«Σύνδρομο ταχείας ξήρανσης της ελιάς» ή κάτι άλλο;

Μια ελιά, στην περιοχή Πασά στη Νικιάνα. Σε κάποιες μεριές αρχίζουν να ξηραίνονται αρχικά τα φύλλα και στη συνέχεια κλαδιά ολόκληρα. Ειδήμονες δεν είμαστε, συμπτώματα όμως ίδια με αυτά που περιγράφονται για μια ασθένεια που πρωτοεμφανίστηκε πριν δυο χρόνια στην Απουλία της Ιταλίας και ονομάστηκε «Σύνδρομο ταχείας καταπτώσεως της ελιάς» («Quick Decline Syndrome of Olive»).

Μια ασθένεια με ταχεία εξάπλωση. Ακούσαμε επίσης να γίνεται λόγος για ανάλογα κρούσματα σε δυο-τρία δέντρα στην περιοχή του Μαραντοχωρίου. Τα περιστατικά έχουν τεθεί υπόψη της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας. Το ερώτημα είναι μήπως θα πρέπει οι καθ΄ ύλην αρμόδιοι να επισπεύσουν τον επιτόπιο έλεγχο, μια που είναι γνωστή η βραδυκινησία όλων εν γένει των δημόσιων υπηρεσιών, ιδιαίτερα μάλιστα όταν πρόκειται να μετακινηθούν εκτός γραφείου.

Ας δούμε τώρα λίγο την ασθένεια, όπως την περιγράφει ο Δρ. Ιωάννης Ρούμπος, τ. Διευθυντής του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Βόλου, στη σελίδα farmacon.gr:

Πριν από μερικά χρόνια στους ελαιώνες της Νοτιοανατολικής Ιταλίας (περιοχή Απούλιας) εμφανίσθηκε αιφνιδίως μια νέα ασθένεια της ελιάς η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα προκαλεί την πλήρη ξήρανση των δέντρων.

Λόγω της ταχείας εξάπλωσης και καταστροφής των δέντρων η ασθένεια ονομάσθηκε «Σύνδρομο ταχείας καταπτώσεως της ελιάς» («Quick Decline Syndrome of Olive»). Μέσα σε ένα χρόνο η ασθένεια επεκτάθηκε σε 350.000 στρέμματα.

Τον Οκτώβριο του 2014 και στα πλαίσια του 17ου Πανελλήνιου Φυτοπαθολογικού Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο προσκλήθηκε ο Διευθυντής του Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου του Bari Δρ Donato Boscia και μίλησε εκτενώς για τους κινδύνους που εγκυμονεί η νέα ασθένεια για τους ελαιώνες ολόκληρης της Μεσογείου Λεκάνης. Από σχετική έρευνα που έγινε το Δεκέμβριο του 2014 από τον υποφαινόμενο σε συνεργασία με το Δρα Donato Boscia για τυχόν ανεύρεση της ασθένειας στην περιοχή της Μαγνησίας, δεν προέκυψε η παρουσία της. Και τα 20 ασθενή ελαιόδεντρα που εξετάσθηκαν αποδείχθηκε ότι είχαν προσβληθεί από το μύκητα Verticillium.

Επειδή το βακτήριο αναπτύσσεται και πολλαπλασιάζεται στα ξυλώδη αγγεία των φυτών προκαλεί μπλοκάρισμα της μεταφοράς του νερού και των υδατοδιαλυτών θρεπτικών στοιχείων, με αποτέλεσμα τα φυτά να παρουσιάζουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά που εμφανίζονται με την έλλειψη νερού, δηλαδή ξηράνσεις του φυλλώματος και των κλάδων και σταδιακά ολόκληρου του φυτού.

Η αιτιολογία της ασθένειας φαίνεται να περιλαμβάνει ένα σύμπλοκο τουλάχιστο τριών κυρίων παραγόντων:

α) Προσβολών από το λεπιδόπτερο Zeuzera pyrina, του οποίου οι στοές που ορύσσει η προνύμφη του στους κορμούς και κλάδους, διευκολύνουν την είσοδο φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών.

β) Μολύνσεων των αγγείων του ξύλου από ορισμένους παθογόνους μύκητες που νεκρώνουν το σομφό ξύλο. Πρόκειται για μύκητες κυρίως του γένους Phaeoacremonium (P. parasiticum, P. aleophilum P. και alvesii) και Phaeomoniella.

γ) Μολύνσεων των αγγείων του ξύλου από το παθογόνο βακτήριο Xyllela fastidiosa.

Εκείνο που ανησύχησε περισσότερα τους επιστήμονες και τις αρμόδιες αρχές είναι η απομόνωση του παθογόνου βακτηρίου Xyllela fastidiosa. Πρόκειται για ένα καταστρεπτικό παθογόνο βακτήριο που προσβάλλει τουλάχιστον 100 φυτικά είδη, μεταξύ των οποίων και την άμπελο, την αμυγδαλιά, τη ροδακινιά, τη δαμασκηνιά, τα εσπεριδοειδή κ.ά., αλλά η παρουσία του δεν είχε διαπιστωθεί στην Ευρώπη (εκτός από μια ανεπιβεβαίωτη πληροφορία στο Κόσσοβο).

Το παθογόνο βακτήριο Xyllela fastidiosa αναφέρθηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως ότι απομονώθηκε από προσβεβλημένα ελαιόδεντρα. Ήδη έχουν δρομολογηθεί στην Ιταλία εκτεταμένες έρευνες για την έρευνα επί του βακτηρίου, τα πειράματα παθογένεσης, την ταυτοποίηση των εντόμων φορέων που μεταδίδουν το παθογόνο βακτήριο, την επιδημιολογία κλπ.

Ήδη από τον Οκτώβριο του 2013 έχουν ενημερωθεί τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EPPO) και έχει σημάνει συναγερμός για την αποφυγή περαιτέρω εξάπλωσης της ασθένειας.

Το βακτήριο Xyllela fastidiosa είναι παθογόνο καραντίνας, αποικεί τα ξυλώδη αγγεία των φυτών και μεταδίδεται από πολυάριθμα είδη μυζητικών εντόμων που ανήκουν στα γένη Cicadellidae και Cercopidae (Insecta, Hemiptera).

Στους αμπελώνες της Καλιφόρνιας, για παράδειγμα, έχουν αναφερθεί ότι είναι φορείς του βακτηρίου τα είδη Homalodisca vitripennis (= H. coagulata), Carneocephala fulgida, Draeculacephala minerva, Graphocephala atropunctata (ασθένεια του Pierce), στα εσπεριδοειδή της Βραζιλίας τα είδη Acrogonia terminalis, Dilobopterus costalimae και Oncometopia fascialis (ασθένεια χλώρωσης).

Στην περιοχή της Ιταλίας, όπου έχει διαπιστωθεί η ασθένεια, έχουν ληφθεί αυστηρά μέτρα για την αποφυγή μεταφοράς άρρωστου πολλαπλασιαστικού υλικού σε άλλες περιοχές.

Οι ειδικοί επιστήμονες εξετάζουν τη λήψη και άλλων μέτρων αντιμετώπισης της ασθένειας που θα ανακοινωθούν, όταν διευκρινισθεί πλήρως και η αιτιολογία της.

Στη χώρα μας θα πρέπει να γίνει ευρεία ενημέρωση όλων αυτών που σχετίζονται με την ελαιοκαλλιέργεια, ώστε να υπάρξει έγκαιρη ανταπόκριση του κράτους στην περίπτωση που διαπιστωθούν συμπτώματα σε ελαιοκομικές περιοχές παρόμοια με αυτά της νέας ασθένειας.

Διαβάστε ακόμη:
Σήμα κινδύνου για τις ελιές της ΕΕ από το βακτήριο Xylella
Ερώτηση Μανώλη Κεφαλογιάννη προς την Επιτροπή της ΕΕ για το Σύνδρομο Ταχείας Ξήρανσης της ελιάς
Με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση η αντιμετώπιση του συνδρόμου ταχείας ξήρανσης της ελιάς