρος του μονοθεσίου μειώθηκε αρκετά σχετικά με τον ανταγωνισμό και έφτασε στην αναλογία 0,81 ίπποι ανά κιλό με την ιπποδύναμη την εποχή στα μοτέρ των μονοθεσίων 420-440 ίππους. Και ενώ η σχέση αυτή (ίπποι/κιλό) να βρίσκεται στο κοντά στο 1+ για τα μονοθέσια των άλλων ομάδων της Formula 1 την ίδια εποχή.

Το μονοθέσιο ήταν τρομακτικά γρήγορο, κερδίζοντας πάνω από 30 χιλιόμετρα τελική ταχύτητα από τον ανταγωνισμό. Ταυτόχρονα το μονοθέσιο ακολουθούσε και ετοποθετείτο σε όποια γραμμή επέλεγε ο πιλότος, όσο ακραία και αν ήταν αυτή μέσα στην πίστα. Τα οφέλη στην χρονομέτρηση του μονοθεσίου μέσα στην πίστα ήταν προφανή.

Ταυτόχρονα όμως υπήρχαν και τα προβλήματα αξιοπιστίας του μονοθεσίου (υπερθέρμανση αναρτήσεων) αλλά και προβλήματα που ερευνώνταν μια και τόσες καινοτομίες εφαρμόσθησαν όλες μαζί και μάλιστα σε πραγματικές συνθήκες αγώνα χωρίς ίσως όλες τις αναγκαίες συνδυαστικά δοκιμές.

Το μονοθέσιο με πιλότο τον Αυστριακό εύπορο Γιόχαν Ρίντ (πάντα το σπορ της F1 ήτο ακριβή υπόθεση) αφού κέρδισε τρεις συνεχόμενους αγώνες στο πρωτάθλημα του 1970, έφτασε στα δοκιμαστικά της 05/09/1970 στο αυτοκινητοδρόμιο της Μόντσα (πίστα Monza) λίγο έξω απ το Μιλάνο.

Η πίστα αυτή ήταν -και παραμένει ακόμη- η ταχύτερη πίστα από όλες του πρωταθλήματος της Formula 1, με μεγάλες ευθείες και ανοιχτές καμπές, και απαιτεί από τα μονοθέσια υψηλές τελικές ταχύτητες και μειωμένη αεροδυναμική αντίσταση.

Στα επίσημα δοκιμαστικά του Σαββάτου και ενώ το εν λόγω μονοθέσιο με τον πιλότο Γιόχαν Ρίντ κινείτο με περίπου τελική ταχύτητα κοντά στα 270-280 km/ h εις την ευθεία Rettifilo centro, μετά την curva Vialone (σημερινή curva Askari) και λίγο πριν το φρενάρισμα για την είσοδο εις την γρήγορη δεξιά curva parabolika, κατέρρευσε το σύστημα της ανάρτησης και το μονοθέσιο έφυγε προς τα αριστερά, πέρασε την αμμοπαγίδα που υπήρχε χτύπησε πλαγιομετωπικά με το αριστερό του ρύγχος στις μπαριέρες και αφού πήρε κάμποσες στροφές σαν σβούρα πάνω στην αμμοπαγίδα, και μέσα στην σκόνη, σκότωσε τον πιλότο το οποίο έβγαλαν οι τραυματιοφορείς τις πίστας μέσα από το κατεστραμμένο μονοθέσιο (Για το πρωτάθλημα της Formula 1 toy 1961 εις το ίδιο σημείο περίπου της πίστας και λίγα μέτρα πριν απ΄ αυτό, στην ίδια ευθεία, με μονοθέσιο Ferrari type 156 (το επονομαζόμενο και καρχαρίας) σκοτώθηκε ο Γερμανός πιλότος φον Τρίπς, και μαζί του 12 θεατές. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι Φον Τρίπς κρατάει ακόμα από το 1961 το ρεκόρ ανάβασης εις την δική μας Πάρνηθα που πέτυχε τότε με την ασημένια Porsche 356).

Το ατύχημα αυτό ήταν δυσεξήγητο τότε, και είναι ακόμα και σήμερα, αλλά η πιθανότερη εκδοχή ήταν ότι: κατέρρευσε η ανάρτηση και δη τα κούφια (εσωτερικώς ραβδωτά) αριστερά ημιαξόνια, τα οποία δεν άντεξαν τις φορτίσεις των αυξημένων τελικών ταχυτήτων που επιτύγχανε το συγκεκριμένο μονοθέσιο και ταυτόχρονα τις ροπές της πέδησης.

Tο μονοθέσιο του Γιόχαν Ρίντ μετά το ατύχημα

Στις εξέδρες -στις ιδιωτικές τέτοιες- ευρίσκετο και τον παρακολουθούσε χωρίς οπτική επαφή στο ατύχημα, η σύζυγος του άτυχου Γιόχαν Ρίντ, Σουηδέζα εύπορη καλλονή (πάντα η Formula 1 έλκει γοητευτικές και εύπορες γυναίκες) και το μήνυμα για το ατύχημα του συζύγου της το μετέφερε ο συναθλητής του Τζάκυ Στιούαρτ (Σερ σήμερα).

Ο Γιόχαν Ριντ με τη σύζυγό του Νίνα λίγο πριν το ατύχημα στη Μόντσα

Το πρωτάθλημα οδηγών την χρονιά εκείνη, το 1970, το κέρδισε μετά θάνατον ο Γιόχαν Ρίντ, από τους βαθμούς που είχε ως τότε συγκεντρώσει, καίτοι απόμειναν και άλλοι αγώνες. Ο Γιόχαν Ρίντ είναι ο μόνος μετά θάνατο παγκόσμιος πρωταθλητής της Formula 1 και ίσως απ΄ τους ελάχιστους στην ιστορία του αθλητισμού γενικά. Το έπαθλο του πρωταθλητή το παρέλαβε τον Δεκέμβρη του 1970, σε μια σεμνή τελετή κατ΄ επιθυμίαν της η σύζυγός του, μαζί με την 2 ετών κόρη του, παρουσία του πρωθυπουργού της Σουηδίας και των αντιπροσώπων της παγκόσμιας ομοσπονδίας του αθλήματος.

Για την ιστορική καταγραφή, όταν πρωτοδοκίμασε το συγκεκριμένο μονοθέσιο (την Lotus 72) ο Γιόχαν Ρίντ, o επιστήθιος οικογενειακός φίλος του Μπέρνι Έκλεστον (σημερινός διαχειριστής της λίγκας του αθλήματος), αλλά από τότε γνώστης περί της Formula 1 του είχε πει, ότι: Η LOTUS 72 θα σου φέρει νίκες αλλά μπορεί να σε σκοτώσει.

Εις την μικρή ιστορική διαδρομή της αυτοκίνησης (όχι μεγαλύτερη κύρια από 100 χρόνια ως τώρα) η Lotus 72 του 1970 θεωρείται ένα από τα καινοτομικότερα αυτοκινούμενα. Και εις την μικρότερης διάρκειας ιστορία του μηχανοκίνητου αθλητισμού το μονοθέσιο με την κωδική ονομασία: LOTUS 72 του 1970, θεωρείται το καινοτομικότερο το οποίο καθόρισε και την μορφή των μονοθεσίων της Formula 1 -και όχι μόνο- ως τις μέρες μας.
___________________
¹ Ουσιαστικά οι αεροδυναμικές μελέτες από την Lotus 72 αρχικά και από άλλα μονοθέσια στην συνέχεια είναι αυτές που εισήγαγαν εις τα σπόρ αυτοκίνητα υψηλού τουρισμού της δεκαετίας του 1970 το σφηνοειδές πρόσθιο μέρος του καπό του αυτοκινήτου, με τα φώτα καλυμμένα και ανακλινόμενα στο ρύγχος του οχήματος.
² Η τεχνική των κούφιου μεταλλικού άξονα σπειροειδούς ραβδωτού εσωτερικά, αναφέρεται για πρώτη φορά στο μυθιστόρημα «οι Άθλιοι» του Β. Ουγκώ. «Ήταν μπρούτζινο κανόνι των οκτώ» γράφει ο συγγραφέας, για να περιγράψει τα νέα αποτελεσματικά κανόνια του στρατού και της αστυνομίας, για να διαλύουν τα οδοφράγματα των επαναστατών, της εποχής του μυθιστορήματος του Ουγκώ.