Λευκάδα: Η σταχτοπούτα του Ιονίου (Μέρος 2ο)

Φωτό: Αντ. Σολδάτος (Δες εδώ)

Της κ. Ντιάνας ΑΝΤΩΝΑΚΑΤΟΥ*

(Συνέχεια από το Μέρος 1ο)

Σ΄ αυτές τις αλυκές πάνω στους άσπρους λόφους του αλατιού, βρήκαμε μιάν άλλη όψη του νησιού. Στο αλέκιαστο φόντο τους ανεβοκατέβαινε, γρήγορος ρυθμικός, ασίγαστος, σαν χορός αρχαίας Τραγωδίας, ο γυναικείος λευκαδίτικος μόχθος.

Φωτό: Fritz Berger (Δες εδώ)

Τον συναντήσαμε σ΄ όλο το νησί: από τις μεγάλες αισθητικές και ανθρώπινες συγκινήσεις που μας πρόσφερε. Στην Καρυά -μεγαλοχώρι- να υφαίνη, να κεντάη, στην Εξάνθεια, να κουβαλάη νερό, στο Καλαμίτσι, να μαζεύη ελιές, να τρυγάη. Στο Αθάνι, να μαζεύη μέλι, (το ωραιότερο της Λευκάδας), να κτυπάη στο κύμα τα υφασμένα προικιά, στην Εγκλουβή, να μετέχη σ΄ όλες τις αγροτικές εργασίες, (εκεί η ωραιότερη φακή της Ελλάδος), στον Άγιο Πέτρο, στους Σφακιώτες να κουβαλάη από μακρυά πολύτιμο νερό, στον Άη Γκήτα να ψένη -στη Λευκάδα οι γυναίκες κρατούν τους φούρνους-, να λευκαίνη. Από παντού με φόντο τις αντίθετες φυσικές ομορφιές, να περνάη ο γυναικείος μόχθος, ακατάβλητος, ορθόστητος, στο κεφάλι το φόρτωμα: λαγίνι, σακκί, ή κούνια μωρού, στα χέρια το πλέξιμο συγχρόνως, ενώ τα πόδια μικρόλιγνα, κατατρώνε τις αποστάσεις, με την ελαφράδα άσκησης.

Φωτό: Αντ. Σολδάτος (Δες εδώ)

Τον απαντήσαμε παντού· ποτέ δεν μας συγκίνησε περισσότερο από τις αλυκές. Ούτε όταν τον είδαμε γιορτινό να ξεκινάη για κάποιο τάμα στον Άγιο Γεράσιμο, ούτε όταν έρχεται π.χ. από το Μεγανήσι με το συμπεθεριό και τα προικιά για στερέωμα γάμου: γιορτινός με τον μεταξωτό πλισσέ της φούστας, την καρφίτσα, τα σκουλαρίκια και το μαντήλι ελεύθερο στο κεφάλι, και με τις κομψοδεμένες πίσω φούστες, να κινούνται ακατάπαυστα μέσα στην εκτυφλωτική σκληρότητα της μέρας. (Πως δεν το μεταχειρίστηκε ως τώρα σαν θέμα ο ελληνικός κινηματογράφος;). Με το «κόττολο» ξέσκεπο, γυμνόποδη η Λευκαδίτισσα να σφίγγη στα λεπτά της χείλια την κούραση -αυτή η πιο φιλόπονη Επτανήσια-, στα μάτια της να καρβουνιάζη η υπομονή, στις ανάγλυφες παρειές να γουβιάζη το πείσμα της δουλειάς.

Η Λευκάδα είναι αγροτική, δουλεύτρα, δομένη στη γη της -μόνον τώρα αποδημούν οι άνδρες- πετάγματα τα ταξίδια τους απέναντι, άλλοτε. Ψυχή της όμως, η ψιλόλιγνη, στητή γυναικεία αναμονή, βάρδος του χωραφιού -σαν λείπει ο νοικοκύρης- και του σπιτιού, αξιοδάκτυλη -τ΄ ωραιότερα κεντήματα απ΄ τα χέρια της- Πηνελόπης απόγονος θαρρείς, στον αργαλειό κι΄ όταν περνάει με την Μινωϊκή κατά κάποιον τρόπο ενδυμασία, όπως θα την ήθελε ο Δαίρπφελδ, που εκάρφωσε εδώ το θρύλο του Οδυσσέα.

Στο δειλινό άκρη-άκρη στις ανατολικές ακτές, ανάμεσα στο Χελωνάκι, τη Σπάρτη, στο Σκορπιό, τη Μαδουρή, τα νησόπουλα, ίδιες πράσινες εληές, πάνω στην ανατολική παρειά του νησιού, δεξιά η πεντάχαρη χερσόνησο της Άγιας Κυριακής, μεράκι πριμιτίφ ζωγράφου κι΄ απέναντι το μπουκέτο το πολύχρωμο των σπιτιών του Νυδριού. Δεν γίνεται να λησμονήση κανείς το όραμα μπροστά του κόλπου του Βλυχού: χρυσά νούφαρα να ταξιδεύουν στα πράσινα νερά του, ολούθε καμπύλες και λυγίσματα λόφων, των Σταυρωτών το κυκλαμένιο αντιφέγγισμα, των υφαντών το πανηγύρι -κρεμασμένα στα παράθυρα του Βλυχού-, -ποιητικό αποκούμπι του κόλπου- τα καΐκια στα καρνάγια κι΄ οι γυναίκες καθώς περνούν να διπλοχρωματίζουν τη λυρική μορφή του νησιού. Ο κόλπος από κει ρηχός τελματώνει, για να γίνη θάλασσα – λιοστάσι. Από το Βλυχό κι΄ ως τη Βασιλική νοτιοδυτικά, ο Ύστος (;) βάλθηκε, σαν γλύπτης να λαξεύη πλαστικά τους λόφους και τα βουνά γύρω από το Κατωχώρι, το Μαραντοχώρι, ως τον κάμπο της Βασιλικής, χαρά της εληάς και του ματιού.

Το τελευταίο σύνορο του γαλήνιου παράδεισου η Βασιλική, λιμανάκι με τα νερά και τα πλατάνια της, και την πράσινη αισιοδοξία των λόφων της.

Ύστερα το ταξίδι για το Λευκάτα ή Κάβο Δουκάτο, Κάβο της Κυράς, Ακρωτήρι και Φάρος και ορόσημο, φόβος των παληών ναυτικών που πέταγαν ψωμί στη θάλασσά του λέγοντας για εξευμενισμό: «πάρε κυρά μου το ψωμί σου!». Στερνός και πρώτος βράχος ο Λευκάτας σε κείνους τους άγριους κυνόδοντες ενός αμέρευτου πελάγου, μεγαλόπρεπους βάρδους του νησιού ως το Αθάνι με τα κόκκινα χώματα στις πλαγιές του, την απέραντη μακρυνή αμμουδιά -ορεινό το χωριό του μελιού- δεκαπέντε χιλιόμετρα, πευκομύριστη, ολοΐσα, σαν στέρνο λευκό Αμαζόνας που δέχεται τη μανία της ανοικτής θάλασσας ως τον Άη Γκήτα -χωριό- σκηνικό, στημένο στην άμμο, με γλυκά νερά, θάλασσα κρυα μ΄ ατέρμονη θέα μπροστά της, συνεχίζοντας πέρα με τα πευκούλια – πλαζ έρημη των γλάρων, ως το βορειότερο σημείο, του Άη-Γιάννη την πασίχαρη τοποθεσία, προσκύνημα της Εκκλησίας, παραθερισμός κι΄ αγνάντιο του Μοναστηριού της Φανερωμένης, τ΄ ακροδάκτυλα του ομορφότερου ελαιώνα του νησιού.

Ένα ταξίδι μερικών ωρών, γύρω-γύρω στο νησί, κυκλώνει αυτή την πολύμορφη φύση που φέρνει μηνύματα απ΄ τα άλλα νησιά και τα συγκεντρώνει καθ΄ ένα κι΄ όλα μαζί.

(Συνεχίζεται)

Σημείωση:
Το άρθρο μας στάλθηκε από την γνωστή εικονογράφο πολλών παιδικών βιβλίων (Δες εδώ), μέλους της ΕΔΣΤΕ-FIJET, και μεταφράστρια του Λευκάδιου Χερν κα Τέτη Σώλου, η οποία διατηρεί, μεταξύ άλλων, στο διαδίκτυο το αξιόλογο site «Hellas Special». Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», του Πάνου Κόκκα, στο φύλλο της Τρίτης 23 Σεπτεμβρίου του 1964. Το χρονογράφημα είναι ένας ύμνος για τη Λευκαδίτισσα αγρότισσα, ένας διθύραμβος για το νησί μας, αν και κάποιες πτυχές που περιγράφονται έχουν χαθεί πια ανεπίστρεφτα.

*Η Ντιάνα Αντωνακάτου γεννήθηκε στην Κεφαλονιά. Σπούδασε στην Αθήνα, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική και χαρακτική. Είχε δασκάλους τον Παρθένη, τον Κεφαλληνό, τον Πρεβελάκη. Πήρε δίπλωμα ζωγραφικής και θεωρητικών μαθημάτων το 1949. Έγραψε χρονογραφήματα καθημερινά στον ανεξάρτητο Τύπο, ρεπορτάζ καλλιτεχνικό και κριτικά σημειώματα, καθώς και στις εφημερίδες «Νίκη» και αλλού. Όπως επίσης επί σειρά ετών στα περιοδικά «Ηώς», «Ελληνικά Θέματα», «Αρχιτεκτονική», «Πολιτικά Θέματα», παρακολουθώντας από κοντά το εικαστικό γίγνεσθαι, μέσα στο φαινόμενο των κοινωνικών εξελίξεων. Απεβίωσε σε ηλικία 92 ετών, την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2011. (Ένα αναλυτικό βιογραφικό της ζωγράφου και συγγραφέως μπορείτε να δείτε εδώ).