Για το Αμερικάνικο Δολάριο – Μέρος 1ον

Το πρώτο αμερικανικό νόμισμα του 1787, γνωστό ως «Fugio Cent». Στην εμπροσθία όψη (αριστερά), το απόφθεγμα «Κοιτάτε την δουλειά σας», που επροτάθη από τον Βενιαμίν Φραγκλίνο. Στην ανάστροφη όψη (δεξιά), οι 13 κύκλοι που αντιπροσωπεύουν την Ένωση των Πολιτειών

Του Θεόδωρου Αραβανή

Από τις 1 έως τις 22 Ιουλίου του 1944 (πριν ακόμα τελειώσει ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος) συνήλθαν στο προάστιο Μπρέτον Γούντς (Bretton Woods) της πολιτείας του New Hampsire των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, 730 εκπρόσωποι από 45 χώρες του κόσμου, για να διευθετήσουν ουσιαστικά το μεταπολεμικό νομισματικό και χρηματοοικονομικό σύστημα, και κάτω βέβαια από τις προβλεπόμενες αναγκαιότητες ανάπτυξης που ήθελε να υπάρξουν μετά την επερχόμενη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας και καθιερώθηκε το σύστημα των μεταπολεμικών σταθερών ισοτιμιών. Η βάση του συστήματος αυτού ήταν ουσιαστικά το Αμερικανικό Δολάριο που αναδείχτηκε από τότε σε παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα μέχρι και την εμφάνιση της κοινής Ευρωπαϊκής νομισματικής μονάδας την αρχή της δεκαετίας του 2000, που από τότε -ως ευρώ- προσπαθεί να γίνει νόμισμα.

Πριν όμως φτάσουμε στην νομισματική και χρηματοοικονομική συνθήκη του Bretton Woods και την σημασία του Αμερικανικού Δολαρίου από τότε παγκοσμίως, καλά είναι να γίνει μια ιστορική αναφορά για το ίδιο το Αμερικανικό Δολάριο ως νόμισμα.

Κατά την δεκαετία του 1860, το δολάριο ήταν το νόμισμα μιας υπό ανάπτυξιν χώρας, με σταθερότητα όχι τόσο διασφαλισμένη, που στο τέλος του 19ου αιώνα προκάλεσε πανικούς εις βάρος του. Το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είχε κεντρική τράπεζα (εκείνη που είχε ο πρώτος πρόεδρος Γεώργιος Ουάσιγκτον το 1791 είχε διαλυθεί το 1832 από τον Πρόεδρο Τζάκσον). Κάποια ομάδα ιδιωτών -επιχειρηματιών και τραπεζιτών- πέτυχε ένα είδος ελέγχου του συναλλάγματος το 1895. Κάποιες βραχυπρόθεσμες πιστώσεις που πέτυχαν Αμερικάνικες τράπεζες στο εξωτερικό, συνενώθηκαν το 1896 για την προάσπιση του Δολαρίου. Η εξωτερική πίστη όμως του Αμερικανικού νομίσματος παρέμενε χαμηλή και κρίσεις εμπιστοσύνης κλόνιζαν την εσωτερική Αμερικανική πίστη.

Το 1913 ο πρόεδρος Ουίλσων έθεσε σε εφαρμογή το «Ομοσπονδιακό Σύστημα Αποθεματικών Τραπεζών». Κατά τον τότε υψιπετή πρόεδρο Ουίλσον, «ο έλεγχος της πίστεως δέον όπως ανατίθεται εις την κυβέρνησιν……, διότι οι τράπεζαι οφείλουν να είναι τα όργανα και όχι οι αυθένται της οικονομικής δραστηριότητας». Κατά τους πραγματιστές τότε και Αμερικανούς επιχειρηματίες και οικονομολόγους της εποχής όμως: ο παραπάνω αυτός ορισμός του Προέδρου Ουίλσον, «ήταν ωραίος αλλά πολύ θεωρητικός, διότι εκείνος που χορηγεί την πίστωση είναι και ο πραγματικός αφέντης της». Αυτή η πραγματιστική Αμερικάνικη θεώρηση για το νόμισμα και την οικονομική πίστη, βρίσκεται στην βάση της διαχείρισης των νομισματικών, χρηματοοικονομικών, κοινωνικών, φαινομένων από τις ΗΠΑ και στην χώρα των και για τις σχέσεις των ΗΠΑ με τις άλλες χώρες, καθ΄ όλο τον μετέπειτα αιώνα και ως τις μέρες μας.

Εύκολα το Δολάριο κατάκτησε την Αμερικανική δύση και χάρις την εσωτερική Εθνική ενοποίηση. Πλέον και κάτω απ την αυξητική σταθερά αναπτυξιακή πορεία της Αμερικανικής οικονομίας και ανταγωνιστικότητας, στο Δολάριο δεν απέμενε παρά να υπερβεί τα Εθνικά Σύνορα και να εξαπλωθεί – «να κατακτήσει το κόσμο» κατά την Αμερικανική τότε φράση της Ηγέτιδας οικονομικής τάξης των ΗΠΑ (Ροκφέλερ, Καρνέγκι, Φορντ, Χάριμμαν, Άστορ, και άλλοι).

Στον δρόμο αυτό όμως το Δολάριο το είχε προφτάσει η Αγγλική Λίρα Στερλίνα, με μεγαλύτερο χρονικό ιστορικό υπόβαθρο ως νόμισμα (τουλάχιστον 150 νομισματικά χρόνια πριν) της αποικιοκρατικής ως τότε Μεγάλης Βρετανίας.

(Συνεχίζεται)