Ένα νέο είδος του γένους Dolichopoda ανακάλυψαν σπηλαιολόγοι σε σπήλαιο στη Λεπενού

Δολιχόποδο (γρύλος των σπηλαίων) που βρέθηκε σε βάραθρο στη Λευκάδα

Μας είναι γνωστοί και οι δύο, από τις σπηλαιολογικές τους εξορμήσεις στο νησί της Λευκάδας το καλοκαίρι που μας πέρασε. Τους είχαμε συνοδέψει στην κατάβασή τους στο σπηλαιοβάραθρο «Τσορτσόνια», όπως οι ίδιοι το ονόμασαν δίνοντάς του το παρωνύμιο του ανθρώπου που τους το υπέδειξε, ένα από τα μεγαλύτερα, ίσως, βάραθρα που έχουν ως ώρας εξερευνηθεί στο νησί της Λευκάδας, καθώς και στην «αφορισμένη Τρύπα του Αλάτρου», έναν τόπο μαρτυρίου για δεκάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

Ο βιολόγος και ερασιτέχνης σπηλαιολόγος Κωνσταντίνος Μπακολίτσας

Μας είχε ξαφνιάσει ο ενθουσιασμός τους και η αστήρευτη ενέργειά τους, η αγάπη τους για τη Φύση και τα μυστικά που αυτή κρύβει στα σωθικά της, ο επαγγελματισμός τους, που σε καμιά περίπτωση δεν άφηνε να εννοηθεί ότι πρόκειται για δύο ερασιτέχνες του είδους. Τα ονόματά τους: Κώστας Μπακολίτσας ο ένας, εκπαιδευτικός-βιολόγος, μέλος του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Αθλητικού Συλλόγου (ΣΕΛΑΣ) και Πάνος Καρούτσος ο άλλος, μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας και νυν φοιτητής του Γεωλογικού τμήματος του Πανεπιστημίου της Πάτρας.

Ο Πάνος Καρούτσος

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπακολίτσας στον προσωπικό του λογαρισμό στο fb: «Ένα από τα ομορφότερα σπήλαια στη Δυτική Ελλάδα εντόπισε και εξερεύνησε η ομάδα μας (αυτή τη φορά με την συμμετοχή τριών Γεωλόγων και ενός Βιολόγου) στην Κλόκοβα Αιτωλοακαρνανίας.

Μετά από την παρατήρηση του φοιτητή του Γεωλογικού τμήματος του Πανεπιστημίου της Πάτρας Παναγιώτη Καρούτσου, μιας σχισμής, αποφασίσαμε να ελέγξουμε την πιθανότητα να συνεχίζει σε σπήλαιο. Αυτό που αντικρίσαμε μετά από προσεκτική έρευνα και αναρρίχηση σε μια εσωτερική σχισμή δεν περιγράφεται. Τρία επίπεδα σπηλαίου καταστόλιστα, με σχεδόν όλα τα είδη σπηλαιοδιάκοσμου, να επικοινωνούν με στενά ανηφορικά περάσματα. Ένα πραγματικό θαύμα της φύσης…».

Το εξαιρετικό της όλης υπόθεσης, πέρα από την καθαυτό ανακάλυψη και εξερεύνηση του σπηλαίου, είναι όπως γράφει επίσης στον προσωπικό του λογαριασμό στο fb o Πάνος Καρούτσος «η ανακάλυψη ενός νέου είδους εντόμου (γρύλου των σπηλαίων) που εντοπίστηκε και συλλέχθηκε από το εσωτερικό του σπηλαίου, από τον Βιοσπηλαιολόγο Κώστα Μπακολίτσα και τον προπτυχιακό φοιτητή του Γεωλογικού του Πανεπιστημίου Πατρών Παναγιώτη Καρούτσο, που πρώτος κατέβηκε στο βαραθρώδες σπήλαιο, η δε δημοσίευση της εργασίας στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Zootaxa είναι θέμα ημερών. Ήταν πριν από 2 χρόνια όταν επισκεφτήκαμε την βαραθρωδη 15μ είσοδο του σπηλαίου στο χωριό της Λεπενού. Χωρίς σχοινί και τις απαραίτητες προφυλάξεις με μεγάλη προσοχή και αντιστήριξη κατεβήκαμε στο σπήλαιο με τον Νίκο Θώδη. Η ανάγκη της έρευνας μας οδήγησε στο εσωτερικό του».

Όπως επισημαίνει σε σχετική ανάρτησή του το site agriniopress η σημασία της ανακάλυψης είναι ιδιαίτερα σημαντική και αποτελεί «έκπληξη» για την επιστημονική κοινότητα η οποία θεωρούσε μέχρι σήμερα την περιοχή καλά μελετημένη. Η γεωλογία του όρους Πεταλά (Θύαμον όρος) και η γεωγραφική απομόνωσή του, βοήθησε την εξελικτική διαδικασία να δημιουργήσει ένα ακόμη σημαντικό είδος οργανισμού.

Την μορφολογική μελέτη και την δημοσίευση της εργασίας ανέλαβαν οι Βιοσπηλαιολόγοι ερευνητές Αλεξίου Σωτήρης (που είναι και εκδότης του επιστημονικού περιοδικού Parnassiana), και οι Claudio Di Russo, Mauro Rampini από το Laboratory of Biospeleology, Department of Biology and Biotechnology “C. Darwin”, του Πανεπιστημίου της Ρώμης.

Για να τιμήσει η επιστημονική κοινότητα τους σπηλαιολόγους που ανακάλυψαν τον οργανισμό, του έδωσαν το όνομα Dolichopodabakolitsasi.

Ο κ. Μπακολίτσας δήλωσε στο agriniopress πως ήταν πολύ μεγάλη η τιμή που του έκαναν, τονίζοντας ταυτόχρονα πως χωρίς την βοήθεια του επί πολλά χρόνια συνεργάτη του Παναγιώτη Καρούτσου, δεν θα μπορούσε η ομάδα να κάνει όλες αυτές τις σημαντικές ανακαλύψεις σε σπήλαια της Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων, όπως αυτή του σπηλαίου της «Δόβραινας» στη Λεπενού.

Ευχαρίστησε επίσης όλα τα μέλη της «Ομάδας Δολιχόποδων» και τους φίλους κατοίκους της Λεπενούς, που τους υπέδειξαν το σπήλαιο και εξέφρασε την πεποίθηση πως αυτή είναι μόνο η αρχή σημαντικών ανακαλύψεων στην ευρύτερη περιοχή του όρους Πεταλά.

Όπως επισημαίνει ο Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού τα δολιχόποδα (σπηλαιόβιες ακρίδες) είναι μικρομεσαίου μεγέθους έντομα, με μήκος σώματος που δεν ξεπερνά τα 25 χιλιοστά στα αρσενικά και τα 40 στα θηλυκά εξαιτίας του ωοαποθέτη, της δομής στο τέλος του σώματος που χρησιμοποιείται για την απόθεση των αυγών. Το κεφάλι έχει ένα ζεύγος πολύ μακριών κεραιών που μπορεί να έχει μήκος διπλάσιο του σώματος, ενώ τα πόδια τους είναι λεπτά και πολύ μακριά συγκρινόμενα με τις υπόλοιπες ακρίδες, με το οπίσθιο ζεύγος να είναι πολύ μακρύτερο του προσθίου. Δεν διαθέτουν φτερά και είναι τελείως ανίκανα για πτήση.

Το σώμα τους έχει χρώμα καστανό, σκουρότερο ραχιαία και ανοιχτότερο κοιλιακά. Το γένος εξαπλώνεται στην περιοχή από τα Πυρηναία μέχρι τον Καύκασο σε σπήλαια και αριθμεί τουλάχιστον 48 είδη, με 25 είδη να είναι ενδημικά σπηλαίων της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Τα σπήλαια που διαβιούν τα είδη του γένους έχουν σταθερές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας – ιδιαίτερα σε σπήλαια με μεγάλο βάθος ή μήκος και μικρό στόμιο εισόδου.

Στο σταθερό αυτό σκοτεινό περιβάλλον τα δολιχόποδα χρησιμοποιούν την αφή αντί της όρασης που μεταφράζεται στις πολύ μακριές κεραίες, και φυσικά τις οσμές (π.χ. φερομόνες) για επικοινωνία και εύρεση τροφής. Τα ζώα αυτά είναι σαπροφάγα καθώς τρέφονται με νεκρή ζωική ύλη και σπάνια επιτίθενται σε μικρά ζωντανά ασπόνδυλα. Η παρουσία νεαρών ατόμων σε διαφορετικές εποχές πιθανόν υποδηλώνουν αναπαραγωγή ανεξάρτητη από την εποχή, σχετιζόμενη με την επάρκεια τροφής και όχι τις σταθερές καιρικές συνθήκες ενός σπηλαίου.