Published On: Δε, Αυγ 8th, 2016

Μια κατάβαση στην «αφορισμένη Τρύπα του Αλάτρου», έναν τόπο μαρτυρίου για δεκάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης (ΦΩΤΟ+ΒΙΝΤΕΟ)

Η πρώτη φορά που αποδεδειγμένα κατέβηκαν άνθρωποι στην «Τρύπα» των Χαραδιάτικων (ή «Τρύπα» του Αλάτρου ή «Κουδουνίστρα») ήταν τους πρώτους μήνες του χειμώνα του 1945. Είχε προηγηθεί στο τέλος του Δεκέμβρη του 1944 η αποβίβαση στο Κεραμιδάκι Νικιάνας του 24ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ -ανήκε στην VII Ταξιαρχία της VIIIης Μεραρχίας του μόνιμου ΕΛΑΣ- με καπετάνιο τον Αραχναίο (Γιώργο Κατεμή) και πολιτικό επίτροπο τον Μήτσο Κίρλα και η επιτυχή κατάληψη του νησιού της Λευκάδας και του Μεγανησίου από τις δυνάμεις του ΕΔΕΣ που κατείχαν μέχρι τότε το νησί. (Δες εδώ).

Σκοπός της τότε κατάβασης ήταν η περισυλλογή των οστών των δεκάδων νεκρών αγωνιστών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που μαρτύρησαν στον τόπο αυτό. Σύμφωνα με μαρτυρίες είχαν κατέβει την εποχή εκείνη δυο άτομα στην «Τρύπα» απ΄ όπου και συλλέχθηκαν δυο τσουβάλια οστά, τα οποία φορτωμένα σε μουλάρι μεταφέρθηκαν στο ηρωικό χωριό της Βαυκερής όπου και ενταφιάστηκαν σε μια άκρη του νεκροταφείου. Ο ακριβής τόπος παραμένει μέχρι σήμερα ακόμη άγνωστος, είτε γιατί έχουν αδυνατίσει οι μνήμες είτε γιατί κάποιοι που ενδέχεται να ξέρουν δεν θέλουν για διάφορους λόγους να θυμούνται. Ο παπά Γεράσιμος Αρβανίτης αναφέρει -χωρίς όμως να έχει επαληθεύσει την πληροφορία- ότι στην Τρύπα κατέβηκε τότε ο Θωμάς Κοντογιώργης (Μπαλέρτας), από την ηρωική οικογένεια των Μπαλερταίων, που κατάγονταν από την Εγκλουβή και ζούσε την εποχή εκείνη στο Νιχώρι (Νιοχώρι ή Νεοχώρι).

Η δεύτερη φορά που αποδεδειγμένα κατέβηκαν άνθρωποι στην «Τρύπα» ήταν το πρωί της Κυριακής 7 Αυγούστου 2016, δηλαδή 71 χρόνια μετά την πρώτη κατάβαση. Σκοπός αυτή τη φορά ήταν η σπηλαιολογική εξερεύνηση και η καταγραφή ενός αχαρτογράφητου ως τα σήμερα σπηλαίου. Οι ερασιτέχνες σπηλαιολόγοι που υλοποίησαν, μετά από διεξοδικές προετοιμασίες -αυτό που πάντα προέχει σε αυτού του είδους τις εξερευνήσεις είναι η ασφάλεια-, το εγχείρημα αυτό ήταν ο Πάνος Καρούτσος, μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, και ο εκπαιδευτικός-βιολόγος Κωνσταντίνος Μπακολίτσας, μέλος του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Αθλητικού Συλλόγου (ΣΕΛΑΣ). Συνοδεύονταν από μια ομάδα ντόπιων που είχαν εντοπίσει μετά από επίμονες και διεξοδικές έρευνες εδώ και καιρό την «Τρύπα», την οποία είχαν επισκεφτεί ξανά στο παρελθόν.

Να πως περιγράφει τις εμπειρίες του ο Πάνος Καρούτσος:

«Η σημερινή αποστολή, μας βρήκε στην περιοχή ανάμεσα από Άλατρο και Χαραδιάτικα Λευκάδος, σε ένα βάραθρο 15-17μ, όπου από το 1945 τον Ιανουάριο είχε να κατέβει τελευταία φορά άνθρωπος με σκοπό να ανασύρει τα σώματα των ανθρώπων που έριξαν μέσα σε αυτό. Ένας στόχος προς έρευνα από την περσινή παρουσία μας στο νησί, εκπληρώθηκε σήμερα. Η παρέα αποτελούμενη από 6 άτομα τους: Φίλιππος Κολυβάς, Βαγγέλης Βερροιώτης, Αλέξανδρος Βερροιώτης, ο οδηγός μας Θέρμος Αναστάσιος, Κωνσταντίνος Μπακολίτσας (SELAS Caving Club / Σπηλαιολογικός Σύλλογος – ΣΕΛΑΣ), Πάνος Καρούτσος (Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία), έγινε γρήγορα ομάδα και μοιράστηκε τις πληροφορίες και τις ιστορικές αναφορές γι΄ αυτό. Έπειτα από 30 λεπτά με το αμάξι και 25 λεπτά ανάβασης-πεζοπορίας φτάσαμε στο βάραθρο, όπου αφού το αρματώσαμε με ασφάλεια και με σεβασμό πάντα προς τον χώρο και στις ψυχές που χάθηκαν μέσα σε αυτό άδικα, ξεκινήσαμε την κάθοδο και την έρευνα. Τα συναισθήματα μας, ποικίλα. Στεναχώρια, λύπη, μια εικόνα στο μυαλό μου αγωνίας και τρόμου που θα ζούσαν οι άνθρωποι αυτοί φτάνοντας στο χείλος του βαράθρου. Τι άραγε θα μπορούσαν να σκεφτούν εκείνες τις τελευταίες στιγμές;;»

Εισαγωγικά μάλιστα o Πάνος Καρούτσος συγκρίνει τα όσα διαδραματίστηκαν στον μαρτυρικό αυτό τόπο με σκηνές από την ταινία «Ψυχή Βαθιά» του Π. Βούλγαρη:

«Ήταν το 2009 όταν ο Παντελής Βούλγαρης στη ταινία του «Ψυχή Βαθιά» προσπαθούσε να αποτυπώσει με τον πλέον ρεαλιστικό τρόπο τις στιγμές του Εμφυλίου πολέμου που ζήσαμε σαν έθνος. Στην ταινία ο Θ. Βέγγος σε μια στιγμή πόνου και λύπης αναφέρει ότι «δεν είναι πόλεμος αυτό που μας βρήκε αλλά ντροπή, Έλληνες να ντουφεκάνε Έλληνες». Σήμερα 71 χρόνια μετά από την σκιά του εμφυλίου πολέμου 1943-1947 που σκέπασε και το νησί της Λευκάδας, μια παρέα έκανε την ίδια πορεία με αυτήν που ακολούθησαν κάποιοι για να ρίξουν μέσα στο βάραθρο συντοπίτες τους. Όλη την εβδομάδα προσπαθούσα να διαβάσω την ιστορία του συγκεκριμένου βαράθρου και παράλληλα σκεφτόμουνα πως θα ήταν εκείνες τις στιγμές.»

Φωτογραφίες του Παναγιώτη Καρούτσου

Κλείνουμε παραθέτοντας τους συνδέσμους με τις μέχρι τώρα αναφορές της σελίδας μας στην «Τρύπα» και την περιγραφή του παπά Γεράσιμου Αρβανίτη, ο οποίος γράφει στη σελ. 178-179 των χειρογράφων του (εν τω μεταξύ έχει κυκλοφορήσει και το βιβλίο του «Βιώματα και μνήμες ιστορίας και ζωής» [Δες εδώ]) για την «Τρύπα», στην περιοχή «Πολεμικό» όπως αναφέρει, τα παρακάτω:

Φωτογραφίες του Κωνσταντίνου Μπακολίτσα

«… Στο «Πολεμικό» βρίσκεται η «Τρύπα» που έριχναν στα αντάρτικα του 1943-44 τους αριστερούς μέσα. Αυτό το βουνό είναι ωοειδές με μεγάλο ύψος και δασωμένο. Εκεί βρίσκεται η αφορισμένη «Τρύπα», που έτυχε να ιδώ ο ίδιος την 1η Ιανουαρίου 1962, που λειτουργούσα στον Άλατρο και μετά θα κατέβαινα στο Νιοχώρι, να διαβάσω τα «υψώματα» και από εκεί θα πήγαινα στα Χαραδιάτικα για τον ίδιο σκοπό. Όταν πέρασα από το χωριό πιο πέρα βρήκα ένα τσοπανόπουλο που είχε γελάδια στην περιφέρεια του «Πολεμικού», τον ρώτησα αν ξέρει την «Τρύπα» και μου είπε ότι την ξέρει… Ένας τσοπάνος μας είπε, που είναι και πήγαμε και την βρήκαμε… Αυτή η «Τρύπα» είναι σε ένα σκαλί ισόγεια με θάμνους και ο άνθρωπος ή ζώο εύκολα πίπτει μέσα, χωρίς να καταλάβει τίποτα. Είναι γύρω-γύρω βράχος σαν πελεκητός, από πάνω φαίνεται ένα βάθος περίπου στα δώδεκα μέτρα, είναι κάτω σαν αλώνι και από εκεί συνεχίζει άλλη υπονόμος, που κανείς δεν γνωρίζει που φτάνει αμέτρητο, χάος ολόκληρο, όπως από επάνω παρατηρείς έρχεται ένας παγωμένος αέρας. Όταν ο άνθρωπος πέσει μέσα, θα πάρει σε λίγο πνευμονία και γερός να πέσεις μέσα, θα πεθάνεις από ψύξη. Είναι τόσο έρημος ο τόπος και να φωνάξεις άδικος ο κόπος σου. Δεν υπάρχει κανένας να σε ακούσει και να σε γλυτώσει «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Έριξαν πολλούς σ΄ αυτή την αφορισμένη Τρύπα».