Ξένοι περιηγητές για τη Λευκάδα: 1682 Τζωρτζ Γουέλερ – Η παράξενη γεωγραφία της Λευκάδας

Το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Της Δώρας Ι. Βουκελάτου*

Αναγκαστήκαμε ν΄ αράξουμε σ΄ ένα λιμάνι που λέγεται Χυμένο, (έτσι λαθεμένα αναφέρει το γνωστό λιμάνι Εγκλιμένο), το καλύτερο του νησιού με καλό βάθος και άνετο αγκυροβόλιο. Από εκεί θα μας πηγαίνανε να δούμε το φρούριο και για το σκοπό αυτό πήραμε ένα πλοιάριο, ονομαζόμενο μονόξυλο. Για να φτάσουμε κωπηλατήσαμε τέσσερις με πέντε ώρες κατά μήκος του στενού καναλιού που χωρίζει το νησί από τη στεριά.

Μονόξυλο στη λιμνοθάλασσα της Λευκάδας

Ο Στράβωνας αναφέρει ότι στην αρχαιότητα ήταν ενωμένο με τη στεριά και ότι το κανάλι ανοίχτηκε για να το αποκόψει, πράγμα που είναι αρκετά πιθανό εφόσον στο στενότερο σημείο η απόσταση δεν ξεπερνά τα πενήντα βήματα ενώ το βάθος, σχεδόν παντού, δεν υπερβαίνει τα τρία με τέσσερα πόδια.

Σ΄ αυτό το σημείο που το κανάλι στένευε βρισκόταν η αρχαία πόλη της Λευκάδας, σ΄ ένα ύψωμα ένα μίλι από τη θάλασσα. Κάποια ερείπιά της είναι ακόμα ορατά. Για λιμάνι της είχε το κανάλι, σ΄ όλο του το μήκος και ιδιαίτερα στα σημεία όπου το βάθος είναι μεγαλύτερο.

Διακρίνονται στο βάθος το παλιό υδραγωγείο και το κάστρο της Αγίας Μαύρας

Το φρούριο είναι καλό και έχει μερικούς στρογγυλούς προμαχώνες που υψώνονται γύρω από ένα χώρο πολύ χαμηλό. Αλλά η ιδιαιτερότητά του είναι ότι δεν είναι προσβάσιμο ούτε από ξηρά ούτε από θάλασσα εκτός κι αν χρησιμοποιήσει κανείς αυτά τα μονόξυλα, ή αλλιώς μικρές βάρκες που το βύθισμά τους είναι μικρότερο από ένα πόδι.

Μία τάφρος πλάτους τριάντα – σαράντα ποδιών το χωρίζει από τα δυο νησιά που είναι σαν προάστια του κάστρου και στα οποία μένουν Τούρκοι και Έλληνες. Τα σπίτια τους είναι πολύ χαμηλά και ξύλινα. Αλλά ως αντιστάθμισμα, οι ίδιοι είναι πολύ καλοντυμένοι και ξακουστοί πειρατές στις γύρω θάλασσες.

Διακρίνεται στο βάθος το Οθωμανικό Υδραγωγείο της Αγίας Μαύρας με τις κάμαρες που χρησίμευε ως γέφυρα

Ο Πασάς του Μωριά ήρθε φέτος και τους έκαψε τις μικρές γαλέρες τους. Αφήσαμε το πλοιάριό μας στην ακτή και πήγαμε στην Αγία Μαύρα μέσω ενός υδραγωγείου μήκους ενός μιλίου που λειτουργεί ως γέφυρα γι΄ αυτούς που πηγαίνουν στο νησί με τα πόδια παρόλο που το πλάτος του δεν είναι πάνω από μια γυάρδα και δεν έχει πουθενά να πιαστείς. Πράγμα που θα ΄κανε και τον πιο θαρραλέο να τρέμει να το περάσει ιδιαίτερα μάλιστα στην ιδέα ότι μπορεί να συναντήσει εκεί πάνω κάποιον άλλον. Γιατί ίσα που χωράνε δύο άνθρωποι να σταθούνε.

Ο Άγγλος βοτανολόγος και περιηγητής Τζωρτζ Γουέλερ (George Wheler)

Στο κάστρο και τα προάστια ζουν πάνω από πέντε-έξι χιλιάδες άνθρωποι. Αλλά δυσκολευτήκαμε πολύ με φαγητό κι ευτυχώς που είχαμε πάρει μαζί μας ψάρια. Γιατί δεν βρήκαμε τίποτα πέρα από κακό κρασί, κακό ψωμί κι ακόμα χειρότερο κακό τυρί.

Υπάρχουν περίπου τριάντα χωριά στο νησί που κατοικούνται από φτωχούς Έλληνες που καλλιεργούν τη γη και ψαρεύουν. Βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία ενός επισκόπου του οποίου τα έσοδα είναι προφανώς πενιχρά. Το νησί έχει αρκετές καλαμποκιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, αμυγδαλιές και βοσκοτόπια για τα ζώα και η περίμετρός του είναι περίπου τριάντα ή σαράντα μίλια.

(Συνεχίζεται)

*Όπως αναφέρει στην εισαγωγή του άρθρου της η επιμελήτρια το βιβλίο «Η Ελλάδα των ταξιδιωτών – Αναμνήσεις από μια Μαγεμένη Γη» ανθολόγηση Τζον Λ. Τόμκινσον, κυκλοφόρησε, σχετικώς πρόσφατα, στα Αγγλικά στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει κείμενα ταξιδιωτών που περιηγήθηκαν κατά καιρούς στην Ελλάδα και καταγράφουν τις εντυπώσεις τους απ΄ αυτή, με πρώτα πρώτα στις σελίδες του τα Ιόνια νησιά. Στις σελίδες 49-51 τρεις ταξιδιώτες που βρέθηκαν σε διαφορετικές εποχές (1682, 1802, 1817) στη Λευκάδα γράφουν τις εντυπώσεις τους γι΄ αυτήν.

Πηγή: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Προκυμαία» (Τόμος Γ΄, έτος 1ο, Λευκάδα, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2008, σελ. 108-109).

Το αξιόλογο αυτό περιοδικό, τέσσερα τεύχη του οποίου έχουμε στην βιβλιοθήκη μας, εξέδιδε το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας. Διευθυντής σύνταξης ήταν ο Κ.Θ. Φωτεινός και η Συντακτική Επιτροπή απαρτίζονταν από τους: Αυγέρη Κωνσταντίνα, Φιλόλογο, Γλένη Κώστα, Φιλόλογο, και Καλέζου Δέσποινα, Φιλόλογο. Το περιοδικό τυπώνονταν στο τυπογραφείο του Γεράσιμου Βεργίνη.

ΣΧΕΤΙΚΑ:
Το Οθωμανικό Υδραγωγείο της Αγίας Μαύρας σε παλιούς χάρτες και γκραβούρες