Ένας αιώνας ανασκαφών στην αρχαία Νικόπολη (video)

Το σημαντικό έργο και ή μεγάλη προσφορά όλων όσων εργάστηκαν για την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων της αρχαίας Νικόπολης αναδείχτηκαν μέσα από την εκδήλωση που πραγματοποίησε το απόγευμα του Σαββάτου η Επιστημονική Επιτροπή Νικόπολης, με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την έναρξη των ανασκαφών στη Νικόπολη.

Μέσα από τις πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες τους ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων δρ Κωνσταντίνος Ζάχος, η επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων δρ Ευγενία Χαλκιά, η προϊσταμένη της εφορείας αρχαιοτήτων Ζακύνθου Χριστίνα Μερκούρη και η προϊσταμένη της εφορείας αρχαιοτήτων Άρτας δρ Βαρβάρα Παπαδοπούλου αποτύπωσαν την πορεία των εργασιών στον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης από το 1913 μέχρι και σήμερα κι έκαναν τις δικές τους προτάσεις για την περαιτέρω ανάδειξη και προστασία της Νικόπολης μέσα από τη δημιουργία ενός μοναδικού αρχαιολογικού πάρκου, αρκετά διαφορετικού από οποιονδήποτε άλλο αρχαιολογικό χώρο.

Όπως επισήμανε η προϊσταμένη της ΛΓ Εφορείας Αρχαιοτήτων Πρέβεζας-Άρτας κα Αγγέλη, ο εκτεταμένος ερειπιώνας της Νικόπολης προκάλεσε το ενδιαφέρον των περιηγητών ήδη από τον 15ο αιώνα και το 1913, λίγο μετά την ενσωμάτωση της Ηπείρου στο ελληνικό κράτος, ξεκίνησε η επιστημονική διερεύνηση του χώρου.

Κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα τις ανασκαφές στη Νικόπολη διεξήγαγε η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, που επικεντρώθηκε στα χριστιανικά μνημεία της πόλης ενώ από το 1960 και μετά τη σκυτάλη των ανασκαφών ανέλαβε η αρχαιολογική υπηρεσία, οπότε άρχισαν να ανασκάπτονται τα σπουδαία μνημεία των ρωμαϊκών χρόνων.

Η ένταξη των ρωμαϊκών και των χριστιανικών μνημείων της Νικόπολης σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και η σύσταση της Επιστημονικής Επιτροπής Νικόπολης το 1999 σηματοδοτούν την εντατικοποίηση των ερευνών στην περιοχή, ενώ ενδεικτική της σπουδαιότητας του έργου που έχει επιτελέσει η επιστημονική επιτροπή είναι η βράβευσή της το 2009 από την πανευρωπαϊκή ΜΚΟ για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra.

Η ίδρυση και λειτουργία από το 2009 του νέου μουσείου Νικόπολης όπου στεγάζονται τα ευρήματα των ανασκαφών συμπληρώνει με τον καλύτερο τρόπο το έργο της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου και σήμερα το έργο των ερευνών στη Νικόπολη συνεχίζεται από την Επιτροπή σε τρία μνημεία του χώρου, το Ωδείο, το Επισκοπείο ή Παλάτι και το θέατρο και οι εργασίες αναμένεται να ολοκληρωθούν ως το τέλος του 2015.

«Παράλληλα η ένταξη στη νέα προγραμματική περίοδο του έργου Πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου, που περιλαμβάνει τόσο σημαντικές παρεμβάσεις σε μνημεία του χώρου, το θέατρο και το στάδιο, όσο και έργα υποδομής όπως η παράκαμψη του αρχαιολογικού χώρου και η κατασκευή χώρου υποδοχής των επισκεπτών καθώς και η εντατικοποίηση της προσπάθειας για την ένταξη του χώρου στην UNESCO, θεωρούμε ότι θα συντελέσουν στην ανάδειξη της Νικόπολης σαν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα γενικά» τόνισε στο χαιρετισμό της η κα Αγγέλη, και στη συνέχεια πήρε το λόγο ο κ. Κων/νος Ζάχος ο οποίος μέσα από την ομιλία του ανέπτυξε το όραμα για την ανάδειξη της Νικόπολης.

«Η οργάνωση του χώρου συνίσταται όχι στην πλήρη ενοποίησή του αλλά στην ανάδειξη συγκεκριμένων μνημειακών πυρήνων και τη σύνδεσή τους μέσω διαδρομών, ώστε μέσω της περιήγησης να γίνεται κατανοητή η οργανική σχέση των μνημείων αυτών με την πόλη ως ενιαία μονάδα» τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Ζάχος σημειώνοντας πως ζητούμενο πια για τους φορείς που είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον της προστασίας και ανάδειξης αυτού του είδους των πολιτισμικών πόρων, της διαχείρισης με άλλα λόγια, είναι εκτός των άλλων και η διαχείρισή του με όρους αναπτυξιακούς.

«Θεωρούμε λοιπόν ότι η συγκεκριμένη πρόταση συνιστά ένα ουσιαστικό βήμα στην κατεύθυνση αυτή, αποτελώντας κατά γενική ομολογία υπόδειγμα ολιστικής προσέγγισης ενός αρχαιολογικού χώρου σε εθνικό τουλάχιστον επίπεδο» κατέληξε ο κ. Ζάχος, ενώ στη συνέχεια η κα Ευγενία Χαλκιά αναφέρθηκε μέσα από την ομιλία της στο έργο της εν Αθήναις αρχαιολογικής εταιρείας στη Νικόπολη.

«Η Νικόπολη οφείλει πολλά στην αρχαιολογική εταιρεία κι αυτό όχι μόνο επειδή τα περισσότερα από τα σημαντικότερα μνημεία της πρωτοερευνήθηκαν και ανασκάφηκαν από αυτή, αλλά επειδή η αρχαιολογική εταιρεία υπήρξε ο πρώτος επίσημος φορέας που ξεκίνησε ανασκαφές στη Νικόπολη αμέσως μετά την ενσωμάτωση της περιοχής στο ελληνικό κράτος και συνέχισε να ερευνά και να συντηρεί τα μνημεία της ως το τέλος τη δεκαετίας του 1960» υπογράμμισε η κα Χαλκιά σημειώνοντας πως η ανασκαφική δραστηριότητα της αρχαιολογικής εταιρείας το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα επικεντρώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στα χριστιανικά μνημεία της Νικόπολης και συντέλεσε καθοριστικά στην αποκάλυψη σημαντικού τμήματος του χριστιανικού παρελθόντος της.

Στο εγχείρημα της ενοποίησης των μνημείων της Νικόπολης και τη δημιουργία ενός σύγχρονου αρχαιολογικού πάρκου επικεντρώθηκε η κα Χριστίνα Μερκούρη στην εισήγησή της, υπογραμμίζοντας πως η Νικόπολη έχει εξέχουσα οικουμενική αξία επειδή αποτελεί πόλη-σύμβολο της νίκης του Οκταβιανού στη ναυμαχία του Ακτίου, που σηματοδότησε την αλλαγή από τη ρωμαϊκή δημοκρατία στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Όπως επισήμανε η κα Μερκούρη η υφιστάμενη παλαιά εθνική οδός Πρέβεζας-Ιωαννίνων που διασχίζει σήμερα τον αρχαιολογικό χώρο και διασπά τη συνοχή και τη λειτουργικότητά του, δημιουργεί σημαντικό πρόβλημα στην προσπάθεια ενοποίησής του καθώς και στην ένταξή του στο διαρκή κατάλογο μνημείων της UNESCO, ενώ κατέθεσε συμπληρωματικές προτάσεις στο έργο για την είσοδο της Νικόπολης, που προεντάχθηκε στο έργο των πολιτιστικών διαδρομών στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου.

«Με όλες αυτές τις παρεμβάσεις που οραματιζόμαστε να υλοποιηθούν, σημειώνεται η ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση του τοπίου και των καταλοίπων με το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα από πλευράς προστασίας, ανάδειξης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, συμβατό με το φυσικό περιβάλλον του χώρου, αφού η Νικόπολη αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς είναι. Μια νησίδα, τόπος και φορέας αυτόνομης ιστορίας, αλλά και τμήμα του κοινωνικού και αρχαιολογικού ιστού της πόλης της Πρέβεζας. Όταν λοιπόν ολοκληρωθεί η ενοποίηση των μνημείων του χώρου και η δημιουργία του αρχαιολογικού πάρκου, εδώ δεν θα συναντάμε τους περιορισμούς όπου συναντάμε σε πολλούς περιφραγμένους αρχαιολογικούς χώρους, αλλά θα έχει δημιουργηθεί με τη συμβολή όλων, ένας χώρος με καθαρό τον περίγυρό του, με επιλεγμένες περιφράξεις ελαφρού τύπου και διακριτική σήμανση των μνημείων και των διαδρομών. Σε αυτή τη διαλεκτική σχέση φύσης και αρχαιολογίας, μονάδας και συνόλου, ο επισκέπτης θα προσκληθεί να βιώσει το χώρο και να δώσει το δικό του νόημα και τη δική του απάντηση στις επεμβάσεις που υλοποιήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση στον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης κατά τα τελευταία 100 χρόνια» κατέληξε η κα Μερκούρη και κλείνοντας η κα Βαρβάρα Παπαδοπούλου αναφέρθηκε εκτεταμένα στην αρχαιολογική έρευνα στην παλαιοχριστιανική Νικόπολη κατά την τελευταία εικοσαετία χαρακτηρίζοντας το βαπτιστήριο ως το σημαντικότερο εύρημα.

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Χρυσόστομος, ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Περικλής Βασιλάκης, ο δήμαρχος Πρέβεζας Χρήστος Μπαΐλης και ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Μπάρκας, ενώ το παρών έδωσαν και ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Τσουμάνης, δημοτικοι σύμβουλοι, φορείς και πολίτες.