Published On: Πα, Φεβ 5th, 2021

Ένα παλιό αχούρι πετσωμένο με δεκάρες για κεφάλια στις πρόγκες

«Ο τσάρκος ήταν σκεπασμένος με τσίγκια. Τα κάρφωναν με παλιόπρογκες (πρόκες). Ό,τι είχαν. Ακανόνιστες. Μικρές, μεγάλες, σκουριασμένες, στραβές… Δεν ήταν τα υλικά όπως σήμερα. Επειδή οι πρόγκες σκούριαζαν, φθείρονταν, έβαζαν ως ενισχυτικό κεφάλι ένα μικρό πετσί. Έφτιαχναν ακανόνιστα πετσάκια από λάστιχα αυτοκινήτων, (τα πλαϊνά που είναι μαλακά για να κόβονται εύκολα), από παλιές αρβύλες, ό,τι είχαν. Χωρίς αυτά τα ψίδια για κεφάλια στις πρόγκες έφευγε πάνω με τη φθορά ο τσίγκος. Τον σήκωνε ο αέρας. Πιο παλιά χρησιμοποιούσαν αντί για ψιδάκια, δεκάρες και πεντάρες… Αλλά πού να τις βρεις τόσες δεκάρες;[…]. [Προφορική μαρτυρία (απόσπασμα), Δημήτρη Αγγέλη. Μαχαιράς, Αύγουστος 2020 στην εδώ ανάρτηση της Μαρία Ν. Αγγέλη]

Η τεχνική αυτή ήταν ευρέως διαδεδομένη και στα μέρη τα δικά μας, τη Λευκάδα, σε μια εποχή βέβαια που είχε ευτελισθεί η αξία των νομισμάτων αυτών που κυκλοφόρησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα ως υποδιαιρέσεις της δραχμής, και ήταν στην εποχή τη δικιά μας, η πεντάρα (5 λεπτά), η δεκάρα (δέκα λεπτά), το δίκαρο (είκοσι λεπτά), που είχαν όλα τους μια τρύπα στη μέση, και το πενηνταράκι (50 λεπτά). Μόνο ο Γερασ(ι)μούλιας τις μάζευε, ένας ιδιόρρυθμος τύπος που γύριζε στα χωριά μας και που δεν στέκονταν καλά στα μυαλά του. Οι της ηλικίας μου θα τον θυμούνται. Αηπετρίτης λέγεται ότι ήταν. Δραχμές του έδιναν, δεκάρες ζητούσε αυτός. Για να μπορεί να τις μπελωνιάζει σε ένα σπάγκο.

Θυμάμαι από πιτσιρικάς που χρησιμοποιούσαν τις δεκάρες για να καρφώνουν τις πρόγκες πάνω στους τσίγκους (αυλακωτές ή επίπεδες λαμαρίνες) με τους οποίους επένδυαν εξωτερικά τα αχούρια. Οι πρόχειρες αυτές κατασκευές χρησίμευαν σαν αποθήκες, για το σταβλισμό ζώων και καμιά φορά για την προσωρινή διαμονή των ελαιοκαλλιεργητών κατά τη διάρκεια της συγκομιδής ή για να βρίσκουν απάγγειο τις βροχερές μέρες.

Οι πρόγκες καρφώνονταν στις λαμαρίνες και στο ξύλινο σκελετό, από κυπαρίσσια τις περισσότερες φορές που αφθονούσαν στον τόπο μας, αφού τις περνούσαν πρώτα από μια δεκάρα ή ένα δίκαρο ώστε να συγκρατείται το κεφάλι της πρόκας, στο σημείο που εφάπτονταν με τη λαμαρίνα. Ένα τέτοιο αχούρι, πετσωμένο κυριολεκτικά με ολόκληρο μπεζαχτά από δεκάρες (ο ιδιοκτήτης του είχε παλιά μαγαζί) είχαμε βρει πριν λίγο καιρό στην περιοχή της Νικιάνας. Δίπλα του βρίσκεται το κοτέτσι.

Έχει μείνει επίσης στην περιοχή του Αλεξάνδρου Λευκάδας και η εξής ιστορία: Στην περίοδο της δικτατορίας είχε αναλάβει εισπράκτορας στο ΚΤΕΛ Λευκάδας ένας Πλατυστομίτης (από τα Πλατύστομα Λευκάδας). Κάποιοι μαθητές του Γυμνασίου από τον Αλέξανδρο για να τον πειράζουν συνήθιζαν να πληρώνουν το εισιτήριο με δεκάρες, που δεν μπορούσε βέβαια να τις αρνηθεί αφού κυκλοφορούσαν ακόμη. Είδε κι απόειδε ο άνθρωπος και μια μέρα σταματά στον Αλέξανδρο, απ΄ όπου περνούσε καθημερινά το λεωφορείο, μπαίνει σε ένα μαγαζί που ο γιος του ιδιοκτήτη συμμετείχε στο πείραγμα, ψώνισε ό,τι ψώνισε … και στο τέλος αδειάζει πάνω στο τραπέζι μια σακούλα με δεκάρες και δίκαρα. Κόκκαλο ο μαγαζάτορας… Μετά από αυτό ίσως να σταμάτησε και το πείραγμα.

Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια η πρώτη φορά που νόμισμα με την ονομασία «δραχμή» προτάθηκε για το νέο Ελληνικό κράτος, ήταν στις 12 Ιουνίου 1822 από το Εκτελεστικόν. Αυτό όμως έγινε πράξη λίγο μετά την ανάρρηση στο θρόνο του Όθωνα ως βασιλιά της Ελλάδας και την άφιξη του στο Ναύπλο ιο στις 25 Ιανουαρίου 1833. Υποδιαιρέσεις της ήταν τα χάλκινα κέρματα των 1, 2, 5 και 10 λεπτών και πολλαπλάσιά της το αργυρό κέρμα των 5 δραχμών και τα χρυσά των 20 και 40 δραχμών.

Δέκα λεπτά (δεκάρα) * 1832-1862 (Πηγή: Βικιπαίδεια)

Με Βασιλικό διάταγμα της 8ης Φεβρουαρίου 1833 «περί ρυθμίσεως του νομισματικού συστήματος», η δραχμή αντικατέστησε τον φοίνικα, νόμισμα που επιχείρησε να καθιερώσει ο Ιωάννης Καποδίστριας το 1828. Η νέα νομισματική μονάδα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους υποδιαιρούταν σε 100 λεπτά.

Δέκα λεπτά – Γεώργιος Α΄ * 1863-1913 (Πηγή: Βικιπαίδεια)

Από τότε και αδιάλειπτα μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 2002, η δραχμή ήταν νομισματική μονάδα του σύγχρονου Ελληνικού κράτους και μαζί με αυτή κυκλοφορούσαν οι πεντάρες, οι δεκάρες και τα δίκαρα.

Δέκα λεπτά – Κωνσταντίνος Α΄ * 1913-1922 (Πηγή: Βικιπαίδεια)

Το πρώτο κέρμα της μιας δραχμής κόπηκε στο Μόναχο το 1833, αν και αναγράφεται ως έτος το 1832. Ήταν αργυρή και έφερε στη μία όψη τη μορφή του Όθωνα και από την άλλη τον Βασιλικό θυρεό.

Δέκα λεπτά – Βασιλιάς Παύλος * 1947-1964 (Πηγή: Βικιπαίδεια)