Μαρτυρίες επιζησάντων μαχητών για το Αρχηγείο Ξηρομέρου-Λευκάδας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (Μέρος 2ο)
Ο Καπετάνιος του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ Πάνος Γιαννούλης
Συνεχίζουμε για το Αρχηγείο Ξηρομέρου-Λευκάδας του ΔΣΕ, με μαρτυρίες αυτή τη φορά μαχητών που συμμετείχαν στη σύντομη δράση του στην απέναντι στεριά και επέζησαν. Στο κομμάτι αυτό μιλάνε οι Κώστας Φιλ. Δόνος ή Φίλιος, από την Περατιά, ο Σπύρος Βονιτσάνος από τα Πλατύστομα (είναι ίσως και ο μοναδικός μαχητής του Αρχηγείου που βρίσκεται ακόμη στη ζωή) και ο Γιάννης Νικ. Σταμάτης ή Δημαράς από τα Παληάμπελα.
Θα παρατεθούν επίσης στη συνέχεια ανταποκρίσεις από τοπικές, Γιαννιώτικες κυρίως, εφημερίδες της εποχής καθώς και η υπ΄ αριθμό ΕΠΕ 1 Διαταγή του Αρχηγείου Ξηρομέρου-Λευκάδας του ΔΣΕ που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κήρυξ» των Ιωαννίνων στις 8.7.1947. Όλα αυτά είναι από κάποιο βιβλίο (σελ. 219-228) που αγνοούμε τόσο τον τίτλο του όσο και τον συγγραφέα. Οι φωτοτυπημένες σελίδες του βιβλίου έπεσαν πρόσφατα στα χέρια μας. Θα καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια μελλοντικά να επανορθώσουμε – αν γνωρίζει κάποιος περισσότερα για το βιβλίο ας μας γράψει. Διατηρείται η ορθογραφία του πρωτότυπου.
«Ο Κώστας Φιλ. Δόνος ή Φίλιος από την Περατειά, αντάρτης της ομάδας λέει:
| «Η ομάδα Λευκάδας του ΔΣΕ αποτελούνταν από 22 άντρες. Πέρασε στην Ακαρνανία από τη Σπηλιά Νικιάνας. Εκεί πάρθηκε απόφαση σε συνέλευση να χτυπηθεί ο σταθμός χωροφυλακής Βόνιτσας, αλλά ματαιώθηκε γιατί ο κομματικός υπεύθυνος Κ. Ρέππας ειδοποίησε την ομάδα ότι έφτασαν στη Βόνιτσα ενισχύσεις από χωροφύλακες και παρακρατικούς. Η ομάδα υποχώρησε ΝΑ της Βόνιτσας, έγινε νέα σύσκεψη και αποφασίστηκε να εμφανιστεί η ομάδα στα Παληάμπελα. Αφού στα Παληάμπελα αφόπλισε η ομάδα τους εθνικόφρονες που είχαν όπλα έφυγε για το Περγαντί. Στο Περγαντί χτυπήθηκε από Χωροφύλακες και ΜΑΥ, έγινε τρίωρη μάχη και είχε δύο νεκρούς το Ν. Τσούτση και τον Βανδώρο. Απαγκιστρώθηκε τέλος, κατέβηκε στην Παναγιά Μοναστηρακίου και κει πάρθηκε η απόφαση να φύγει ο Γιαννούλης για τη Λευκάδα.
Στην υποχώρησή της η ομάδα έπεσε σε δυο ενέδρες και σε μια τρίτη ενέδρα έπεσε στο δρόμο Βόνιτσας – Ζαβέρδας. Κατάκοποι οι αντάρτες, πεινασμένοι, άϋπνοι, έφτασαν στο Βάλτο για τη Μπούντα. Έκοβαν ρόκες για να φάνε… προχώρησαν… μέσα σε φύκια έκαναν αμπριά. Οι χωροφύλακες που παρακολουθούσαν τις κινήσεις πλησίασαν, ένας αντάρτης έρριξε χειροβομβίδα και σκοτώθηκε χωροφύλακας… προχωρούμε βαλλόμενοι στο Ιβάρι του Κάκαρου, τα πυρά σκοτώνουν 7 συντρόφους μας… ο Γιαννούλης με το Χάρο πέφτουν στη θάλασσα, κάνουν σινιάλο σε καϊκι, ο καϊκτζής τους παρέδωσε, ο Γιαννούλης πέφτει στη θάλασσα, του ρίξανε, τον σκότωσαν. Έμεινα 11 χρόνια φυλακή». |
Το Πεντοφάναρο όπου κρέμασαν τα κεφάλια των 7 μαχητών του ΔΣΕ που σκοτώθηκαν στην Μπούντα
Ο Σπύρος Βονιτσάνος, αντάρτης της ομάδας Γιαννούλη, από τη Λευκάδα, λέει:
| «Από το Περιγιάλι η ομάδα μας πέρασε στα μέρη της Βόνιτσας και ενώθηκε με την ομάδα Κατσαρού. Ματαιώθηκε το χτύπημα του σταθμού χωροφυλακής Βόνιτσας. Μπήκανε στα Παληάμπελα, αφοπλίσαμε τους οπλισμένους του χωριού, κάναμε στρατολογία, αφού έγινε σχετική ομιλία. Ύστερα προχωρήσαμε για το Περγαντί, καθίσαμε το απόγευμα κάτω απ΄ την κορυφή για ξεκούραση και βρεθήκαμε περικυκλωμένοι. Κάνομε επίθεση φωνάζοντας αέρα, οι χωροφύλακες μας νόμισαν πολλούς φύγανε.
Οι Λευκάδιοι αποφάσισαν να φύγομε για το νησί μας. Ακολουθώντας χαράδρα πέσαμε σ΄ ενέδρες… κατευθυνθήκαμε στον Άγιο Νικόλαο, πέσαμε Μπούντα, όπου ο καπετάνιος μας είπε να κάνομε καταφύγια στην ακροθαλασσιά. Από κει θα μας έπαιρναν για τη Λευκάδα πλοιάρια. Ακούστηκαν όπλα, βγήκαμε απ΄ τα καταφύγια ένας ένας για τον κάμπο από φτέρες, προσπαθούσαμε με άλματα να ξεφύγομε απ΄ τα πυρά. Σκοτώθηκαν 7 οι άλλοι ξέφυγαν, όταν άνοιξε κάπως ο κλοιός γιατί είχε σκοτωθεί χωροφύλακας και οι χωροφύλακες φοβήθηκαν να πλησιάσουν». |
Ο Γιάννης Νικ. Σταμάτης ή Δημαράς απ΄ τα Παληάμπελα, λέει:
| «Μετά τη Βάρκιζα οι καταδιωκόμενοι αγωνιστές Λάκης Κατσαρός, Τάκης Καρούσος, Βασ. Κόνιαρης αντάμωσαν με τον Πάνο Γιαννούλη και τον καπετάν Ζάραγγα απ΄ τη Νέα Καμαρίνα. Σε σύσκεψη στις 13-6-47 στη Ν. Καμαρίνα αποφασίστηκε να γίνει εμφάνιση της ομάδας των 33 ανταρτών στα Παληάμπελα στις 14.6. Η εμφάνιση έγινε, επίσης έγινε ομιλία, αφοπλίσθηκαν οι εθνικόφρονες, προσχώρησαν 6 απ΄ το χωριό στην ομάδα και όλοι μαζί φύγαμε για το Περγαντί.
15 Ιούνη, μας επιτέθηκαν οι χωροφύλακες και μεγάλο πλήθος ΜΑΥ, έγινε μάχη, σκοτώθηκε ο Ν. Τσούτσης και δεύτερος αντάρτης. Φύγαμε με κατεύθυνση το Βάλτο. Εγώ και ο Ζάραγγας ξεκοπήκαμε, οι άλλοι τράβηξαν για τη βρύση Σκλάβαινα. Ο Γιαννούλης έφυγε για το Άκτιο ενώ οι Κατσαρός – Καρούσος – Κόνιαρης καθώς και ο Αντ. Πολύζος έφευγαν για τη Βουλκαριά Βόνιτσας, τον Καλαμώνα, καθώς κατέβαιναν προς Βόνιτσα, στο «Μαύρο Κούτσουρο» σκοτώθηκαν οι αντάρτες Στάθης Δημοσθ. Σταμάτης, Χρήστος Λάμπρου Ντάλλας και Χρήστος Κ. Λαδιάς, ο ένας χτυπήθηκε στον «Κίτρινο Πλάτανο» στα χωράφια Μπελτάου. Οι 4 Παληαμπελήτες πριν φτάσουν στη Βουλκαριά, τράβηξαν για το χωριό τους. Οι ΜΑΥ έκοψαν με μεγάλη χαρά τα κεφάλια των νεκρών, τα μετέφεραν στη Βόνιτσα και τα κρέμασαν στον πλάτανο, αφού έβαλαν τσιγάρα στο στόμα. Ο πλάτανος είναι στην εκκλησία Άγιος Σπυρίδων». |
(Συνεχίζεται)
Άγριο θέμα τα κομμένα κεφάλια και κάθε λογής σκοτωμοί εκδικήσεις αντεκδικήσεις , μέρες Χριστούγεννα.
Και στον σκληρό καπιταλισμό και σοσιαλισμό σοσιαλκαπιταλισμός ή κάπιταλσοσιαλισμός ( όλα αντάμα σε όλες τις κάθε λογής μονομερείς ή ανακαταμένες εκφάνσεις), οι ημέρες των Χριστουγέννων – και άλλες- πηγαίνουν στον ουρανό και μας επιστρέφουν κάπως αγιασμένες και νομιμοποιημένες ως αργίες ή και ως μέρες ανοχής ( προ’υ’πόθεση η πραότητα και μια άφεση συνολικά αμαρτιών και παθών).
Μένουν οι υπόλοιπες μέρες του χρόνου για να χαρακτηρίζονται ως »άγριες». Και αυτές τις μέρες ας τις αναδεχτούμε ως Άγιες.
Καλά Χριστούγεννα με υγεία και γαλήνη και κάθε καλό το νέο έτος.
Άποψή σας κ. Αραβανή. Άποψη δικιά μας είναι ότι η ιστορία δεν γνωρίζει αγιοσύνες. Τώρα έπεσε στα χέρια μας, τώρα το ανεβάζουμε. Σε κάποιους μπορεί και να μην αρέσει, τι να κάνουμε. Κάποιοι άλλοι ίσως και να το βρίσκουν αρκετά σημαντικό. Ημέρες Χριστουγέννων έγιναν και τα Δεκεμβριανά το ΄44. Ας μην ξεχνιόμαστε.
Καλές γιορτές να έχετε.