Ο Γιατρός Ξενοφώντας Γρηγόρης μιλάει για τον ηρωικό καπετάνιο του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ Πάνο Γιαννούλη
«Το διαλεχτό παληκάρι είναι σήμερα και θα είναι για πάντα ο ήρωας της Λευκάδας…»
Ο Ξενοφώντας Γρηγόρης (στη μέση στη δεύτερη σειρά) εξόριστος το 1947 στο στρατόπεδο της Ζακύνθου
(Έχει κλείσει ένας χρόνος από τότε που ανεβάσαμε μια συνέντευξη του Γιατρού της Λευκάδας, του αείμνηστου Ξενοφώντα Γρηγόρη, στο συντάκτη της εφημερίδας «Ριζοσπάστης» Γάννη Θεοδωράκη, αδελφό του μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Επανερχόμαστε με το 2ο Μέρος, όπου ο Γρηγόρης μιλάει για τον ηρωικό καπετάνιο του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ Πάνο Γιαννούλη).
Του Γιάννη Θεοδωράκη
Είναι ο γιατρός πάντα καλά ενημερωμένος για τα προβλήματα του νησιού. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι γνωρίζει όλους, έναν-έναν τους κατοίκους, μικρούς και μεγάλους. Όταν βρίσκεσαι μαζί του, βλέπεις ότι όλοι, μικροί και μεγάλοι, τον χαιρετούν με αγάπη. Ξέρει καλά πάντως -αυτό είναι βέβαιο- τα προβλήματα όλων των χωριών.
Στη Βουλή1 τον θυμάμαι που έδινε σκληρές μάχες για να βελτιώσει την σκληρή ζωή των κατοίκων των ορεινών χωριών όλης της χώρας. Ό,τι καλό γίνεται δεν θα διστάσει να το δεχτεί και να το επαινέσει ακόμα. Δεν ανήκει στους θιασώτες του συνθήματος «αρρώστια, πείνα, θάνατος…». Αλλά δεν ξεχνά ούτε στιγμή τις αρχές, για τις οποίες αγωνιζόμαστε, δεν χάνει ούτε στιγμή το όραμα της ανθρώπινης κοινωνίας, για την πραγματοποίηση της οποίας εκατομμύρια σύντροφοι σ΄ όλο τον κόσμο πρόσφεραν τη ζωή τους.
Ένας από τους αγωνιστές αυτούς είναι και ο Πάνος Γιαννούλης. Ο σ. Γρηγόρης είναι ο πιο αρμόδιος για να μας ιστορήσει τους αγώνες του ήρωα και τον τραγικό θάνατό του.
Αντάρτες του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ
«Ο Γιαννούλης καταγόταν από λαϊκή πατριαρχική οικογένεια ψαράδων. Είχε την αγωγή νοικοκυρεμένου παιδιού. Η κατοχή τον βρήκε φυλακή. Όταν βγήκε στην κοινωνία εκδήλωσε με πράξεις την απόφασή του ν΄ αγωνιστεί για την πατρίδα και το λαό μας. Ανέλαβε την ευθύνη της επιβίωσης τόσο για την οικογένειά του όσο και του πεινασμένου λαού της πόλης. Όχι μαυραγορίτικα. Έβγαινε στα χωριά και νύχτα έβαζε μέσα τρόφιμα – πάντα σε συμφωνία με την Οργάνωση.
Πρώιμα, συνεχίζει ο σ. Γρηγόρης, βγήκε στο βουνό. Πάλι το ΕΑΜ του έδωσε την έγκριση. Γιατί, ο Γιαννούλης, σεβόταν πάντα την ιεραρχία. Αποτέλεσε το πρώτο ένοπλο στοιχείο στην περιοχή μας. Πως συνέβη αυτό; Πετάξαμε προκηρύξεις στη Λευκάδα. Γεμίσαμε όλο το νησί. Την άλλη μέρα η μιλίτσια2 άρχισε μια εκτεταμένη εξέταση στις γραφομηχανές. Αυτή με την οποία χτυπήσαμε την προκήρυξη είχε χαλασμένο ένα στοιχείο. Ο Γιαννούλης ανέλαβε να τη βγάλει από τη Λευκάδα3.
Λίγο έξω από την πόλη, πέφτει σε Ιταλικό περίπολο. Οι τρεις στρατιώτες του ζητούν να κάνουν έλεγχο στο σακί που κρατούσε… Πρόθυμα ο Γιαννούλης δέχεται. Βάζει το χέρι στο σάκο. Αλλά αντί την γραφομηχανή βγάζει πιστόλι… Τους σκότωσε και τους τρεις4…
Μετά τη Λευκάδα πέρασε, κατ΄ εντολή της ηγεσίας, στην Ήπειρο, στο 2/39 Σύνταγμα5. Εκεί ονομάστηκε καπετάνιος Λόχου. Πάντα ήταν τηρητής της γραμμής. Ποτέ δεν έκανε παρατράγουδα. Διακρίθηκε για την αντρειοσύνη και την ευφυΐα του.
Ήταν καπετάνιος Τάγματος, όταν πέρασε στο Δημοκρατικό Στρατό. Ήρθε μια νύχτα στη Λευκάδα για δουλειά. Τον αντιλήφθηκαν οι διωκτικές αρχές και άρχισε ένα άγριο κυνηγητό. Έφτασε με το σύντροφο που τον ακολουθούσε σε μια ακτή κι εκεί χωμένοι στα βούρλα, κατώρθωσαν να φκιάσουν μια μικρή σχεδία. Νύχτα επιχείρησαν να περάσουν στην Ήπειρο. Κάποιος ψαράς τους είδε. Ειδοποίησε. Σε λίγο είχαν κυκλωθεί από τράτες γεμάτες χωροφύλακες. Φουσκωμένοι από τη θάλασσα, στην οποία ζούσαν τόσες μέρες, δεν μπόρεσαν να κολυμπήσουν. Οι προβολείς άναψαν. Έπεσαν ριπές. Ο Πάνος και ο σύντροφός του γαζώθηκαν από τις σφαίρες6. Ξέχασα να αναφέρω ότι ο Πάνος, εκτός από τίμιος και γενναίος μαχητής, ήταν και καλός ομιλητής. Το διαλεχτό παληκάρι είναι σήμερα και θα είναι για πάντα ο ήρωας της Λευκάδας.»
Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά… τίποτε άλλο.
Πηγή: Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», Τρίτη 19 Απρίλη 1977
_________________________________
1 Ο Ξενοφώντας Γρηγόρης είχε εκλεγεί βουλευτής Λευκάδας με την ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963, όπου η ΕΔΑ ήταν πανελλαδικά με 14.34% τρίτο κόμμα Ένα χρόνο αργότερα, στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964 (η ΕΔΑ ήρθε και πάλι με 11.80% τρίτο κόμμα), επανεξελέγη βουλευτής. Ήταν οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές που έγιναν πριν το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών.
2 Πρόκειται για την Ιταλική Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία.
3 Την γραφομηχανή την είχαν πάρει νέοι του ΕΑΜ από το πρωτοδικείο και την έδωσαν στον Α. Γκρεμούτη να την επισκευάσει. Τις προκηρύξεις τις έγραψε στη γραφομηχανή ο Παν. Δαφαράνας σε επαφή με το Διονύση Βλάχο (Ζώης Τ. Κουτσαύτης, Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα).
4 Όταν η Οργάνωση αποφάσισε να βγάλει τη γραφομηχανή έξω από την πόλη ο Πάνος Γιαννούλης συνεννοήθηκε με τους Άγγ. Καρελή και τον Κώστα Σταγιάνο να την μεταφέρει από το δρόμο της «Κουζούντελης» σε μια ξύλινη καλύβα ανάμεσα Απόλπαινας και Φρυνίου. Ο Γιαννούλης ενημέρωσε και του Δ. Βλάχο και Πολυχρόνη Σγουρόπουλο, αλλά την τελευταία ώρα άλλαξε δρομολόγιο και τράβηξε από το δρόμο του νεκροταφείου «Πάλα». Στο τρίστρατο έδιωξε το Δ. Βλάχο και προχώρησε μόνος του. Εκεί έπεσε πάνω σε ιταλική περίπολο που θέλησε να του κάνει έρευνα. Τότε τους χτύπησε με το πιστόλι του και σκότωσε έναν και τραυμάτισε δεύτερο και έφυγε. Η μηχανή έμεινε στα χέρια των Ιταλών… Ο Γιανούλης πήγε στο Καλλιγόνι και από εκεί στον Αλέξανδρο και την Εγκλουβή. Αυτό ήταν και το πρώτο αιματηρό επεισόδιο που έγινε στο νησί (Ζώης Τ. Κουτσαύτης, Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα).
5 Ως καπετάνιος Λόχου στο 2/39 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (το 2/39 και το 24ο Σύνταγμα ανήκαν στην VII Ταξιαρχία, με στρατιωτικό διοικητή τον Στάθη Αρέθα, μόνιμο ταγματάρχη πεζικού, και καπετάνιο το Γιάννη Χατζηπαναγιώτη, με το ψευδώνυμο Θωμάς, της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ), στο οποίο συμμετείχαν και πολλοί άλλοι ακόμη Λευκαδίτες, ο Πάνος Γιαννούλης έδωσε πολλές μάχες ενάντια στους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους με κορυφαία τη Μάχη της Αμφιλοχίας στις 12-13 Ιούλη του 1944 (Δες εδώ) κι (εδώ)
6 Μαζί με τον Πάνο Γιαννούλη ήταν οι Αλεξανδρίτες (από το χωριό Αλέξανδρος) Τάσος Μανωλίτσης, που τραυματίστηκε σοβαρά, και ο δεκαεξάχρονος ανιψιός του Τάσου Γιώργος Μανωλίτσης (Δες εδώ)
